Περί εκδικήσεως - Μέρος Ι

Με αφορμή το ζήτημα που θίχτηκε στο νήμα "Ποιος Δικαιούται να απονέμει Δικαιοσύνη;" στάθηκα σε μία έννοια με την οποία μεγάλωσα, γαλουχήθηκα, σμιλεύθηκα, προβληματίστηκα, προσδιορίστηκα, αναπροσάρμοσα και αναπροσαρμόστηκα: την εκδίκηση.

Είθισται οι αναφορές/συζητήσεις που αφορούν άμεσα ή σχετίζονται με την εκδίκηση να προχωρούν κατευθείαν στο ψητό, εκλαμβάνοντας ως δεδομένα τα αναφορικά/προσδιοριστικά στοιχεία αυτής, όπως ακριβώς οι συζητήσεις για την ύπαρξη ή όχι θεού εκλαμβάνουν απευθείας ως δεδομένα τα αναφορικά/προσδιοριστικά στοιχεία, χωρίς να προηγείται μία εισαγωγική συζήτηση για να διαπιστωθεί πώς έχει ο κάθε συμμετέχων μέσα στο μυαλό του την έννοια αυτή, ώστε να θεμελιωθεί μία κοινή βάση στοιχείων υπεράσπισης ή αρνήσεως. Αυτό συμβαίνει με πλήθος άλλες έννοιες, όπως η αλαζονεία, η δικαιοσύνη, η δύναμη κτλ.

Αναφορικά με το ψητό των συζητήσεων περί εκδικήσεως, αυτό μάλλον οπωσδήποτε περιορίζεται ή οπωσδήποτε εμπεριέχει κατά βάση την αντίληψη πως αυτή είναι μία διαδικασία αρνητική για όλους τους εμπλεκομένους. Είναι?

Σίγουρα η εκδοχή, κατά την οποία η εκδίκηση αναλώνει και τον επικείμενο εκδικούμενο είναι μία αναπόδραστη πτυχή της. Δεν είναι, όμως, η μόνη. Ούτε κατ' ανάγκην η πιθανότερη να λάβει χώρα.
Περί εκδικήσεως λοιπόν ο λόγος.


Αντικείμενο

Συνιστά το στόχο της ενέργειας. Το άτομο/ομάδα/θεσμό εναντίον των οποίων είναι δυνατόν να στραφεί η διαδικασία της εκδίκησης. Ένα κατά βάση εύκολο ζήτημα: τι πιο απλό από το να προσδιορίσεις το στόχο σου? Είναι πράγματι, αν έχουν επιλυθεί οι παρακάτω προβληματισμοί:

Αυτός που κατ' αρχήν στρεφόμαστε εναντίον, μας έχει πράγματι βλάψει? Και αν ναι, είμαστε ξεκάθαροι στο τι προσδιορίζουμε ως βλαπτική ενέργεια?
Όπως έχει ήδη υπογραμμίσει ο Oscar Wilde, δεν είναι αναγκαία εχθρός σου αυτός που φαινομενικά σε ρίχνει σε μία δυσχερή κατάσταση, ούτε αναγκαία φίλος σου αυτός που τραβάει έξω από αυτήν την κατάσταση. Και για να προσδοθεί μία πιο άμεση και εμπειρική υπόσταση στο παραμύθι, ούτε είναι αναγκαία φίλος σου αυτός που σε κρατάει μακριά από τη δυσχερή κατάσταση.

Ο πατέρας ή η μάνα που κρατάει μακριά το παιδί του μακριά από τις δύσκολες καταστάσεις, "προστατεύοντάς" το από τις κακοτοπιές ή από τις απογοητεύσεις είναι ξεκάθαρα ο σύμμαχος του σε αυτό το μεγάλο ταξίδι της ζωής? Και αυτός που τον συντρίβει σε μία μάχη της ζωής, πεισμώνοντάς τον και βάζοντάς το σε μία νέα κατάσταση συνειδητοποιήσεων και επακολουθούμενου "ακονίσματος" των ικανοτήτων και συγκρότησης μίας ξεκάθαρης σε αυτόν πλέον στρατηγική, είναι βεβαιωμένος εχθρός του?

Αυτός που μας δυσαρεστεί και μας προκαλεί εσωτερική αναστάτωση με ένα του λόγο, είναι ξεκάθαρο πως πράττει έτσι επειδή μας φθονεί ή επειδή εντόπισε ένα υπαρκτό σε εμάς αρνητικό στοιχείο? Αυτός που μας ωθεί και μας εμψυχώνει να εισέλθουμε σε μία μάχη, στην οποία τελικώς γινόμαστε σμπαράλια είναι οπωσδήποτε σύμμαχός μας ή ενδεχομένως να είχε προβλέψει την ήττα μας?

Μπορεί κάποιος να του είναι αδιάφορο αν θα αποδειχτεί φίλος ή εχθρός? Προφανώς. Ο ρόλος του ενδέχεται να είναι εκείνος του αναγκαίου ή χρήσιμου κακού ή, κατά αντίστροφη διατύπωση, της επώδυνης ωφέλειας.
Έλλειψη διαύγειας στο αντικείμενο-λήπτη της εκδίκησης πιθανώς να οδηγήσει, ώστε στο τέλος να συνειδητοποίει ο φορέας πως εκείνος που πραγματικά εκδικούνταν ή επεδίωκε να εκδικηθεί ήταν ο ίδιος του ο εαυτός.
Ενδιαφέρουσα παραλλαγή του τελευταίου είναι η εκδίκηση ενός άλλου προσώπου χρησιμοποιώντας ως εργαλείο-δέκτη των χτυπημάτων τον ίδιο τον εαυτό.


Η επιδίωξη-σκοπός

Τι επιδιώκεται να επιτευχθεί μέσω της εκδίκησης? Να ικανοποιηθεί ποια ανάγκη? Και αν γίνεται επίκληση ορισμένης ανάγκης-επιθυμίας ανάμεσα σε πολλές άλλες, είναι βέβαιο πως αυτή υπηρετείται/ικανοποιείται επί της ουσίας?
Επιδιώκεις να εκδικηθείς ένα άτομο, διότι σε έβλαψε. Ποια είναι η μορφή αυτής της βλάβης? Θίχτηκε κατά τρόπο ανεπανόρθωτο κάποιο αγαθό, κάτι που εσύ εκτιμάς και σημαίνει αρκετά για σένα? Το γεγονός πως δε σεβάστηκε το χώρο σου και επήλθε προσβολή?

Το τι επιδιώκεται να επιτευχθεί μέσω της διαδικασίας της ανταπόδοσης διαμορφώνει όχι μόνο την πορεία της αλλά και τη διαπλαστική της μορφή στη ζωή όλων των άμεσα ή έμμεσα εμπλεκομένων. Γενικώς, όπως και στις άλλες εκφάνσεις της ανθρώπινης δράσης, εξυπηρετεί να υπάρχει μία σχετική διαύγεια στόχου και κινήτρων. Αν το άτομο γνωρίζει και παραδέχεται πως θέλει να εκδικηθεί, διότι θίχτηκε η αντίληψή του περί της προσωπικής του αξίας και σημαντικότητας, γλυτώνει από μία χρονοβόρα κι ενεργειοβόρα πορεία ενδιάμεσων σταδίων συνειδητοποίησης.
Όταν γίνεται επίκληση εννοιών, όπως δικαιοσύνη, στο όνομα της οποίας επιδιώκεται η εκδίκηση, ενώ στη βάση του είναι η αίσθηση προσβολής της εικόνας που έχουμε για τον εαυτό, τότε ακόμα και αν τελεσφορήσει η συγκεκριμένη πράξη εκδίκησης, το ζήτημα δε θα κλείσει εκεί. Έχοντας αναγάγει το σκοπό της εκδίκησης σε επίπεδο έννοιας, θα αποτελέσει αυτό το θεωρητικό του υπόβαθρο, στο οποίο θα καταφύγει το άτομο στην επόμενη παρόμοια περίπτωση. Είτε αποτύχει την επόμενη φορά είτε όχι, θα επέλθει σε ορισμένη φάση της ζωής του, με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο, αντιστοίχιση των εξωτερικών πράξεων με το πραγματικό κίνητρο. Κανείς δεν μπορεί να κοροϊδεύει τον εαυτό του και τη ζωή για όλο το πέρασμά του.
Οι συνειδητοποιήσεις έρχονται, με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο. Όσο πιο απροετοίμαστος, τόσο πιο πιθανό ένα εγκεφαλικό επεισόδιο.
Προσδιοριστικά της αυτό-εικόνας στοιχεία των οποίων η απώλεια ή προσβολή μπορεί να κινητοποιήσει την επιδίωξη για εκδίκηση είναι τα έτερα του ατόμου αντικείμενα, όπως περιουσιακά στοιχεία ή έμψυχα υποκείμενα, όπως άνθρωποι και λοιπά ζώα. Στην κατηγορία αυτή εντάσσεται η πλειοψηφία των περιπτώσεων εκδίκησης και καταλαμβάνει ακόμα και τις εκδοχές πολιτικού, θρησκευτικού, ιδεολογικού, φυλετικού, διαφυλικού, επιστημονικού, διαπροσωπικού ρεβανσισμού.

Ετέρα πηγή επιδίωξης είναι η ταύτιση με την περίπτωση ενός ατόμου, ακόμα και αν αυτό μας είναι άγνωστο. Εκδικούμαστε για χάρη του, ενώ στην ουσία αναδιατάσσουμε το χωροχρόνο και εκδικούμαστε "ετεροχρονισμένα" για μία προσβολή της φυσικής/νοητικής/ψυχολογικής υποστάσεώς μας, την οποία δεν είχαμε τη δύναμη/ετοιμότητα να ανταποδώσουμε ευθύς όταν συνέβη. Στην περίπτωση αυτή, επιδίωξη είναι η αποκατάσταση της προσβολής μέσω μίας άλλης περίπτωσης που φέρει πολλά κοινά χαρακτηριστικά με τη δική μας.

Μία ιδιόμορφη κατηγορία είναι η επιβεβαίωση των δυνατοτήτων/ικανοτήτων του ατόμου. Ο βαθύτερος σκοπός της εκδίκησης είναι η απόδειξη της δυνατότητας επιβολής επί του αντιπάλου. Συνυπάρχει πολλάκις με άλλες εκφράσεις ανταποδοτικής στόχευσης, αλλά αυτό δεν της στερεί την αυθυπαρξία. Όταν, δε, γίνεται με αυξημένη συνειδητότητα και χωρίς έντονη την ανάγκη καμουφλαρίσματος και απόκρυψης από τον ίδιο τον εαυτό, τότε ενδέχεται να παρουσιάζει και αυξημένο ενδιαφέρον ως φαινόμενο παρατήρησης.

Δε θέλει ιδιαίτερη ανάλυση η περίπτωση, όπου απώτερος σκοπός της εκδίκησης είναι η αυτό-τιμώρηση. Έμπλεοι αισθημάτων ενοχής και αναξιότητας, καλλιεργημένα σε τρυφερές και πιο αδύναμες φάσεις της αναπτυξιακής μας πορείας, στρεφόμαστε προς αυτό-καταστροφικές δραστηριότητες πάσης φύσεως, προκειμένου εν τέλει, μέσω της εκδικήσεως του εαυτού, να αποδείξουμε πως ο μπαμπάς/μαμά/δάσκαλος/παρέες είχαν δίκιο για εμάς και έτσι επιτέλους να βρούμε ηρεμία μέσα στην ίδια τη συντριβής μας.


Αιτιολογική - Νομιμοποίηση Βάση

Συνιστά το θεωρητικό υπόβαθρο, επί του οποίου ερείδεται η εσωτερική και εξωστρεφής αιτιολόγηση/δικαιολόγηση της εκκίνησης της διαδικασίας ανταπόδοσης του πλήγματος. Ουσιαστικά, το αξιακό σύστημα αντίληψης και αντιμετώπισης της ανταποδοτικής πρωτοβουλίας. Προφανώς δε θα γίνει μνεία στις αντιλήψεις εκείνες που καθιστούν στη συνείδηση του ατόμου την εκδίκηση μία μη θεμιτή πράξη, αλλά αντίθετα σε εκείνες που υποφώσκουν και υποβόσκουν και ενεργοποιούν/δικαιολογούν/αιτιολογούν την ανάληψη του εγχειρήματος.

Η θιγείσα έννοια της δικαιοσύνης είναι μία από τις θεμελιώδεις θεωρητικές βάσεις επί της οποίας ερείδεται η εκδίκηση. Η ανταπόδοση ανάγεται σε μία αυτόματη ανταπόκριση που οφείλεται στην προσβολή μίας καθολικής και αφηρημένης έννοιας περί δικαίου. "Είναι δίκαιο να πάθει, διότι αναλόγως έπραξε". Ουσιαστικά αντανακλά τη βούληση ή αντίληψη περί ισορροπίας, όπως αποκρυσταλλώθηκε στο "οφθαλμός αντί οφθαλμού".
Πρόκειται για μία ευρέως επικαλούμενη νομιμοποιητική βάση. Βέβαια, εγείρονται δύο συναφή ερωτήματα: Με βάση ποια δικαιοσύνη και ποιο σύνολο κανόνων αντίληψης, αξιολόγησης και εφαρμογής του δικαίου? Εύλογα σε αυτό το σημείο σημείωσε ο @MasterJp "Δικαιοσύνη δικαιούται να απονέμει εκείνος που ορίζει το Δίκαιο και οι εκπρόσωποί του".
Το δεύτερο ερώτημα-προβληματισμός είναι το εξής: Αν ο σκοπός της άμεσης, μη διαμεσολαβημένης ανταπόδοσης είναι η αποκατάσταση της διαταραγμένης ισορροπίας, τότε στο αυστηρό πλαίσιο δράσης-αντίδρασης αυτός που νομιμοποιείται με βάση τη φυσική τάξη να το πράξει είναι ο άμεσα θιγόμενος. Αυτό έχει καλώς στις περιπτώσεις που ο εκδικούμενος είναι ο άμεσα προσβεβλημένος. Στην περίπτωση όμως της ανταπόδοσης για λογαριασμό ενός άλλου προσώπου που επλήγη, πως νομιμοποιείται η εκδίκηση?
Ενδιαφέρουσα εκδοχή της παραπάνω νομιμοποιητικής βάσης είναι η εφαρμογή του φυσικού νόμου εξισορρόπησης για τις περιπτώσεις που ο εκδικούμενος είναι ο άμεσα θιγμένος και για τις υπόλοιπες περιπτώσεις η εξασφάλιση εξουσιοδότησης από το θιγόμενο άτομο με βάση κάποια άλλη νομιμοποιητική αρχή, π.χ. συναισθηματικός δεσμός, συμμαχία, κτλ. Στην εκδοχή αυτή μάλιστα παρακάμπτεται η ανάγκη προσφυγής σε "ηθική νομιμοποίηση", αποφεύγοντας έτσι το σκόπελο της σχετικότητας ή/και ιδεαλιστικότητας των αξιακών συστημάτων νομιμοποίησης (σε αυτό το θέμα θα γίνει ενδελεχέστερη αναφορά στο δεύτερο μέρος που αφορά εξ ολοκλήρου στα μέσα και τους τρόπους εκδίκησης). Το ζητούμενο που ανακύπτει, ωστόσο, με αυτήν την περίπτωση είναι η ακριβής μέτρηση, το ακριβές ζύγιασμα της ανταπόδοσης: τόση άσκηση αντίρροπης δύναμης, όση κατ' αρχήν ασκήθηκε. Και φυσικά σε αυτήν την εκδοχή, προκειμένου να είναι ιδεολογικά και ηθικά ουδέτερη, δε χωρούν αντισταθμιστικά μέτρα που βασίζονται σε αυθαίρετο αναλογισμό, τύπου "Έμπορος της Βενετίας".

Μία άλλη κατηγορία είναι εκείνη που εγκολπώνει υπερβατικές αρχές ηθικής νομιμοποίησης, όπως είναι η θρησκευτικού-θεοκρατικού τύπου οικογένεια αντιλήψεων περί δικαιοσύνης. Επίκληση στη θεϊκή οντότητα δύναται να ενεργοποιήσει μία διαμεσολαβούμενη εκδίκηση. "Δε φταίω εγώ. Ο θεός (θεά/θεοί) στο φέραν στο κεφάλι σου για να μάθεις". Βεβαίως τα ασπασθέντα υπό του δυτικού πολιτισμικού συνασπισμού δόγματα ή θρησκείες, ήτοι κυρίως τα είδη του Χριστιανισμού και ο Βουδισμός, δεν επιτρέπουν επίσημα τέτοιες απόπειρες "δια θεϊκού εκπροσώπου" και είθισται το "απ' το θεό να' το βρεις" να μην επικροτείται. Τώρα στα κατ' ιδίαν, επαφίεται στον κάθε εκπρόσωπο μεμονωμένα η στάση που θα τηρήσει σε αυτό το ζήτημα, απαγορεύοντάς, επιβραβεύοντας ή σιωπηρά ανεχόμενος το.
Στις πιο ακραίες εκδηλώσεις της περιλαμβάνει βεβαίως την άμεση εκδίκηση στο όνομα του Θεού, όπως δεικνύουν πλείστες όσες ιστορικές αναφορές και καθημερινές μαρτυρίες.

Γοητευτική και με μυθιστορηματικές/δραματικές προεκτάσεις είναι η περίπτωση της αιτιολόγησης στο όνομα του δεσμού μεταξύ δύο ή πλείονων ανθρώπων, ή μεταξύ ανθρώπου και λοιπών ζώων. Ο συναισθηματικός δεσμός (στον οποίο ήδη έγινε μνεία παραπάνω) είναι εκείνος που συνιστά ταυτόχρονα και κίνητρο και την αναγκαία και επαρκή νομιμοποίηση για το άτομο να προσφύγει στην εκδίκηση.

Τελευταίως, μία ιδιάζουσα νομιμοποιητική βάση είναι εκείνη που αρνείται την ανάγκη προσφυγής σε ένα εξω-ατομικό σύστημα αξιών και περιορίζεται στην επίκληση της ισχύος ως επαρκούς συνθήκης για την ανταποδοτική επιχείρηση. "Το κάνω επειδή μπορώ". Επί της ουσίας, όμως, λαμβάνει χώρα επίκληση σε εξω-ατομική νομιμοποιητική βάση, εκείνη της στην πράξη άσκησης ισχύος, όπως γίνεται παντού στον έμβιο (ή και μη) κόσμο.

 

Η εκδίκηση δεν (θα πρέπει να) νομιμοποιείται ποτέ, για κανέναν λόγο και από κανένα σύστημα.
Ο εκδικών, κατά τη γνώμη μου, τυγχάνει μόνος στην αναζήτηση του, και είναι υπεύθυνος-υπόλογος για τις πράξεις του.
Ακόμα και αν δεν τυγχάνει μόνος και υποστηρίζεται από κάποιους, παραμένει υπεύθυνος-υπόλογος για τις πράξεις του.

Και για την ανακούφιση που θα του προσφέρει η εκδίκηση και για τις συνέπειες που ενδεχομένως θα επιφέρει αυτή.

 

Δηλαδή έκατσες και διάβασες όλο αυτό το κατεβατό? Μαζοχίζεσαι αγαπητέ μου!
Αυτές οι δημοσιεύσεις κατασκευάζονται τόσο υπερμεγέθεις ακριβώς για να αποθαρρύνουν τα μέλη από το να τις αναγνώσουν! (σαν την αστική δημοκρατία ένα πράγμα: όλοι έχουν θεωρητικό δικαίωμα στη συμμετοχή στη διαχείριση των κοινών, αλλά οι εν τη πράξη δυσχέρειες αποθαρρύνουν την πλειοψηφία από κάτι τέτοιο, συγκροτώντας εν τέλει το ιδιάζον πολιτειακό μόρφωμα προεδρευόμενη - ή προεδρική στις περιπτώσεις Γαλλίας, Ρωσίας, κτλ. - κοινοβουλευτική ολιγαρχία).

 

Βιτσιο μου  

Τετοια επιμελημενα κειμενα αποτελουν εξασκηση για μενα για να μπορω να διακρινω γενικοτερα, αν γραφτηκε κατι για να πει κατι, αν γραφτηκε για να μην πει τιποτα και την διαπιστωση της σχεσης ευφυειας - μορφωσης γενικοτερα.

Η εκδικηση κατα την γνωμη μου, θα πρεπει να συζητειται οχι οφ τοπικ, αλλα στον πυρηνα των βδσμικων θεματων.

Βλεπω σχεσεις. ( η κυκλους  )

 

Μου αρέσει ο τρόπος που σκέφτεσαι και τα κίνητρα σου. Η αναζήτηση μοτίβων, σχέσεων (ή κύκλων όπως ανέφερες)  .

 

Εκδίκηση στην πραγματικοτητα σημαινει Προϊστορικό Δίκαιο δηλαδη δικαιοσυνη οπως υπηρχε πριν την συλληψη της ιδεας περι Κρατους και Δικαιου. Καποτε, το μονο "δικαιον" που υπηρχε ηταν η εκδικηση: Οφθαλμος αντι οφθαλμου ως μεσον αποδοσης δικαιοσυνης.

Σημερα ο ορος του δικαιου δεν σημαινει απολυτως τιποτα. Για παραδειγμα στη Νορβηγια, μπορεις κυριολεκτικα να δολοφονησεις 100 ατομα για παραδειγμα και το Κρατος Δικαιου να σε ΕΠΙΒΡΑΒΕΥΣΕΙ οχι μονο με δωρεαν σιτιση και στεγαση για 20 χρονια αλλα και σε συνθηκες αριστες, σε δωματιο που θυμιζει φοιτητικη εστια και μαλιστα (μην γελασετε) με δωρο ενα PlayStation για να περνατε ομορφα οσο θα θρηνουν οι εκατονταδες συγγενεις και φιλοι θυματων. Φυσικα και δεν κανω πλακα. Εχουμε τετοιο περιστατικο στην πραγματικη ζωη.

Εκδικηση λοιπον ειναι ο Φυσικος Τροπος να απονειμει καποιος δικαιοσυνη. Ειναι γνωστος και ως αυτοδικια. Ειναι κατι παρανομο αλλα δεν ειμαι και τοσο σιγουρος οτι ειναι εξισου ανηθικο... Η μεγαλυτερη ανηθικοτητα ειναι η διεστραμμενη εννοια της δικαιοσυνης που πλαισιωνεται απο το λεγομενο Κρατος Δικαιου.