Αντίφαση Vol.2: Μαζοχισμός: Βούληση vs Αυτοσυντήρηση

Άλλο ένα νήμα για την αντίφαση. Το σώμα και η ψυχή είναι έννοιες που άλλοτε φαίνονται ασύνδετες, άλλοτε η μία υποσύνολο της άλλης, άλλοτε σύνολα χωρίς τομή. Το σώμα μπορεί να θέλει ό,τι η ψυχή απορρίπτει και τούμπαλιν. Όσο εντρυφώ στην έννοια της αντίφασης, τόσο εντονότερη δίνεται η επιθυμία να την καταργήσω, είτε επιδιώκοντας σύγκλιση νοημάτων και χρυσές τομές, είτε προσπαθώντας να καταργήσω ένα εκ των δύο αντιφατικών στοιχείων.

Άλλοι βέβαια το επιχείρησαν σοβαρότερα. Ο κλασικός ορθολογισμός έχει εισαγάγει διαφορετικές θεωρήσεις αναφορικά με το συσχετισμό τους. Ο Καρτέσιος προσπαθεί να κατανοήσει την ψυχή με τη λογική, και καθώς αντιλαμβάνεται τη λογική ως διαδικασία του μυαλού, το οποίο συνιστά όργανο του σώματος, καταλήγει να προσπαθεί με τα ταπεινά χωμάτινα εργαλεία του να σαρώσει την ιδέα της ψυχής. Ο Σπινόζα διαφέρει από τον Καρτέσιο σε ό,τι αφορά στο βεληνεκές ισχύος του ορθολογισμού. Ο Σπινόζα θεωρεί πως το μυαλό μπορεί να συλλάβει το Θεό, αντιτίθεται στην Καρτεσιανή δυαρχία και καταλήγει να αναγνωρίζει μία και μοναδική υπόσταση όλων: το Θεό ή αλλιώς τη Φύση. Δεν έχουμε λοιπόν χωμάτινο σώμα μέσα από το οποίο οι τετράποδοι πρόγονοί μας μας κληροδοτούν τα ταπεινά τους ένστικτα και ευγενή νου ως αποτέλεσμα γενναιόδωρης προσφοράς του μεγαλοδύναμου. Ούτε ζώα ούτε έκπτωτοι άγγελοι – είμαστε ένα. Εν τέλει καταλήγει στο ότι ψυχή και σώμα είναι ένα, η ψυχή είναι μία ιδέα του σώματος, όπως εύγλωττα είδα κάποτε γραμμένο: είναι το ίδιο ακριβώς πράγμα θεωρημένο από διαφορετικό κατηγόρημα. Το σώμα είναι στοιχείο της έκτασης και η ψυχή στοιχείο της νόησης. Ο Λάιμπνιτς εξέφρασε την άποψη ότι ψυχή και σώμα λειτουργούν αυτόνομα, παρότι ενδέχεται να δίνεται η εντύπωση πως αλληλεπιδρούν.

Ας υποθέσουμε, όπως και στο αντίστοιχο νήμα περί σαδισμού, πως ένας μαζοχιστής φαντασιώνεται το θάνατό του. Ας υποθέσουμε ότι ο μαζοχισμός του εκδηλώνεται εκτός BDSM πλαισίων. Ας υποθέσουμε ότι ο σεξουαλικός μαζοχισμός και ο μαζοχισμός εν γένει ως μία θέαση της ζωής έχουν κοινό αποχρόντα λόγο, για τις ανάγκες αυτού του νήματος.

Ο Σπινόζα πραγματεύεται τη βούληση ως ένα σύνολο επιθυμιών απροσδιόριστης προέλευσης που δεν εξυπηρετούν παρά την αναγκαιότητα. (Περισσότερο ελεύθερη γίνομαι όσο (ανα)γνωρίζω τις ανάγκες μου. Ή όσο λιγότερες είναι οι ανάγκες μου.) Αυτό που θέλω λοιπόν, είναι αυτό που εξυπηρετεί την ύπαρξή μου. Όποιος με έφτιαξε, φρόντισε λ.χ. να μου προσδώσει ένα κίνητρο διαρκούς επανατροφοδοσίας: Την πείνα. Και όχι μόνο αυτό, αλλά μου προσέδωσε και όργανο με το οποίο αξιολογώ τις τροφές μου, έτσι ώστε να κατευθύνομαι κατευθείαν στα βρώσιμα αντικείμενα και να μην σπαταλώ χρόνο και ενέργεια μασώντας ρούχα, μέταλλα και άλλα άχρηστα. Μου αρέσει ό,τι περιέχει υψηλή θερμιδική αξία. Τρέχω στη ζάχαρη. Εγώ πιστεύω ότι τρώω επειδή μου αρέσει. Αυτός φρόντισε να μου αρέσει το φαγητό, για να εξασφαλίσει την επιβίωσή μου. Θέλω και πρέπει ένα. Μεγαλοφυές.

Με το ίδιο εύρημα του Σπινόζα ως εργαλείο ανάλυσης, το να διατηρώ εαυτόν υγιή φαίνεται να επιτυγχάνεται μάλλον εύκολα με το εύρημα του πόνου. Ο πόνος δεν πρέπει να είναι παρά μία ειδοποίηση του σώματός μου ότι κάτι δεν βαίνει καλώς. Μάλλον ο λόγος για τον οποίο πονάω όταν από παραδρομή κόβω τις γάμπες μου με το ξυραφάκι είναι το γεγονός ότι το αίμα μου πρέπει να μένει εντός μου για να ζω καλά.  

Όλα φαίνονται να βρίσκονται σε εξαιρετική αρμονία μέχρι την εμφάνιση του πρώτου μαζοχιστή που μετασχηματίζει τον πόνο σε απόλαυση. Αν το λογικό είναι, αυτό που θέλει να συνάδει με αυτό που εξυπηρετεί την ύπαρξή του, το σώμα του, τότε γιατί αποζητά τον πόνο; Ή γιατί τείνει να αποζητά έναν τραυματισμό ή τον θάνατο;

Ας υποθέσουμε πως ο σκοπός της ζωής μας είναι να είμαστε χαρούμενοι, και πως ο πόνος για το μαζοχιστή συνιστά «χαρά» τότε προφανώς το ένστικτο της αυτοσυντήρησης λειτουργεί άψογα σε ένα μαζοχιστή. Αν όμως η υπέρτατη χαρά γι αυτόν είναι ένα και το αυτό με την παύση της ζωής του; Όταν πραγματευόμαστε τις έννοιες στην υπερβολή τους, διαφαίνονται στις μεταξύ τους συσχετίσεις όλες οι πιθανές επιπλοκές. (Ελπίζω να γίνομαι αντιληπτή και να μην υπάρξουν παρερμηνείες του είδους μαζοχισμός = τάση αυτοκτονίας, – αν δεν γίνομαι, παρακαλώ ρωτήστε με σχετικά!) Και αν τελικά δεχτούμε πως το ένστικτο της αυτοσυντήρησης λειτουργεί (αν το τελικό αποτέλεσμα αξιολογείται με booean τιμή, όπου το υποκείμενο είτε ζει είτε δεν ζει), και πως η βούληση του υποκειμένου ικανοποιείται όσο το σώμα του τείνει στο θάνατο, τότε σε τι ακριβώς συνίσταται το «αυτο» στην αυτοσυντήρηση; Είναι ο μαζοχιστής περισσότερο ψυχή και λιγότερο σώμα; Αν ναι, για την ανάταση της ψυχής του, αξίζει η προσβολή του σώματός του; Αν προκαλέσω πόνο σε έναν μαζοχιστή, εν τέλει, του κάνω καλό ή κακό;


* * *

Συμπληρώστε με τα όποια ερωτήματα ενδεχομένως σας απασχολούν επί του θέματος ή απαντήστε σε όσα θέλετε ή μπορείτε. Ή απαντήστε σε όσα ερωτήματα πιστεύετε ότι θα ήθελα να κάνω και δεν κατάφερα να διατυπώσω. Για διευκρινίσεις θα βρίσκομαι στη διάθεσή σας.

(Παρακαλώ πάρα πολύ, σχολιασμοί επί της σκοπιμότητας του νήματος ή της συνάφειας του νήματος με τη θεματική ενότητα στην οποία αναρτάται, να γίνονται στο Feedback Section ή στο πεδίο αιτιολόγησης χρήσης του Report Tool, για να δοθεί η δυνατότητα σε όσους επιθυμούν, να συζητήσουν επί του θέματος χωρίς παρεμβολές. Επίσης όσοι δεν ενδιαφέρονται ή θεωρούν το ζήτημα βδελυρό, αντιαισθητικό ή προσβλητικό για την αισθητική/ηθική τους, είναι δυνατό να αποφύγουν δημόσιους αφορισμούς ή ψυχογραφήματα των συμμετεχόντων.)

 

Για ποιο λόγο διαχωρίζεις σώμα και ψυχή;
Ή μάλλον τι εννοείς «ψυχή»; Τις επιθυμίες του σώματος;  

 

Θα αναγκαστώ να την ορίσω με χρήση σχετικότητας: Ψυχή είναι αυτό που στο μαζοχιστή υπαγορεύει να κάνει κακό στο σώμα του.

 

Έχεις σκεφθεί πως μπορεί το ίδιο του το σώμα να το προστάζει;

 

Ναι. Μάλλον είμαι σπινοζική επί του προκείμενου. Αλλά φαίνεται πιο εύγκολο να σκέπτομαι ότι ο μαζοχιστής είναι δύο φύσεις που υπαγορεύουν αντιτιθέμενες πράξεις, παρά πως είναι μία που αντιφάσκει. Εσύ τι λές;

 

Στην ουσία (κι όπως.... το έχω καταλάβει) πρόκειται για μια. Δεν υπάρχουν αντιτιθέμενες πράξεις.

Δεν ξέρω αν θα ακουστεί περίεργο αλλά ίσως ένα ερέθισμα που κάποιος "normal" άνθρωπος το αποδέχεται ως πόνο, στον μαζοχιστή μπορεί να καταλήγει στο τμήμα του εγκεφάλου το οποίο συνδέεται με την ηδονή.

Δυσλειτουργία; Μπορεί. Αλλά με αυτόν τον τρόπο μπορεί να δουλεύει το νευρικό του σύστημα, συνδέοντας ορισμένα σημεία του σώματος του με το τμήμα του εγκέφαλο που προκαλεί σεξουαλική διέγερση. Και μάλιστα ίσως αυτό συμβαίνει μόνο σε ορισμένου είδους χτυπήματα και ίσως και για μια συγκεκριμένη ψυχολογία.

Για τους παραπάνω λόγους λοιπόν βλέπω «μια φύση».

 

Γιατί η μεγαλύτερη ευχαρίστησή της θα ήταν η καταστοφή του εαυτού της;

 

Για ποιο λόγο πιστεύεις πως αυτή θα ήταν η μεγαλύτερη ευχαρίστησή της; Το παραπάνω μου κάνει σαν μια ακραία μορφή μαζοχισμού (αν εννοείς να καταστρέψει ο μαζοχιστής την ίδια του την ύπαρξη).
Δεν είμαι όμως σίγουρος για το τι ακριβώς εννοείς.

 

Ναι, προσπαθώ να θεωρήσω το θέμα στην υπερβολή του.

 

συμφωνώ

γιατί πολύ απλά είναι αυτοκαταστροφική ,σαν τα αστέρια που πεθαίνουν νωρίτερα από την ώρα τους ...

και γιατί αποκλείεις το γεγονός ότι η ψυχή μπορεί να θέλει να κάνει κακό στην ίδια την ψυχή της ;
μιλάμε για ακραίο μαζόχισμο ,σωστά ;

 

Ναι.

 

όταν προκαλείς πόνο του κάνεις κακό σίγουρα.

είναι σαν τους μανιοκαταθλιπτικούς ,εκείνους που είναι έτοιμοι να πηδήξουν το κενό και να πεθάνουν ,εσύ απλά τους σπρώχνεις ,αν είσαι σαδίστρια θα απολάυσεις την όλη πτώση ,αλλιώς αν λυπηθείς θα κάνεις κακό και στον εαυτό σου . ο μαζοχιστής θα πάθει κακό ούτως ή άλλως .