Η κριτική στην τέχνη

Γιατί η τέχνη είναι (για μένα τουλάχιστον) δημιουργία, καινοτομία. Το να γνωρίζεις πως να εφαρμόσεις διάφορες τεχνικές, αλλά στο τέλος να φτιάχνεις και να ακολουθείς κάτι πρωτότυπο, τελείως δικό σου, αυτό φρονώ πως είναι τέχνη.

 

με αφορμή τη διάκριση που εισηγείστε, θα διατυπώσω μιά απόπειρα ορισμού (όχι απολύτως δική μου) που να της ταιριάζει:
τέχνη δεν είναι το γεγονός, ή η αντίδραση σ' αυτό, αλλά η ερμηνεία του.

η πτώση απ' τη σκάλα, ως γεγονός, δεν συνιστά τέχνη. η αναπαράσταση, ή περιγραφή, της πτώσης, ως ερμηνεία, μπορεί να συνιστά.
η ίδια η αναπαράσταση ή περιγραφή, γίνεται γεγονός, και μπορεί να παράξει ερμηνεία, άρα περαιτέρω τέχνη.

η κραυγή εκ του αιφνιδιασμού της πτώσεως, συνιστά γεγονός, ως αντίδραση, και δεν είναι τέχνη.
η αποτύπωση, αναπαράσταση, περιγραφή της κραυγής, εφ όσον είναι ερμηνεία του ξαφνιάσματος, του φόβου, του πόνου, της διασκεδαστικής ανατροπής κλπ κλπ μπορεί να συνιστά τέχνη, ή να είναι μόνον γεγονός.

ο βήχας ως αντίδραση (και έκφραση, ανακούφιση, εκδήλωση, εκτόνωση) στην δυσφορία του φάρυγγα, ή μιας λαρυγγίτιδας, είναι αντίδραση, όχι τέχνη.
η αποτύπωση κλπ ως άνω.

ο εμετός ως αντίδραση ομοίως, καιτοι μπορεί να περιέχει σχολιασμό, δηλαδή ερμηνεία.
το γέλιο ή το κλάμα παρόμοια.

η κραυγή, καιτοι μπορεί να εκφράζει απόγνωση, πόνο, φρίκη κλπ, παραμένει αντίδραση, αλλά μπορεί να συγκροτηθεί σε σχολιασμό και ερμηνεία, οπότε να γίνει τέχνη. είτε απ τον κραυγάζοντα είτε απ τον θεατή/ακροατή.

στο προκείμενο: άναρθρα, αντιφατικά, ασυνεχή, αποσπασματικά ή ασυγκρότητα κείμενα, διακηρυκτικά και εκβιασμένα, παρ οτι τεχνικά ικανοποιούν τους κανόνες σύνταξης της ελληνικής γλώσσας, τεχνικά επαρκή δηλαδή, κι ενδεχομένως ικανοποιούν και τεχνικές προώθησης σαν την «δημιουργική γραφή», είναι αμφίβολο αν αποτελούν τέχνη, έστω «μηδαμινής αξίας» όπως έκρινε η @brenda σε άλλο νήμα, διότι παρ οτι εκφράζουν, εκδηλώνουν ή εκτονώνουν (όπως ο βήχας) μιά σπασμωδική σε ασυνεχή μετάπτωση, με στοιχεία τυχαιότητας, αυτοϋπονομευόμενη αντίληψη μιάς αδιάστατης πραγματικότητας, υστερούν στην διατύπωση συμπαγούς περιεχομένου, ερμηνείας δηλαδή. παραμένουν ωστόσο πλούσιο υλικό (ως γεγονότα) γιά να παράξει τέχνη ο αναγνώστης, να δημιουργήσει ερμηνείες.

πιθανή ερμηνεία του δημιουργού αναγνώστη είναι κάποια που αναγνωρίζει σουρεαλιστικούς συνειρμούς, γιά παράδειγμα
άλλη πιθανή κάποια που αναγνωρίζει την προσωπική του εσωτερική σύγκρουση ή τον ιδεασμό του και ταυτίζεται
άλλη κάποιου που αναγνωρίζει κωμική αυτοϋπονόμευση και γελά
άλλη κάποιου ανεγκέφαλου που αναγνωρίζει ανατροπή του κανονισμού της χωροφυλακής στην κωμικότητα και αντιδρά με σπασμούς
άλλη κάποιου που εξανίσταται απέναντι στην ανειλικρινή διακηρυκτικότητα και τις αντιφάσεις
κοκ
κι αυτές με την σειρά τους υπό σχολιασμό κι ουσες πραγματωμένες υλικό για περαιτέρω παραγωγή ερμηνείας, κι εν δυνάμει πυκνής ή ελαφρότερης τέχνης.
από οποιονδήποτε και οποτεδήποτε.

η μεταρσίωση, γιά παράδειγμα, είναι μέθοδος, τεχνική μ έναν τρόπο, τρόπος έστω, με κανόνες. ούτε εμποδίζει, ούτε επιβάλλει ή βεβαιώνει πως οτιδήποτε ζωγραφίστηκε με αυτόν τον τρόπο είναι ή δεν είναι τέχνη. μπορεί να είναι απο μουτζούρα έως αριστούργημα.
η ποίηση εξακοντίζεται σε ασύλληπτες πυκνότητες ή καταπέφτει στον μονοδιάστατο αυτοθαυμασμό του ποιητή φανφάρα. τεχνική περιέχεται στην τέχνη, και αρτιότητα, σχεδόν(?) απαρέγκλιτα. οτι δεν ενυπωσιάζει δεν παύει να είναι τέχνη, κι οτι εντυπωσιάζει δεν είναι, συνήθως, τέχνη, αλλά σκέτη τεχνική. η ευκολία του εντυπωσιασμού μερικών τετράχρονων ή πεντάχρονων, ή η σχετικά εύκολη απόσπαση θαυμασμού από εξάχρονους δεν συνιστά τέχνη, παρ οτι μπορεί να δημιουργεί κάποιος αμφίβολες βεβαιότητες σχετικά.

υγ: μετέφερα τη συζήτηση εδώ γιατί σχετίζεται με τον ρόλο της κριτικής, η οποία μπορεί να είναι εξ ίσου δημιουργική με την αφορμή της, ή και περισσότερο, γιατί όπως εύστοχα σημείωσε ο @ilias1 η τέχνη είναι διαλεκτική σχέση με το γύρω.
υγ2: ο κώλος δεν είναι ποτέ τέχνη. τέχνη είναι η θέασή του κι άλλες χρήσεις του.

 

Ποιος σου είπε πως η δημιουργία και η καινοτομία δεν προυποθέτουν - εμπεριέχουν τεχνική;  
Η μέθοδος εκτέλεσης ενός έργου- προϊόντος- εργασίας αποτελεί τεχνική ανεξάρτητα από το αν αυτό το έργο θα είναι καινοτόμο ή όχι. Αυτή η μέθοδος μπορεί να είναι πεπατημένη, μπορεί να είναι αυτοσχέδια, εμπειρική ή ότι. Ακόμη και η αφηρημένη τέχνη απαιτεί τεχνική. Οποιαδήποτε πρωτότυπη ιδέα χρειάζεται μια τεχνική για να υλοποιηθεί. Όσο καλύτερη η τεχνική τόσο πιο μεγάλο και το αποτέλεσμα αυτής.

 

Ο καλλιτέχνης με το έργο του εκπέμπει ένα μήνυμα. Το μήνυμα είναι ένα μάγμα των αισθητικών ερεθισμάτων που προσλαμβάνει απο τον κόσμο γύρω του, αποδομημένα και ανασυνθεμένα ξανά, αφου ζυμωθούν πρωτα με τα συναισθήματά του, τις αξίες του, την αισθητική του, την ψυχούλα του.
Αυτό το μήνυμα δεν είναι απαραίτητο να το εισπράξει ο δέκτης του έργου του καλλιτέχνη. Εχει κι ο δέκτης τις δικές του προσλαμάνουσες, αξΊες , συναισθήματα, συναισθηματικούς διακόπτες που μπορει να ευαισθητοποιούνται άλλοτε αλλιώς απο το έργο του καλλιτέχνη, και να εισπράττει διαφορετικό μήνυμα.Ειδικότερα μάλιστα όσο απομακρύνεται η χρονική στιγμή της δημιουργίας η πιθανότητα να εισπραχθεί το μήνυμα του καλλιτέχνη προοδευτικά εξασθενεί, οι καταστάσεις και οι συνθήκες που το δημιούργησαν αλλάζουν, ξεχνιούνται, καινούργιες συνθήκες, καταστάσεις παίρνουν το μέρος τους και το έργο αυτομείται απο τον καλλιτέχνη σιγα σιγά,καθενας το ερμηνεύει σύμφωνα με τις δικές του προσλαμβάνουσες , αξίες, συναισθήματα, αισθητική, που έχουν προκύψει απο την νεα πραγματικότητα , και με βάση αυτά το κρίνει .
Τώρα , ο Βαν Γκονγκ και όχι μόνο αυτός ,εξέπεμψε στην εποχή του ένα μήνυμα ακατάληπτο για τους σύγχρονούς του, μπορεί να μην είχε και τον κατάλληλο ιματζ μέικερ βέβαια, ποιός να ξέρει... 

 

Το αισθητικό αποτέλεσμα είναι ανεξάρτητο από το οποιοδήποτε μήνυμα.

 

Την πρώτη κριτική την κάνεις εσύ πριν καν ξεκινήσεις την υλοποίηση του έργου σου. Έχεις στο μυαλό σου κάτι λίγο - πολύ συγκεκριμένο, αλλά η πρωταρχική κριτική (σου) έγκειται στο οτι έχεις αποκλείσει άλλες 10 πιθανές προσεγγίσεις που θα μπορούσες να χρησιμοποιήσεις ως εκφραστικά μέσα.
Αυτή η προτίμηση είναι το πρώτο βήμα για να φτιάξεις το προσωπικό σου ύφος. Και διατρέχει συνεχώς όλη τη δημιουργική διαδικασία.

Αφού ολοκληρώσεις το έργο θα το κρίνεις ξανά ως ενότητα απο τη θέση του κοινού. Αναγνώστη ακροατή κλπ. Θα αναρωτηθείς αν είναι τουλάχιστον συμπαγές αν είναι φλύαρο, κουραστικό και αν στέκει έστω αξιοπρεπώς δημόσια.
Απλά πράγματα δηλαδή αλλά σημαντικά. Όσο περισσότερο εξασκημένο "τρίτο" μάτι έχεις τόσο πιο έγκυρη θα είναι η κριτική (σου) στο έργο σου σε αυτή τη φάση.

Τώρα, τα "μπράβο" συγχαρητήρια" "μπλιάξ" που θα αποκομίσεις, να τα λάβεις υπ όψιν σου αλλά οχι πολύ. Συνήθως το κοινό αντιδράει πρωταρχικά στο επίπεδο ειλικρίνειας που χαρακτηρίζει το έργο σου, αν διάλεξες έναν έντιμο τρόπο να εκφραστείς δηλαδή και όχι τόσο στο επίπεδο της τεχνικής σου αρτιότητας.
Αν επιλέξεις την υπεροψία, υποτιμήσεις το κοινό και διαλέξεις τον εύκολο δρόμο να εντυπωσιάσεις με φτηνά υλικά, θα το ψυχανεμιστούν και έχεις τελειώσει.
Το κοινό δεν είναι ηλίθιο, ή έστω οφείλεις να μην το αντιμετωπίζεις ως τέτοιο.
Περισσότερο να σε απασχολεί τι εννοούν όταν αναφέρονται στο έργο σου και όχι τόσο το πως εκφράζονται γι αυτό. Και μη βάλεις σκοπό της ζωής σου να γίνεις η δημιουργός που θα αφήσει άπαντες ικανοποιημένους.

Όλες οι κριτικές είναι χρήσιμες και είναι προσωπικό σου επίτευγμα να τις κάνεις εποικοδομητικές.
Και το κάθε επόμενο έργο σου θα παρουσιάζει βελτίωση αν εξελίξεις την ικανότητά σου να αναλύεις σε βάθος τόσο τα δικά σου έργα όσο και των άλλων.

 

Είναι μύθος ότι ο καλλιτέχνης δε νοιάζεται για την απήχηση που έχει το έργο του. Σύμφωνοι, ο χρήστης δημιουργεί παρακινούμενος από μια εσωτερική ανάγκη, αλλά η τέχνη δεν είναι αυτιστική. Εμπεριέχει τη χαρά της επικοινωνίας, της μέθεξης.

Είναι υποκειμενική, γι αυτό είναι αληθινή...

 

Όταν εδώ γράφεις "χρήστης" τι εννοείς;
Μια και το έφερε η κουβέντα στην Τέχνη που δεν είναι "αυτιστική" μπορείς να προσδιορίσεις την "χαρά της επικοινωνίας" και την "μέθεξη" στην εμπορική τέχνη;
Πώς γίνεται αντιληπτή από τον καλλιτέχνη η απήχηση του έργου του και πώς αυτή επηρεάζει την καλλιτεχνική δημιουργία;

 

"ο χρήστης" είναι bug του autocorrect  

Στην εμπορική τέχνη ο δημιουργός χέστηκε για τη μέθεξη. Το χρήμα τον ενδιαφέρει. Όσο πχ. οι "άγριες μέλισσες" έχουν τηλεθέαση, τόσο το σενάριο τραβιέται από τα μαλλιά.

 

Τώρα καλά τα λες.

Ένα ερώτημα ακόμη.
Ο βοσκός που παίζει την φλογέρα του, κατάμονος στη στρούγκα, με ποιον επικοινωνεί; Για ποιαν απήχηση του έργου του νοιάζεται;

 

Αν θεωρεί εαυτόν καλλιτέχνη, θα θέσει υποψηφιότητα για να εμφανιστεί στο "Ελλάδα, έχεις ταλέντο"

 

Ενδεικτική απάντηση κάποιου που συγχέει την έκφραση με την επικοινωνία και την δημιουργία με την αναγνώριση.