Η ψυχολογία για όλους είναι ο άμβωνας της εποχής μας;

παραστατική εικόνα, κρατάω την απόρριψη της βεβαιότητας.

 

Για την Ψυχολογία ισχύει ότι ισχύει και για την επιστήμη γενικότερα, πέρα από το γεγονός ότι στην σημερινή εποχή έχει χάσει το φωτοστέφανο της αυθεντίας, σε αρκετά μεγάλο αριθμό ανθρώπων, πρέπει και να αντιμετωπίζουμε τα πορίσματά της με κριτικό πνεύμα και να μην βιαζόμαστε να τα υιοθετήσουμε.

Αυτό ισχύει πολύ περισσότερο, στην Ψυχολογία γιατί υπάρχουν και πολλές και διαφορετικές απόψεις σε πολλά θέματα.

Το να υποκαταστήσει η Ψυχολογία τον Άμβωνα είναι κομματάκι δύσκολο γιατί η Θρησκεία σε συνδυασμό με την Κρατική Εξουσία δούλεψε συνειδητά σαν συστηματική μέθοδος ιδεολογικής καθυποταγής του κοσμάκη κάτι που δεν συμβαίνει κατ ανάγκη με την Ψυχολογία.

Επίσης τα BDSMικά παιχνίδια πόνου δεν μπορούν να θεωρηθούν παθολογικά με καμία σχολή Ψυχολογίας με τρόπο που να μην έχει σοβαρές αδυναμίες.

 

Μπαίνουμε σε πλατωνικά μονοπάτια (και όχι μόνο) και θα ξεφύγουμε από το θέμα του νήματος. Ωραία παρατήρηση, πάντως  

 

Γουστάρω τέτοια ερωτήματα!
Λοιπόν, αυτό που ο Χάιντεγκερ ονόμαζε "τραγικότητα της ανθρώπινης ύπαρξης" είναι το γεγονός ότι ο άνθρωπος "ρίχνεται" στον κόσμο απροετοίμαστος και ανυπεράσπιστος. Εννοείται πως το περιβάλλον διαμορφώνει το χαρακτήρα, τουλάχιστον κατά το ήμισυ. Αν γεννιόμουν στη ζούγκλα, θα γινόμουν ο Μόγλης. Αν γεννιόμουν σε ένα ορεινό χωριό της Ηπείρου, θα γινόμουν ο Βόγλης (στάσου, χαρούπια!). Βέβαια, υπάρχει η θεωρία ότι η ψυχή επιλέγει το πώς και που θα γεννηθεί, με σκοπό να πάρει συγκεκριμένα μαθήματα και να εξελιχθεί. Αλλά αυτή είναι μια άλλη μεγάλη συζήτηση...

Από εκεί και πέρα, όταν αποκτήσω συνείδηση της ζωής και του περιβάλλοντός μου, καλούμαι να κάνω κάποιες σημαντικές επιλογές: Θα ακολουθήσω την προδιαγεγραμμένη πορεία ή θα χαράξω το δικό μου μονοπάτι? Εκεί τίθεται το θέμα της ελευθερίας. Οι προηγούμενες συνθήκες με έκαναν αυτό που είμαι. Η βούλησή μου και η εσωτερική φωνή (κατά το Σωκράτη "δαιμόνιο", κατά το Γιούνγκ "συλλογικό ασυνείδητο") με προστάζουν να εξερευνήσω τις δυνατότητές μου. Τι επιλέγω, λοιπόν? Σκύβω μοιρολατρικά το κεφάλι ή κάνω το "άλμα πιο γρήγορο από τη φθορά"?

 

Έχουμε ανάγκη από άμβωνες? Νομίζω πως η μετανεωτερικότητα θα απαντούσε αρνητικά. Αλλά μήπως η μετανεωτερικότητα είναι ο άμβωνας της εποχής?

Άλλο αμφισβητώ, άλλο απορρίπτω, άλλο κατεδαφίζω. Ξέρετε, είναι της μόδας να επιλέγουμε τα ηχηρά ονόματα που θεωρούμε ως στάτους κβο της επιστήμης, της τέχνης, της διανόησης και να τα απαξιώνουμε βασιζόμενοι σε ένα αρθράκι συνοικιακής φυλλάδας ή σε ένα βιβλίο επιλεκτικής εστίασης για λόγους καταφανώς εμπορικούς. Είναι εύκολο να απομονώνω φράσεις, γεγονότα, συμβάντα από το ιστορικό συνεχές και να τα παρουσιάζω ως αντιπροσωπευτικά της ολότητας. Αν π.χ. απομονώσω την κυβέρνηση της Θεσσαλονίκης από τη συνολική πορεία του Ελευθέριου Βενιζέλου, θα τον χαρακτηρίσω πρόξενο εθνικού διχασμού. Αν εστιάσω στον τρόπο που ο Περικλής χρηματοδότησε την κατασκευή του Παρθενώνα με τα χρήματα του ταμείου της Δηλιακής Συμμαχίας, θα τον χαρακτηρίσω καιροσκόπο και ματαιόδοξο. Αν με βάση το άρθρο της νηματοθέτριας κρίνω συλλήβδην την Ψυχολογία, θα τη θεωρήσω χειριστική και πρεσβευτή του μίζερου συμβιβασμού. Είναι όμως μόνον αυτό?

Συντάσσομαι με εκείνους που εκφράζουν την ανησυχία τους για την πορεία της Ψυχολογίας, αλλά το κάνουν από τη θέση του μαχόμενου ψυχιάτρου, ψυχοθεραπευτή, κοινωνικού λειτουργού και το υποστηρίζουν με τη δράση τους. Γιατί οι άμβωνες υπάρχουν για να αυτοϊκανοποιούνται οι ασκούντες υψηλή κριτική εκ του ασφαλούς. Ουδόλως αφορούν εκείνους που ζουν στο πετσί τους την αυθαιρεσία και την απάτη της "από άμβωνος αυθεντίας"...

 

Η μόνη απάντηση σ΄αυτό, είναι να απεμπολήσουμε τον φόβο. Αν φοβάται ο άνθρωπος, δεν μπορεί να είναι ελεύθερος.
Αν φοβάμαι, δεν ζω έτσι όπως επιλέγω, αλλά έτσι όπως μου προστάζει η άλλη σημαντική επιλογή που έκανα, να ανήκω κάπου, σε ένα σύνολο.
Οι δυνατότητές μου δεν μπορούν παρά να εξερευνηθούν ΚΑΙ μέσα από την μοναχικότητα.
Καλή η αλληλεπίδραση, αλλά ο άνθρωπος που δεν τα συζητάει και λίγο με τον εαυτό του, πως να εξερευνήσει τις πραγματικές του δυνατότητες?
Το άλμα, το άλμα!
Φυσικά...
 

ΥΓ. Χθες ήμουν, με τον Μόγλη στη ζούγκλα. Και συνειδητοποίησα, ότι μια χαρά εναρμονίζομαι κι εκεί με το περιβάλλον.
Όλα είναι θέμα επιλογής λοιπόν, όχι μόνο δυνατοτήτων.
Τα έξωθεν επιβεβλημένα, δεν μάς εμποδίζουν να ανακαλύπτουμε τις δυνατότητές μας, ούτε να διεκδικούμε με τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε την ευτυχία, την ζωή, όλα όσα επιθυμούμε.
Η ανακάλυψη είναι δωρεάν, το κόστος είναι κυρίως η επένδυση του χρόνου.
Αλλά θεωρώ, ότι αξίζει τον κόπο, η καλύτερη, η απολαυστικότερη και ουσιαστικότερη αυτο-ψυχανάλυση, γίνεται στη φύση, για όποιον το βιώνει, δεν χρειάζονται επεξηγήσεις.
Είναι κάτι σαν αυτόματη διαδικασία, ακόμη και για μάς, τους ανθρώπους των πόλεων και των καναπέδων.
Αγάπη και κάθαρση.
Ψυχικά ανακουφιστικό...

 

το ερώτημα που ακολουθεί είναι το πώς οι επιλογές των άλλων επηρεάζουν τις δικές σου και ανάστροφα οι δικές σου πώς επηρεάζουν τους άλλους;

 

Οι επιλογές των άλλωνε, συνήθως μας επηρεάζουν ανάλογα με το πώς έχουμε αντιληφθεί την θέση μας, τον σκοπό τους (συνειδητόν ή όχι), το πεδίο που λειτουργούμε και τα εργαλεία που χρησιμοποιούμε για να διαχειριστούμε την έκθεσή μας. Αυτό ως διαπίστωση.
Ως προσωπική μας δουλειά, τα παραπάνω έχουν πολύ δουλειά, σταδιάλα...

 

Αρνητικό να αφορίζεις αλλά το ίδιο αρνητικό είναι και
να μην έχεις ένα πρότυπο του περίπου σωστού και λάθους
όσον αφορά κάποια πολύ συγκεκριμένα πράγματα και καταστάσεις.
Δεν πιστεύω σε αυθεντίες ούτε πως οι άνθρωποι βγαίνουμε σε
καλούπια και ό,τι διαφέρει των άλλων θεωρείται προβληματικό

Δυστυχώς για εμένα η χρήση της συμβουλευτικής ψυχολογίας
είναι επιφανειακή και κάπως αυθαίρετη ως προς τα συμπεράσματα
που παρέχει.Αυτοί που ίσως κατανοούν την ψυχολογία του ατόμου
και των μαζών καλύτερα και τη χρησιμοποιούν φυσικά προς όφελος
τους είναι στρατιωτικοί και αντιτρομοκρατικοί οργανισμοί

 

"...Είμαστε στο κάτω κάτω, ο μόνος πολιτισμός όπου εντεταλμένα άτομα αμείβονται για ν' ακούνε τον καθένα να τους εκμυστηρεύεται για το σεξουαλικό του : λες και η επιθυμία να μιλάει κανείς για αυτό και το όφελος που ελπίζει να αποκομίσει έτσι, έχουν τόσο πολύ ξεπεράσει τις δυνατότητες της ακρόασης, ώστε ορισμένοι έφτασαν να νοικιάζουν τ' αυτιά τους."
( Μ. Φουκώ -Ιστορία της Σεξουαλικότητας, Νο 1, - Η Δίψα της Γνώσης.)

Η συντριπτική πλειοψηφία αυτών που φτάνουν να νοικιάζουν τα αυτιά τους ωθείται απο την προσωπική ανάγκη να τους ακούσει κάποιος, να έλθουν σε επαφή με το δικό τους ανορθολογικό και τι καλύτερο από να νιώσουν ότι δεν είναι οι μόνοι ανορθολογικοί αλλά υπάρχουνε κι άλλοι οι οποίοι απευθύνονται σε αυτούς, τους πλέον ειδικούς για να μοιραστούνε την επικράτεια του αποκλεισμού σε μια μυσταγωγική διαδικασία λογοθετικής επικοινωνίας. Είναι οι ίδιοι λόγοι που κάποιος γράφεται σε μια πολιτική ομάδα, εκφρασμένοι με το γλαφυρό κίνητρο του επιχειρείν ενδεδυμένοι με έναν θείο μονεταριστικό μανδύα και αυτό είναι και το αυτό καθ' αυτό επίπεδο εμμένειας στο οποίο εδράζεται η ψυχανάλυση, ο ίδιος ο Φρόιντ είχε προβλέψει την πορεία και την ένταξη της ψυχανάλυσης στις καπιταλιστικές κοινωνίες.

Αφού πλέον η πολιτική έχει κρυφτεί ολοκληρωτικά πίσω απο την οικονομία, η σεξο-οικονομία χρειαζόταν έναν νέο ιερέα, ο ψυχαναλυτής αντικατέστησε τον ιερέα με την έλευση της νεωτερικότητας, ένας νέος μπάτσος δημιουργήθηκε, ο μπάτσος της ψυχής, ο ψυχόμπατσος. Η κάθε ψυχαναλυτική σχολή ισχυρίζεται ότι κατέχει την καταλληλότερη μεθοδολογία ενώ ειδικότερα οι πιο εκφυλισμένες τελευταίου τύπου δεν χρειάζονται μεθοδολογικές τροπολογίες αφού εκλαμβάνουν το άτομο ως ένα μέρος του όλου και όχι ατομοκεντρικά, είναι λέει συστημικές, λες ο Φρόιντ, ο Ράιχ και οι λοιποί ανάγουν το άτομο σε μια απολύτως ατομοκεντρική σύσταση, τα έργα τους για τον πολιτισμό και την κοινωνία δεν φτάνουν στα αυτιά αρκετών εκ των συγχρόνων ειδικών. Ο Γιουνγκ τυγχάνει συχνά ευρείας αποδοχής στους σύγχρονους της ψυχολογίας, είναι ίσως ο μόνος απο τους κλασσικούς που διδάσκεται εκτενώς στις σπουδές περί της ψυχολογίας του μάρκετινγκ στα κατά τόπους κολέγια.

Ίσως ο ορθότερος τίτλος του νήματος να ήταν "ψυχανάλυση" αντί "ψυχολογίας", ψυχανάλυση μπορεί να κάνει ο καθένας, ψυχολογία δεν μπορεί να διαβάσει και να κατανοήσει ο καθένας και έτσι δημιουργούνται οι "ειδικοί", πολλοί απο τους οποίους έχουν διαβάσει ελάχιστη ψυχολογία η συγκεκριμένης κατεύθυνσης. Η ψυχολογία ως φιλοσοφική και επιστημολογική ανθρωπολογία δεν χρειάζεται την ψυχανάλυση για να βρει το εύρος των επόψεων της, η εργαλειοποίηση της ψυχολογίας ήτοι η ψυχανάλυση ως εμπορικό προϊόν του νου και της ψυχής είναι που γεννά τους κινδύνους που εύστοχα αναγνωρίζει η νηματοθέτης στο αρχικό κείμενο, οι ειδικοί είναι συνήθως επικίνδυνοι.

Και με τα λόγια δύο ειδικών που ειδικεύτηκαν ενάντια στους ειδικούς :

" Η ψυχανάλυση είναι σαν την ρώσικη επανάσταση, ποτέ δεν είσαι σίγουρος για το πότε τα πράγματα άρχισαν να παίρνουν τον στραβό δρόμο," ( Ζ.Ντελέζ, Φ. Γκουαταρί - Καπιταλισμός και Σχιζοφρένεια")

 

Κάθε γεγονός έχει δύο (τουλάχιστον) αναγνώσεις. Ποια από τις δύο το χαρακτηρίζει αξιολογικά?
Μπορούμε να αποσυνδέσουμε τα ευρήματα της επιστήμης από τη μετέπειτα χρήση τους? (κλασικό παράδειγμα, η ατομική ενέργεια).

Μια διαφορετική ανάγνωση της ψυχανάλυσης θα μπορούσε να μας οδηγήσει σε επικίνδυνα νερά: τη σύνδεσή της με την προπαγάνδα, τον έλεγχο των μαζών, τον ολοκληρωτισμό:
http://www.ramnousia.com/2010/05/blog-post_1077.html
Η προσέγγιση αυτή (της εστίασης στην αρνητική εκδοχή), γενικευόμενη σε όλα τα επιστημονικά πεδία, μας οδηγεί σε θεωρίες συνομωσίας, οι οποίες είναι η παραδοχή της θυματοποίησής μας και στη συνέχεια του κοινωνικού απομονωτισμού ("είμαι περικυκλωμένος από εχθρούς"). Χρειάζεται επομένως να διαθέτουμε ψυχραιμία, κριτική ικανότητα και υγιή αμφισβήτηση.

Με βάση τα παραπάνω, απαντώ στην ερώτηση:

Ο βαθμός επηρεασμού μου από τις επιλογές των άλλων και αντίστροφα εξαρτάται από δύο παράγοντες: την εμπιστοσύνη και τα όρια
Πώς αντιμετωπίζω τους άλλους? Ουσιαστικά, η καχυποψία και η ευπιστία είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Οδηγούν είτε σε αντίδραση, είτε σε συμμόρφωση. Και στις δύο περιπτώσεις, οι επιλογές μου (ετερο)καθορίζονται από τις επιλογές των άλλων. Μόνον όταν έχω υψηλή αυτοεκτίμηση, ικανό βαθμό συναισθηματικής νοημοσύνης και σαφώς καθορισμένα όρια (άρα ξεκάθαρη ευθύνη), μπορώ να βρω τη θέση μου στην ομάδα, την κοινωνία, το σύνολο.

Εν κατακλείδι, αν θα έπρεπε να βάλω κάτι στον άμβωνα, αυτό θα ήταν η ανθρώπινη πλεονεξία, που νομιμοποιήθηκε ηθικά μέσω του Προτεσταντισμού και κοινωνικά μέσω του Καπιταλισμού. Βοήθειά μας...