Καρδισταν

Είναι αλήθεια πως η γλώσσα κουβαλάει έναν πλούτο ζωής. Δεν είναι τυχαίο πως ότι δε μπορεί να μπει σε λέξεις, απλά δεν υπάρχει. Οτι το μωρό αρχίζει να έχει μνήμες που καταγράφονται στο συνειδητό μόλις αρχίσει να μιλάει. Είχα ακούσει μιά διάλεξη του Μπαμπινιώτη επάνω στην ποιητική εκφορά της αρχαίας ελληνικής γλώσσας με τα μακρά και τα βραχέα της. Οι ντοπιολαλιές έχουν καταγεγραμμένη στο σώμα τους όλη την τοπική ιστορία.

Διαφωνώ πάντως με την επιφανειακότητα του αστικού λόγου. Είναι ενας λόγος ζωντανός, πλαστικός, που αποτυπώνει τις αμήχανες σχέσεις των ανθρώπων της πόλης. Ας μην ξεχνάμε οτι ο αστικός πολιτισμός είναι κάτι παραπάνω από βιομηχανική επανάσταση, πακετάρισμα και εκμετάλλευση ανθρώπων, αποκοπή από τη φύση. Είναι μια κουλτούρα ολόκληρη, με τις αγωνίες και τις αναρωτήσεις της. Μια κουλτούρα με τη δική της γλώσσα, προιόν της όσμωσης των ετερόκλητων κατοίκων της πόλης (Πόλις = πόλος). Μια κουλτούρα που έβγαλε το Μαρξισμό, τον Φροϋδισμό, τον Υπαρξισμό, την αρχιτεκτονική του Γκαουντί, την art decos, τη ζωγραφική του Τουλούζ Λωτρέκ και πολλά άλλα

 

Ε και;
Η κουλτούρα των ιθαγενών της Αυστραλίας είναι κατώτερη;
Πώς μετριέται η καλλιέργεια και η διανόηση;

 

Άχου το!
Καλώς τον κι ας άργησε!
Δεν ξέρεις για το διανοησόμετρο;

Μήπως με τη μαρτυρία της ανθρωπότητας;

 

Μπορείς να απαντήσεις;
Αντί για χαριτωμενίες να πεις ποια ειναι αυτή η μαρτυρία της ανθρωπότητας.

 

Η «Αγρια σκέψη» του Κλωντ Λεβί Στρως

Η«’Αγρια σκέψη», το πολυδιαβασμένο και πολυσχολιασμένο έργο του Κλωντ Λεβί-Στρως (1908-2009), που δημοσιεύτηκε το 1962, τροποποιώντας δραστικά όχι μόνο τις μέχρι τότε παραδοχές της ανθρωπολογίας και της εθνογραφίας, αλλά και τον ευρύτερο ορίζοντα των κοινωνικών επιστημών και της φιλοσοφίας της Δύσης……………

Τι ακριβώς όμως εκπροσωπεί ο όρος «άγρια σκέψη»; Στο βιβλίο του ο Λεβί-Στρως προσεγγίζει τις κοινωνίες που δεν έχουν επινοήσει ακόμη τη γραφή, τις κοινωνίες της νεολιθικής περιόδου που εφηύραν την κεραμική, την υφαντική τέχνη, αλλά και τη γεωργία ή την εξημέρωση των ζώων. Γεννημένος στις Βρυξέλλες και έχοντας σπουδάσει νομικά και φιλοσοφία στη Σορβόννη, ο Λεβί-Στρως εγκατέλειψε γρήγορα, από τα μέσα της δεκαετίας του 1930, τη διδασκαλία στη μέση εκπαίδευση για να γίνει μέλος μιας γαλλικής πολιτιστικής αποστολής στη Βραζιλία και να εργαστεί ως επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Σάο Πάολο. Τότε επιδόθηκε και στις πρώτες εθνογραφικές του έρευνες με εξερευνήσεις στο Μάτο Γκρόσο και στα δάση του Αμαζονίου. Εν συνεχεία επέστρεψε στη Γαλλία για να πάρει μέρος στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ταξιδεύοντας κατόπιν εκ νέου στη Νότια Αμερική και καταλήγοντας στη Νέα Υόρκη. Επανερχόμενος στη Γαλλία, πήρε το διδακτορικό του και ανέλαβε την έδρα της θρησκειολογίας στην Ecole Pratique des Hautes Études, την οποία κατείχε προηγουμένως ο Μαρσέλ Μος.

Τα χρόνια των εξερευνήσεων στη Βραζιλία δεν έφυγαν ποτέ από τον νου του Λεβί-Στρως και το πρώτο έργο που τον έκανε γνωστό στο ευρύ κοινό κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1950 ήταν οι «Θλιβεροί Τροπικοί»: κάτι ανάμεσα σε ταξιδιωτική λογοτεχνία, φιλοσοφία, αυτοβιογραφία και κοινωνική ανθρωπολογία με αντικείμενο τους λαούς του Αμαζονίου. Η «’Αγρια σκέψη» ήρθε την επόμενη δεκαετία, όντας από τη μια πλευρά θεωρία για τον πολιτισμό και από την άλλη ένας τρόπος κατανόησης της Ιστορίας και των κοινωνικών της μεταβολών. Η ‘Αλκη Κυριακίδου-Νέστορος έγραφε στον τόμο των εκδόσεων Παπαζήση, το 1977, πως το βιβλίο γοήτευσε τους μορφωμένους αναγνώστες ως ταξιδιωτική λογοτεχνία ενώ στο επιστημονικό επίπεδο εντυπωσίασε με την κεντρική του ιδέα για τον αφανισμό των Τροπικών. Και μολονότι οι Τροπικοί ήταν ήδη από την εποχή των ερευνών του Λεβί-Στρως «θλιμμένοι» και ετοιμοθάνατοι, προσέφεραν ακόμη τη δυνατότητα στον ερευνητή να ανακαλύψει το είδος της σχέσης που είχαν συνάψει τόσο με τη φύση όσο και με τον πολιτισμό – μια σχέση εντελώς διαφορετική από όσα ήξεραν και μπορούσαν να αποδεχθούν οι άνθρωποι της δυτικής νεοτερικότητας. Παρόλα αυτά, ο Λεβί-Στρως δεν έγινε οπαδός της επιστροφής στη φύση: πρώτον γιατί δεν ήταν ρομαντικός και δεύτερο επειδή ταυτιζόταν με την τελευταία λέξη μιας επιστήμης την οποία ο ίδιος είχε στρέψει σε μιαν εντελώς αναπάντεχη κατεύθυνση. Οι φρικτές εμπειρίες του ναζισμού και του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου έθεσαν μέσω του Λεβί-Στρως εκ νέου το ερώτημα για το ποιος είναι ο βάρβαρος και ποιος ο πολιτισμένος, όπως και για το ποιον τύπου πολιτισμού πρεσβεύουν ακριβώς οι Ευρωπαίοι αν πρέπει να συγκριθούν με τον πολιτισμό των φυλών του Αμαζονίου. Ο άνθρωπος είναι εντέλει ελεύθερος να υπερασπιστεί τον εαυτό του ως άτομο, όπως διακήρυσσε ο Ζαν Πωλ Σαρτρ, ή η σκέψη των μη δυτικών κοινωνιών, ακολουθώντας τα δεδομένα των αισθήσεων, ανοίγει έναν διαφορετικό δρόμο – ενδεχομένως τον δρόμο που δείχνει ότι οι πολιτισμικές εκφράσεις ετερογενών κοινωνικών και εθνογραφικών ομάδων οφείλουν να αποτιμηθούν, αν μη τι άλλο, σε ισότιμη βάση;


Η «άγρια σκέψη» κατανοεί τον κόσμο και τον καθημερινό κοινωνικό περίγυρο με κυκλικό τρόπο. Βασισμένη στην πρακτική της εμπειρία, διψάει για αντικειμενική γνώση. Και το γεγονός αυτό, επέμεινε σε όλη τη ζωή του ο Λεβί-Στρως, συνιστά μιαν από τις πιο παραμελημένες όψεις της σκέψης των λαών που αποκαλούνται πρωτόγονοι. Το ίδιο γεγονός, άλλωστε, ορίζει και τη διαφορετικότητα των λαών, των κοινωνιών και των πολιτισμών από τη μιαν άκρη του πλανήτη μέχρι την άλλη. Και σε ένα τέτοιο πλαίσιο, ο Στρως μάς έμαθε και κάτι άλλο: να μελετάμε τον μύθο όχι ως παραμύθι και προϊόν εξημμένης φαντασίας, αλλά ως μια νοητική δομή που επιτρέπει σε ανθρώπους κατά τα άλλα εντελώς ανόμοιους να εντοπίσουν τα κοινά σημεία αναφοράς τους και να επικοινωνήσουν μέσα από ένα υπόγειο κύκλωμα σημείων, επαφών και διασυνδέσεων. Ο μύθος δεν είναι ένα προγενέστερο και ακατέργαστο στάδιο του λόγου: δημιουργεί, αντιθέτως, τις προϋποθέσεις για τον σχηματισμό μιας κοινής επικράτειας, για τη λειτουργία ενός παγκόσμιου χάρτη, για την ανάδυση και την ανάδειξη της ανθρώπινης συνείδησης όπως θα τη συναντήσουμε σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης. Η μυθική σκέψη αντί να εγκλωβίσει τον νου, τον απελευθερώνει, επιτρέποντας στον άνθρωπο να χτίσει έναν άλλο δεσμό με τη φύση και τον πολιτισμό. Ο πολιτισμός γεννιέται την ώρα που οι άνθρωποι αγωνίζονται να ξεφύγουν από την αδιαφοροποίητη μάζα, ανακαλύπτοντας μέσα από τις εικόνες και τη γλώσσα τους τόσο τον εαυτό τους όσο και τον κόσμο.

https://www.tovima.gr/2019/06/15/cu...-stros-se-epanekdosi-meta-apo-saranta-xronia/

 

"Ο Παπαλάνγκι"

Ποιος είναι ο Παπαλάνγκι; Σύμφωνα με τον Έριχ Σόερμαν, ιεραπόστολο στα νησιά Τιαβέα του Ειρηνικού, αυτό το όνομα δίνουν οι "άγριοι" και "απολίτιστοι" στο σύγχρονο άνθρωπο· τον άνθρωπο που ζει μέρα νύχτα στον ίδιο χώρο με πολλούς συγκατοίκους (πολυκατοικία) χωρίς να ξέρει τους διπλανούς του, που σκέφτεται χωρίς σταματημό για να μη θεωρηθεί κουτός, που διαβάζει τα πάντα επειδή, δήθεν, τον αφορούν, που προσπαθεί να φύγει με τις μηχανές του το σαββατοκύριακο για να γλιτώσει από την προσδιορισμένη και περιχαρακωμένη ζωή του και μ' αυτόν τον τρόπο δικαιολογεί την αλλοτριωμένη και υποδουλωμένη καθημερινότητά του. Μια καταπληκτική μαρτυρία!

https://www.public.gr/product/books...ehnia-metafrasmeni/o-papalangki/prod901062pp/


Ο Παπαλάνγκι

Οι λόγοι του φύλαρχου Τουιάβιι από το νησί Τιαβέα του Νότιου Ειρηνικού
Μια αφήγηση που φωτογραφίζει τους «πολιτισμένους» ανθρώπους

Το τελευταίο γνωστικό μου απόκτημα είναι αυτό το βιβλίο, του οποίου η πρώτη έκδοση τοποθετείται το 1920. Πρόκειται για μια σύντομη αλλά περιεκτική διήγηση ενός ιθαγενή φύλαρχου-για το ταξίδι που πραγματοποίησε στην Ευρώπη- και ο οποίος γυρνώντας πίσω στο νησί του θέλει να προειδοποιήσει τον λαό του από την πολιτιστική επίθεση των λευκών.

Με έναν πρωτόγνωρο και χιουμοριστικό τρόπο ο φύλαρχος Τουιάβιι σκιαγραφεί τον Παπαλάνγκι (λευκός που διαπέρασε τον ουρανό, στη γλώσσα της φυλής των νησιών Σαμόα) και θα μπορούσε να είναι ο καθένας από εμάς που νιώθει ότι βρίσκεται αποπροσανατολισμένος από την βαθύτερη ουσία της προσωπικής και κοινωνικής του ταυτότητας.

Διαβάζοντας το βιβλίο, καταλαβαίνει κάποιος ότι ο φακός είναι στραμμένος στους σύγχρονους ανθρώπους, κατοίκους μεγαλουπόλεων και της υπαίθρου και όχι το αντίστροφο-όπως συμβαίνει συνήθως- δηλαδή από τους λευκούς στους «άγριους». Στις πρώτες ενότητες ο φύλαρχος περιγράφει με εξαιρετική καλλιτεχνική μαεστρία και λεπτομέρεια την ένδυση «Τα πόδια, τέλος, ο Παπαλάνγκι τα ντύνει με μια μαλακή επιδερμίδα και με μια πολύ σκληρή επιδερμίδα» (σελ. 21), ενώ του κάνει ιδιαίτερη εντύπωση η δόμηση των πολυκατοικιών «....Αυτά λοιπόν τα πέτρινα κιβώτια βρίσκονται πολλά μαζί και κολλητά το ‘να με τ’ άλλο κανένας θάμνος, κανένα δέντρο δεν τα χωρίζει....» (σελ. 37). Και συνεχίζει την διήγηση του αναφερόμενος στο στρόγγυλο μέταλλο και το βαρύ χαρτί -το χρήμα- το οποίο έχει αντικαταστήσει τον Θεό της αγάπης: «Όταν ένας λευκός κερδίζει τόσα πολλά χρήματα.....τότε για τα παραπανήσια χρήματα που έχει, βάζει τον αδελφό του να δουλέψει για τον εαυτό του» (σελ. 51).

Η πολιτιστική αντίθεση κορυφώνεται με τις απόψεις του φύλαρχου για την ψεύτικη ζωή και την αρρώστια της σκέψης των Παπαλάνγκι «Το κεφάλι του είναι σαν τα έλη του Μαγκρόβε, που πνίγονται στον ίδιο τους τον βούρκο, όπου τίποτα πράσινο και καρποφόρο δεν βλασταίνει πια, κι όπου αναδύονται μόνο βρωμεροί ατμοί και συνωστίζονται επιθετικά έντομα» (σελ. 129). Μιλάει για τον χρόνο που εκλείπει από τις ζωές των λευκών και για το επάγγελμα που «σημαίνει να κάνεις συνεχώς το ίδιο πράγμα».

Η παιδική αφέλεια της φωνής του αφηγητή δεν είναι τίποτα παραπάνω από μια πλάγια ματιά στην αποδόμηση της κανονικότητας. Ο άνθρωπος έχει μεγάλη προσαρμοστικότητα και διαμορφώνει το περιβάλλον του σύμφωνα με τις ανάγκες του. Ωστόσο, γίνεται φανερό ότι κάποιες από αυτές τις ανάγκες γεννιούνται για να γεμίσουν τα μικρά ή τεράστια κενά που υπάρχουν, ως μέρος της απομάκρυνσης του ανθρώπου από την πραγματικότητα που τον περιβάλλει.

Ως μέρος της άρνησης του ιδίου να διαφέρει πολιτιστικά, θρησκευτικά, πολιτισμικά οργανωτικά, γιατί φοβάται την αποξένωση. Υποτάσσεται σε κονσερβοποιημένες συνταγές ευτυχίας ή δυστυχίας και νιώθει κουρασμένος “να είναι ο εαυτός του” γιατί η διαφορετικότητα δεν αντέχεται.

Αν ο φύλαρχος Τουιάβιι περπατούσε σήμερα στις σύγχρονες μεγαλουπόλεις και παρατηρούσε τους «τρόπους σχετίζεσθαι» μεταξύ των ανθρώπων, τι θα έβλεπε άραγε; Μάλλον θα του έκανε εντύπωση η ταχύτητα με την οποία αυτοί τρώνε, κοιμούνται, διαβάζουν, ακούνε μουσική και κάνουν έρωτα ενώ θα του φαινόταν λυπηρό που ενώ κάθονται «γύρω από την φωτιά» δεν συνυπάρχουν σε βαθμό αλληλεπίδρασης και δεν ακούνε ο ένας τον άλλον. Η επικοινωνία που χάνεται στον θόρυβο της αδιαφορίας.

Τα «πέτρινα κιβώτια» μπορεί να είναι πιο μεγάλα αλλά τους πνίγει η μοναξιά. Είναι εχθρικοί μεταξύ τους προτάσσοντας ο καθένας τα δικά του συμφέροντα. Δεν είναι ελεύθεροι γιατί δεν χαίρονται την ομορφιά και τον ήλιο. Ακόμα και αυτοί που νομίζουν ότι την αγοράζουν με υλικά αγαθά και δανεικές ιδεολογίες.

Κάπου ανάμεσα, όμως, στην επίγνωση της αυθεντικότητας και των δυσκολιών –προσωπικών και κοινωνικών-βρίσκεται μέσα στον άνθρωπο η σοφία της ζωής.

Για το BOOK TOUR, Καλυψώ Τόττη.

https://kalypsototti.blogspot.gr/

 

η οπαδική σύνδεση της ντοπιολαλιάς ή της προφοράς, όπως και της τσιπούρας, με διάφορους προσωπικούς δαίμονες, μάλλον δεν διασφαλίζει ουδέτερη κρίση.

 

ανάμεσα στους προτιμόμενους απ τον καθένα -ισμους, ο υπαρξισμός, πιθανόν, είναι ο ευγλωττότερος εκφραστής της επιφανειακότητας και αποσπασματικότητας της σαλονίστικης ομογενοποιημένης κουλτούρας.

 

φαίνεται ότι είναι αμοιβαία απαξιωτική η γνώμη των μεν για τους δε. οι άλλοι είναι λάθος, και άξεστοι, και αντιπρόσωποι.  

 

Ωραία είναι

Το να επικαλείσαι κείμενα της χίπικης κουλτούρας του Κλωντ Λεβί Στρος, με ξεπερνά. Η θεωρία του "Σοφού Άγριου" χρονολογείται από την εποχή του Διαφωτισμού και -ώ του θαύματος!- με βρίσκει απόλυτα σύμφωνο. Read my lips: Όταν επιχειρώ να αποκαταστήσω τη σημασία της αστικής κουλτούρας στην παγκόσμια διανόηση, δε σημαίνει οτι ακυρώνω τη σπουδαιότητα της ντοπιολολιάς, ή την αξιοθαύμαστη επαφή με τη Μητέρα Φύση των απανταχού ιθαγενών. Μη μου επιτίθεσαι λοιπόν για κάτι που δεν είπα, χάριν εντυπωσιασμού.

 

Αρχικά εννοούσα τσίπουρα, μόλις το συνειδητοποίησα. *κλαίω από τα γέλια*

Κατά δεύτερον χρησιμοποίησα τη λέξη άποψη και όχι τη λέξη κρίση, και είναι η προσωπική μου άποψη, βγαλμένη μέσα από τα βιώματά μου.  

 

Δεν είναι ακριβώς απαξιωτική η θέση του φίλαρχου. Αν διαβάσεις το βιβλίο, απορίες εκφράζει για πράγματα που δεν καταλαβαίνει γιατί συμβαίνουν. Είναι και χιουμοριστικό κατά κάποιο τρόπο.
Λέει σε ένα σημείο «Ντύνουν τις παρθένες τους (νέες γυναίκες) με πανιά από πάνω μέχρι κάτω και δεν φαίνεται πόσο ωραίες είναι» κάτι τέτοιο αν θυμάμαι καλά.