Το Υπερεγώ στο BDSM

Εκείνο

Η "σκοτεινή" δεξαμενή του ατόμου. Εδώ βρίσκονται όλες οι βιολογικές ανάγκες του ανθρώπου, οι ενστικτώδεις ροπές και ενορμήσεις του που έχουν να κάνουν με την επιβίωση, την αναπαραγωγή, την επιθετικότητα. Εδώ εδράζονται και οι σεξουαλικές ενορμήσεις βεβαίως. Σύμφωνα με τη φροϋδική θεωρία, υπάρχουν δυο βασικές ενορμήσεις: αυτή της σεξουαλικότητας και αυτή του θανάτου. Σύμφωνα με την ίδια θεωρία, η βασική αρχή που καθοδηγεί το Εκείνο είναι η αρχή της ηδονής και η αποφυγή του πόνου.

Θα έλεγα ότι μάλλον το Εκείνο έχει "πρόσβαση" προς το άτομο και όχι το αντίστροφο. Δηλαδή η σκοτεινή αυτή δεξαμενή "πετάει" απαιτήσεις πάνω μας που μάλιστα ζητούν και την άμεση και επιτακτική ικανοποίηση τους (π.χ. θέλω να φάω, θέλω να πηδήξω).


Εγώ

Το κομμάτι το οποίο συνήθως αντιλαμβανόμαστε ως "εαυτός μας". Το "εγώ η Μαργαρίτα" ας το πούμε. Το κομμάτι εκείνο που περιλαμβάνει το σύνολο εκείνο των ψυχικών και νοητικών λειτουργιών που διαμορφώνουν την αντίληψη αλλά και τη σχέση μας με το περιβάλλον, το "οργανωμένο" μέρος του εαυτού μας.

Εδώ θα λέγαμε ότι βρίσκεται και η συνείδηση (όχι ως κριτής αλλά ως επόπτης).

Σύμφωνα με τη φροϋδική θεωρία είναι ο ενδιάμεσος μεταξύ του Εκείνο και του Υπερεγώ.

Εδώ διακυβεύεται και εδραιώνεται η ωριμότητα.

Διέπεται από την αρχή της πραγματικότητας.


Υπερεγώ

Ο εσωτερικός κριτής ορατών τε πάντων και αοράτων. Η ενδοβολή της έννοιας της Αρχής. Ο γονέας μέσα στο παιδί (ανεξαρτήτως ηλικίας του "παιδιού").

Το δικαστήριο που βγάζει τις αποφάσεις με βάση τον "ηθικό νόμο" (όποιος και αν είναι ο ηθικός νόμος του καθενός από μας), που ορίζει τα πρέπει και τα δεν πρέπει. Η ενσωμάτωση του "κοινωνικού κανόνα". Το εργοστάσιο παραγωγής των ενοχών, των τύψεων και των ιδεωδών μας αλλά και επιβραβεύσεων μας όταν νιώθουμε ότι κάνουμε κάτι "σωστό".


Θα προσπαθήσω να συνδέσω αυτά τα τρία με το bdsm, με βασική έμφαση στο Υπερεγώ (καθ' ότι θεωρώ τις συνδέσεις με αυτό πιο ενδιαφέρουσες εν προκειμένω).
Το BDSM "μιλάει" κατευθείαν στο Εκείνο. Παίζει με όρους πολύ γνωστούς στα κομμάτια μας εκείνα που συνδέονται με τις βιολογικές ανάγκες, τη σεξουαλικότητα, την ισχύ.

Παρ' ότι ο πυλώνας S/M του BDSM σχετίζεται με τον πόνο, δεν αναιρεί την αρχή της ηδονής αφού τελικά και από τον πόνο αναζητούμε ηδονή (εκφεύγει του παρόντος το πώς, εξάλλου έχει συζητηθεί εκτενώς σε πολύ ενδιαφέροντα νήματα).

Το Εγώ είναι το κομμάτι μας εκείνο που εκφράζει τις συνειδητές μας προτιμήσεις και επιλογές μέσα στο βδσμικό "χώρο".

Το Υπερεγώ είναι αυτό που κατ' εμέ περιπλέκεται τελικά περισσότερο με το BDSM βίο μας.
Ως παιδί πρόβαλα εντός μου και ενσωμάτωσα το απόλυτο πρότυπο της ισχύος για εμένα, τον πατέρα μου. Και τη μητέρα μου, αλλά δευτερευόντως.

Αυτό δημιούργησε τις αναπαραστάσεις μου για το τι είναι ισχύς, τι είναι ισχυρός (και αυτόματα την τάση μου να το μιμηθώ αυτό) αλλά και ένα έστω περιορισμένο, συμπαγές μολαταύτα, πλαίσιο πρέπει και δεν πρέπει. Κάποια από αυτά παρέμειναν πολύ συνειδητά και συγκεκριμένα: δεν πρέπει να βάζω το χέρι μου στην πρίζα γιατί θα γίνω γκριλ ενώ πολλά άλλα (τα περισσότερα) ενδύθηκαν άλλες μορφές και ξεχάστηκαν. Ο πρώτος σκελετός για τη σεξουαλικότητα μου μπήκε επίσης από τις δυο αυτές μορφές (του μπαμπά και της μαμάς) είτε ως κάτι που θέλω να έχω (π.χ. θέλω να με αγκαλιάζουν όπως ο μπαμπάς), είτε ως κάτι που θέλω να μιμηθώ (π.χ. κάποια συμπεριφορά της μαμάς μου).

Όμως η σεξουαλική τάση (η επιθυμία προς το μπαμπά θα έλεγε ο Φρόυντ) καλύφθηκε ως απαγορευμένη.

Μεγαλώνοντας, σε αυτό το σώμα των κανόνων προστέθηκαν κανόνες που έμαθα από τη συνύπαρξη με άλλους ανθρώπους.

Και βεβαίως η σεξουαλικότητα, υπήρξε σαφές από την αρχή, ήταν κάτι που δεν εκφράζεται δημόσια.

Μεγαλώνοντας, κάποιες από αυτές τις απαγορεύσεις τις έφερα ή μου τις έφεραν στο συνειδητό (να μιλήσουν δηλαδή με το Εγώ μου). Κάποιες άρθηκαν ως άχρηστες πλέον (αφού μεγάλωσα). Πολλές παρέμειναν άγνωστες (τόσο από εμένα όσο και από τους άλλους).

Η γνωριμία μου με το BDSM έφερε πολλά encounters με το Υπερεγώ μου, σε πολλά επίπεδα.

Αφενός μεν με τη ντροπή που προκαλεί η σύγκρουση με το απαγορευμένο της σεξουαλικότητας. Σαν να ήμουν ένα παιδί που σε ποιον να πει αυτά που βιώνει και θέλει.

Αφετέρου η απελευθέρωση ότι μου κάνει κάτι κάποιος άλλος, πιο ισχυρός άρα δεν έχω λόγο να ντρέπομαι. Σαν να με έκανε ένα παιδί που έλεγε "αφού το κάνει ο μπαμπάς, αποκλείεται να είναι κακό".

Στο χώρο αυτό συνυπήρξα με άλλους ανθρώπους. Κόμισα το Υπερεγώ μου κι εκείνοι τα δικά τους και συμφωνήσαμε σιωπηρά σε ένα Υπερεγώ κοινό, που φαινόταν αρκετά λειτουργικό. Και που (τουλάχιστον εν μέρει) ενοχικές αντιδράσεις της πρώτης διάστασης του Υπερεγώ μου (που προανέφερα), που προέκυψαν από τις απαγορεύσεις, διασκεδάστηκαν.

Θα με ενδιέφερε να συζητήσουμε αν βιώσατε αντίστοιχες εμπειρίες και "στάδια" μέσα από το δικό σας βδσμικο βίο.  

Αντιμετωπίσατε ενοχές και εσωτερικές συγκρούσεις;

Πώς λύθηκαν/ξεπεράστηκαν;

Πώς λειτούργησε σε αυτό το επίπεδο η Κυριαρχία σας (για τους Dom/mes) ή η Κυριαρχία του Άλλου/ των Άλλων (για τους submissive);

Πώς λειτούργησε η υποταγή (για τους submissive) ή υποταγή των άλλων (για τους Dom/mes);

ΣΗΜΕΙΩΣΗ 1: Οι παραπάνω ορισμοί δεν είναι βεβαίως επιστημονικοί. Συζητούν με κάποιες ψυχολογικές - ψυχαναλυτικές θεωρίες αλλά είναι το δικό μου απόσταγμα εμπειρίας - γνώσης, σκοπό έχουν να διευκολύνουν τον όποιο διάλογο ακολουθήσει και όχι βεβαίως να διεκδικήσουν κάποια επιστημονική αναγνώριση. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε άλλους όρους αν σας είναι πιο οικείοι  

ΣΗΜΕΙΩΣΗ 2: Ευχαριστώ βαθύτατα τον @MasterJp για την πολύτιμη βοήθεια και τις συμβουλές του στο να στήσω αυτό το νήμα  

 

Eχει να γινει Ο Χαμος σ αυτο το νημα. Τεραστιο κεφαλαιο το Εγω. Ισως επανελθω, ισως οχι. Το θεμα ειναι διαβαζοντας και συζητωντας δεν μικραινει ( Το Εγω)..... 

 

καλησπέρα,
ενδιαφέρον νήμα, καταρχήν
να πω πολύ περιληπτικά ότι μια σχέση κυριαρχίας πριν αρκετά χρόνια δημιούργησε νέα μονοπάτια ηδονής σε μένα σπάζοντας πολλά ταμπού ταυτόχρονα. Αγάπη υπήρχε, ντροπή υπήρχε, και όσο πιο έντονη ήταν η δεύτερη, τόσο πιο δυνατό το αποτέλεσμα. Αυτή, ωστόσο, δεν είναι παρά μια ανάγνωση μόνο της ιστορίας... και ίσως η πιο "πάνω πάνω". Θέλω να πω ότι ενώ θεωρούσα πως το εκείνο ήταν αυτό που πήρε τα πάνω του και έβγαλε τα σπασμένα ως προς το ηττημένο υπερεγώ, ταυτόχρονα μια πιο σκοτεινή, λακανική εκδοχή του υπερεγώ... έβαλε γκολ.
Τώρα μη με ρωτήσετε το εγώ τι έκανε, ακόμη το ψάχνω :Ρ

 

Deleuze-Guattari
/thread
let the game begin

 

Όχι, δεν θα ρωτήσω για το Εγώ  
Θα ρωτήσω όμως (και βεβαίως δέχομαι και άρνηση ως απάντηση   ) τι γκολ έβαλε το Υπερεγώ  

 

Guattari δεν είναι μέσα στις γνώσεις μου οπότε δεν έχω να πω κάτι.  
Αλλά όχι και Deleuze!!! Να δομήσουμε πάμε, όχι να αποδομήσουμε  

 

Ένας φίλος νευροψυχολόγος μου είχε πει κάποτε: "Απ'τον Freud καθείς απέκτησε ψυχή και η επιστήμη απέκτησε ένα ακόμη άλλοθι συννεφοπληξίας."

 

Είναι έξυπνη σαν ατάκα, ίσως και λίγο ντελεζική, που αναφέρει και ο συνομιλητής @freddoccino παραπάνω αλλά τη θεωρώ παντελώς μη πραγματική  
Πάντως μου φάνηκε αστείος ο συνειρμός μου "νεφεληγερέτης Σιγμούνδος" (είναι δύσκολες αυτές οι ώρες του γραφείου το ομολογώ    )

 

Λιγο απλοικα για να μην υπαρξει φαυλος κυκλος.
Εξαρταται παντα απο το τι θες να ακουσεις και σε ποιο σημειο βρισκονται να συγκρουονται με τα συμφεροντα σου ή τις ιδεοληψιες σου.
Αυτο καθοριζει το απο ποια σκοπτικη θα δεις τα πραγματα σαν ουδετερος κριτης ή σαν θιγομενος.
Για οποιον ενδιαφερεται για μια κριτικη στην ψυχαναλυση: http://www.scribd.com/doc/211470228/Ζιλ-Ντελέζ-Φελίξ-Γκουατταρί-Αντι-Οιδίπους-ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ-ΚΑΙ-ΣΧΙΖΟΦΡΕΝΕΙΑ

 

Ευχαριστούμε πολύ για το λινκ  
Όπως το γράψατε θέτουν τα πράγματα οι δυο συγκεκριμένοι στοχαστές (τουλάχιστον αυτός που ξέρω εγώ) ...  

 

Μολις το καταλαβα απο την τεκμηριωμενη απαντηση σου. Λυπαμαι που προσεβαλα την αισθητικη σου με το λαθος μου.

 

@margarita_nikolayevna ωραια τα αναλυεις, αλλα δεν καταλαβα ακριβως πως το Υπερεγω το συνδεεις με το bdsm. Για μενα υπαρχει μονο μια χρονικη ακολουθια αναμεσα στο Υπερεγω και το bdsm, με πρωτο στην ακολουθια, τις ορμες του δευτερου. Το Υπερεγω ειναι αυτο που θα σου βαλει φραγμους, π.χ. θα σε κανει να πεις το safe word, να σκεφτεις λογικα και εμπειρικα ποιος και πως πρεπει να ειναι ο Κ, να οριοθετησεις τα bdsm-θελω σου κτλ... Μαλιστα οσο πιο συντηρητικη ειναι μια κοινωνια τοσο πιο δυνατο Υπερεγω εχεις, και αρα εμποδια στο να ικανοποιησεις τις ενορμησεις σου ειτε διαμεσου του σκοπου που εχουν οι τελευταιες, ειτε μεσω καποιου αλλου αντικειμενου με την βοηθεια της μετουσιωσης. Αυτα, αφου ανακαλυψεις την σεξουαλικοτητα σου. Μεχρι τοτε, θα σου βαζει αλλους φραγμους, π.χ. ενοχη για την σεξουαλικη σου ιδιαιτεροτητα, ενδεχομενως απομονωση κτλ..

Αν δεν κανω λαθος αμυνες, οπως η αρνηση και η απωθηση ειναι λειτουργιες του Εγω. Συνεπως και το Εγω λειτουργει ανασταλτικα απεναντι στα ασυνειδητα θελω σου.

Το μονο που συνδεεται με το bdsm (βασικα ειναι το bdsm) και ειναι οδηγος της ερωτικης σου πραγματωσης, ειναι το Αυτο. To Αυτο, φτιαγμενο με τα υλικα του παιδικου σου ερωτα, κατευθυνει ολες τις μελλοντικες σχεσεις τις ενηλικης ζωης σου με απωτερο στοχο να πλησιασουν, οσο γινεται, το αντικειμενο αυτου του πρωτολειου ερωτα.

Συχνα ενα παιδι βιωνει καθημερινες καταστασεις και εμποδια στις τρεχουσες ικανοποιησεις και αναγκες του, με τραυματικο τροπο. Εαν ο ενας γονεας απο τους δυο, ειναι αρκετα δυναμικος ωστε οταν επεμβαινει σε αυτες τις τραυματικες καταστασεις να αποκαθιστα την ισορροπια, οχι ικανοποιωντας την τρεχουσα ενορμηση αλλα υπερβαινοντας την, διαμεσου της επιβλητικοτητας του, παρακαμπτοντας ετσι την αρχη της ηδονης που διεπει το παιδι στα πρωτα αναπτυξιακα σταδια, μπορει να εν δυναμει να δημιουργησει μια συναισθηματικη εξαρτηση απο αυτην του την επιβλητικοτητα. Το σημειο κλειδι αλλωστε ειναι να περασει το παιδι απο την αρχη της ηδονης στην αρχη της πραγματικοτητας σταδιακα, ενδυναμωνοντας το Εγω του και κατα πασα πιθανοτητα δια μεσου της αναποφευκτης (καθυ)στερησης της ηδονης. Ενδεχομενως αυτη η μεταβαση να σαμποταρεται απο την επιβλητικη μορφη και πλεον το παιδι, σαν ενηλικο, να την εχει αναγκη στην ζωη του, αφου πλεον μια τετοια μορφη παιζει εναν μεγαλο ρολο, τον ρολο του Εγω (ενα κομματι του εστω).

Επισης το υποκειμενο στην διαρκεια της ζωης του εχει την ταση, ασυνειδητα, να επαναλαμβανει μια πραξη προσπαθωντας καταναγκαστικα να ξαναζησει μια ευχαριστη εμπειρια (π.χ. το παιδι πιεζει την μητερα του να του διαβασει το ιδιο παραμυθι). Η ιδια λειτουργια ενεργοποιειται και σε τραυματικα γεγονοτα, π.χ. ο στρατιωτης που στα ονειρα του βιωνει ξανα και ξανα σκηνες απο τον πολεμο, προσπαθωντας ετσι να επιβληθει στην ενορμηση του. Συνεπως, ασυνειδητα, σε καθε σου σεξουαλικη συνευρεση, θες να επαναλαβεις την σχεση που ειχες με τον πατερα σου, με τις αναπαραστασεις ντροπης, αμηχανιας, επιβλητικοτητας, σιγουριας που αποκτουσες τοτε. Μονο τοτε οι σεξουαλικες σου ενορμησεις θα ικανοποιουνται πληρως και οχι μερικως.

Με αλλα λογια ο τιτλος θα επρεπε να ειναι Το Αυτο στο bdsm. Αντε Εγω. Αλλα Υπερεγω?

p.s. Τελικά μόνο στις ερωτήσεις σου δεν απάντησα