Ποίηση της παρακμής. Η μοντερνιστική τομή.

Στάχτη στα πόδια, στάχτη στα μαλλιά
Και της Ραχήλ αντιλαλούν οι θρήνοι
Μαύρες χλαμύδες φόρεσαν οι κρίνοι
Κι ατέλειωτα ανεβαίνουμε σκαλιά.

Μας δολοφόνησαν τις Εποχές
Και τις κρεμάσαν σ’ ένα κυπαρίσσι.
Τη θλίψη μας ποιος θα την ιστορήσει,
Που να γυρνούν οι πρώτες μας ιαχές;

Στον ύπνο μας φωλιάζει ολονυχτίς
Αλλάζοντας μορφές ο μανδραγόρας,
Κι από τα χέρια φεύγουν της Πανδώρας
Τα στυγερά λεπίδια της οργής.

Στις φλέβες στάχτη, στάχτη στα μαλλιά
Κι η ώρα της απόφασης σιμώνει.
Ερωτηματικό σκληρό μας ζώνει
Που όσο πάει γίνεται θηλιά. ( Κλείτος Κύρου )
   

 

Όχι, δεν μας σκοτώνει μια στιγμή…
Όχι, δεν μας σκοτώνει μια στιγμή,
μα μιας στιγμής η έλλειψη.

Δε μας σκοτώνει μια σκιά,
μα η απουσία η μοιραία μιας σκιάς,
χαμένης πιθανώς στο χάσμα
ετούτης της ασύγκριτης αιωνιότητας
της παράλογης.

Δε μας σκοτώνει η έλλειψη της ζωής,
μα το ζάρι μιας μοίρας γλυκόπικρης
σε παρτίδα πάνω αόρατη.

Δε μας σκοτώνει ο θάνατος∙
μας σκοτώνει ο ερχομός στη ζωή. ( ROBERTO JUARROZ )
 

 

Επέτειος

Έφερα τη ζωή μου ως εδώ
στο σημάδι ετούτο
που παλεύει πάντα κοντά στη θάλασσα
Νιάτα στα βράχια επάνω,
στήθος με στήθος προς τον άνεμο
Που να πηγαίνει ένας άνθρωπος
που δεν είναι άλλο από άνθρωπος

Λογαριάζοντας με τις δροσιές τις πράσινες στιγμές του,
με νερά τα οράματα της ακοής του,
με φτερά τις τύψεις του
Α! Ζωή παιδιού που γίνεται άντρας
Πάντα κοντά στην θάλασσα
όταν ο ήλιος τον μαθαίνει ν' ανασαίνει κατά εκεί που σβήνεται η σκιά ενός γλάρου

Έφερα την ζωή μου ως εδώ
Άσπρο μέτρημα μελανό άθροισμα
Λίγα δέντρα και λίγα βρεγμένα χαλίκια
Δάχτυλα ελαφρά για να χαϊδέψουν ένα μέτωπο, ποιό μέτωπο...
Κλάψαν όλη νύχτα οι προσδοκίες
και δεν είναι πια κανείς δεν είναι
Ν' ακουστεί ένα βήμα ελεύθερο
Ν’ ανατείλει μια φωνή ξεκούραστη
Στο μουράγιο οι μνήμες να παφλάσουν γράφοντας όνομα πιο γλαυκό μες στον ορίζοντα τους
Λίγα χρόνια λίγα κύματα
κωπηλασία ευαίσθητη στους όρμους γύρω από την αγάπη

Έφερα την ζωή μου ως εδώ
χαρακιά πικρή στην άμμο
που θα σβήσει όποιος είδε δύο μάτια ν’ αγγίζουν τη σιωπή του
κι έσμιξε τη λιακάδα τους κλείνοντας χίλιους κόσμους
Ας θυμίσει το αίμα του στους άλλους ήλιους
πιο κοντά στο φως υπάρχει ένα χαμόγελο που πληρώνει τη φλόγα
Μα εδώ στο ανήξερο τοπίο που χάνεται
σε μια θάλασσα ανοιχτή κι ανέλεη
μαδά η επιτυχία
Στρόβιλοι φτερών και στιγμών που δέθηκαν στο χώμα
χώμα σκληρό κάτω απ’ τ’ ανυπόμονα
πέλματα,
χώμα καμωμένο για ίλιγγο
ηφαίστειο νεκρό

Έφερα την ζωή μου ως εδώ
πέτρα ταμένη στο υγρό στοιχείο
πιο πέρα από τα νησιά
πιο χαμηλά από το κύμα
γειτονιά στις άγκυρες-
Όταν περνάν καρίνες
σκίζοντας με πάθος ένα καινούργιο εμπόδιο και το νικάνε
και μ’ όλα τα δελφίνια της αυγάζ’ η ελπίδα
κέρδος του ήλιου σε μι’ ανθρώπινη καρδιά
τα δίχτυα της αμφιβολίας τραβάνε
Μια μορφή από αλάτι λαξεμένη με κόπο
αδιάφορη άσπρη
που να γυρνάει προς το πέλαγος τα κενά των ματιών της
στηρίζοντας το άπειρο.

Ο.Ελύτης

 

Πριν από τα πάθη


Αν αυτό ‘χες θελήσει, δεν έπρεπε μέσα
από σπλάχνα γυναίκας να περάσεις:
ας έσκαβαν, σωτήρες για να βρουν τα σπλάχνα
των βουνών, όπου από το σκληρό το σκληρό βγαίνει.

Δεν νιώθεις πόνο εσύ, έτσι να ερημώνεις
την αγαπημένη κοιλάδα σου; δες την ανημποριά μου!

Δεν έχω παρά ρυάκια από γάλα κι από δάκρυα μόνο-
μα εσύ μέσα στο υπέρμετρο ήσουν πάντα…

Με πόση δε μου ευαγγελίστης πολυτέλεια!

Γιατί όμοια άγριος απ’ τα σπλάχνα μου δε βγήκες;

Αν μόνο τίγρεις χρειάζεσαι, να σε ξεσκίσουν,
γιατί μ’ έμαθαν, τότε, στον γυναικωνίτη,
ένα απαλό, καθάριο ρούχο να σου υφαίνω,
που, μήτε μια φορά, το πιο μικρό της ραφής ίχνος,
να σε στενοχωρά;- Η ζωή μου έτσι ήταν όλη,
και, τώρα, ξαφνικά, αναποδογύρισες τη φύση.”


Ράινερ Μαρία Ρίλκε

 

Αργοπεθαίνει

Αργοπεθαίνει όποιος γίνεται σκλάβος της συνήθειας,
επαναλαμβάνοντας κάθε μέρα τις ίδιες διαδρομές,
όποιος δεν αλλάζει περπατησιά,
όποιος δεν διακινδυνεύει και δεν αλλάζει χρώμα στα ρούχα του,
όποιος δεν μιλεί σε όποιον δεν γνωρίζει.

Αργοπεθαίνει όποιος αποφεύγει ένα πάθος,
όποιος προτιμά το μαύρο για το άσπρο και τα διαλυτικά σημεία στο " ι " αντί ενός συνόλου συγκινήσεων που κάνουν να λάμπουν τα μάτια ,
που μετατρέπουν ένα χασμουργητό σε ένα χαμόγελο,
που κάνουν την καρδιά να κτυπά στο λάθος και στα συναισθήματα.

Αργοπεθαίνει όποιος δεν αναποδογυρίζει το τραπέζι,
όποιος δεν είναι ευτυχισμένος στη δουλειά του,
όποιος δεν διακινδυνεύει τη βεβαιότητα για την αβεβαιότητα για να κυνηγήσει ένα όνειρο,
όποιος δεν επιτρέπει στον εαυτό του τουλάχιστον μια φορά στη ζωή του να αποφύγει τις εχέφρονες συμβουλές.

Αργοπεθαίνει όποιος δεν ταξιδεύει, όποιος δεν διαβάζει,
όποιος δεν ακούει μουσική,
όποιος δεν βρίσκει σαγήνη στον εαυτό του.

Αργοπεθαίνει όποιος καταστρέφει τον έρωτά του,
όποιος δεν επιτρέπει να τον βοηθήσουν, όποιος περνάει τις μέρες του παραπονούμενος για τη τύχη του ή για την ασταμάτητη βροχή.

Αργοπεθαίνει όποιος εγκαταλείπει μια ιδέα του πριν την αρχίσει,
όποιος δεν ρωτά για πράγματα που δεν γνωρίζει.

Αποφεύγουμε τον θάνατο σε μικρές δόσεις,
όταν θυμόμαστε πάντοτε ότι για να είσαι ζωντανός χρειάζεται μια προσπάθεια πολύ μεγαλύτερη από το απλό γεγονός της αναπνοής.

Μόνο η ένθερμη υπομονή θα οδηγήσει στην επίτευξη μιας λαμπρής ευτυχίας.

Pablo Neruda

 

Γατίσια ζωή

Όμως οι ποιητές αγαπούν τις γάτες
κείνες τις ανεξέλεγκτες γαλήνιες
ελεύθερες εκείνες που περνούνε τη βροχή
τη νοεμβριάτικη με ύπνο κι όνειρο
σε μεταξένιες πολυθρόνες ή στα κουρέλια σιωπηλές
απαντούν στριφογυρνούν και συνεχίζουνε
να ζουν πίσω απ’ του κυνηγού το φράχτη
καθώς οι τρελαμένοι γείτονες δε σταματούν
να καταγράφουνε τις πινακίδες των αυτοκινήτων
κι αυτός που μες στους τέσσερις τοίχους φρουρείται
έχει από καιρό αφήσει πίσω του τα σύνορα.

--------------------------------------------------------

Στο δρόμο

To σώμα μου που με συνοδεύει
αιώνια καταδικασμένο να το καταδιώκει
σκιά σκοτεινή
με τη μορφή σκύλου μανιασμένου
με μένα.

Δυο λόγια γραμμένα με κιμωλία
πάνω στο δρόμο
στη βροχή.

( Sarah Kirsch )

* Μετάφραση : Θεοδόσης Κοντάκης

 

Η επιθυμία έχει μια πολύ ψηλή κορμοστασιά
και στις παλάμες της καίει η απουσία.

Οδ.Ελύτης

 

Αγριομυρίκη εν τη ερήμω

/ επικατάρατος εν γη αλμυρά…


Το «ως σεαυτόν» δεν ήτανε για μένα
Αγάπησα τους άλλους δίχως ν’ αγαπάω τον εαυτό μου
Χωρίς αγάπη του εαυτού μου δεν ήμουν ούτε εγώ ούτε
άλλος ανάμεσα στους άλλους
δεν ήμουν τίποτε μέσα στην τρικυμία της σάρκας μου
στα σαλεμένα λόγια μου και στ’ αναφιλητά του νού μου
μα έπασχα στα δράματα των άλλων
εγώ ο χαμένος πάντα στα αδιέξοδά τους
εγώ των αποχωρισμών τους ο εγκαταλειμένος
ο παραμιλητός του πυρετού τους
Κι όλα αυτά έτσι Για ένα ήθος δηλαδή για μια ιδεολογία

Δεν ήταν ήθος ύβρις ήταν. Και δεν το ‘ βλεπες
αργεί αλλά σε βρίσκει το κακό
άξαφνα όλα γυρνούν τ’ απάνω κάτω
πατάς τους όρκους σου και πράττεις τ΄ αντίθετα απ’ την
πίστη σου και μένεις
στην ερημιά της πτώσης σου
να δέρνεσαι και να χαλιέσαι

Ά ν άντεξα τη ζωή μου ως εδώ δεν ήτανε για μένα
Και τώρα ποιος ο αμητός;
Ω βλέμματα, ω φωνές, ω αγγίγματα που με λιχνίσατε
στ΄ αλώνια της αλαζονείας και της ταπείνωσης
κρατήστε τον καρπό αλλά
δώστε μου πίσω το άγανο
το άγανο που τ’ αφήσατε του ανέμου
και χάθηκε χρυσίζοντας
προς τον βαθύψηλο ουρανό.

Βύρων Λεονταρίτης

 

Κι ὅμως σ᾿ αὐτὸ τὸν ὕπνο
τ᾿ ὄνειρο ξεπέφτει τόσο εὔκολα στὸ βραχνά.
Ὅπως τὸ ψάρι ποὺ ἄστραψε κάτω ἀπ᾿ τὸ κῦμα
καὶ χώθηκε στὸ βοῦρκο τοῦ βυθοῦ
ἢ χαμαιλέοντας ὅταν ἀλλάζει χρῶμα.
Στὴν πολιτεία ποὺ ἔγινε πορνεῖο μαστροποὶ
καὶ πολιτικιὲς διαλαλοῦν σάπια θέλγητρα·
ἡ κυματόφερτη κόρη φορεῖ τὸ πετσὶ τῆς γελάδας
γιὰ νὰ τὴν ἀνεβεῖ τὸ ταυρόπουλο·
ὁ ποιητὴς χαμίνια τοῦ πετοῦν μαγαρισιὲς
καθὼς βλέπει τ᾿ ἀγάλματα νὰ στάζουν αἷμα.
Πρέπει νὰ βγεῖς ἀπὸ τοῦτο τὸν ὕπνο·
τοῦτο τὸ μαστιγωμένο δέρμα. (Γιῶργος Σεφέρης / Θερινὸ Ἡλιοστάσι )
   

 

Σύννεφα που χαμήλωναν ή κατολίσθαιναν,
γκρεμνά λαμπερά που σχημάτιζαν
οι τεθλασμένες γραμμές των κεραυνών στον αιθέρα,
αλλαγές και διαλείμματα με διάφανα, ωραία,
διαυγή ή μουντά, παράδοξα χρώματα.

Όλα αυτά ήταν ωραία.

Όλη αυτή η διαδρομή σε μυθώδη τοπία
καταστάσεις του πόνου που μοιάζαν με όρη
υψηλά, αλλεπάλληλα. Η διαρκής μου πορεία,
η διαρκής μου αντίσταση, η διαρκής μου ελπίδα,
η παλάμη στο μέτωπο ν’ αναγγείλω ένα άστρο
που δεν θα ανάτελλε. Τα εμπόδια, το σκόνταμα,
το πέσιμο μπρούμυτα πάνω στο χώμα,
η φωνή για βοήθεια κ’ η ποίηση
που τρέχει απ’ του τρύπιου μου πλευρού το λουλούδι.

Όλα αυτά ήταν ωραία.

Η ζωή: ένας διάδρομος μέσα στην άβυσσο,
ο χρόνος σχισμένος, ένας εξώστης,
ένα παράρτημα του θανάτου η ζωή, ένα όνειρο
στερεό και ρευστό, απατηλό και γιγάντιο.
Εκστρατεία σ’ ένα διάδρομο
που έλαβα μέρος και πέφτω όπου να ‘ναι,
κοιτάζοντας πάνω μου το αίνιγμα ανάσκελα.

Τώρα που δεν έχει ακόμη νυχτώσει και κάθομαι
και το σκέφτομαι και θυμάμαι, αλήθεια:

Όλα αυτά ήταν ωραία.

~Νικηφόρος Βρεττάκος~

 

 

Νυχτερινό του χειμώνα

Τόσο ελαφρύ το βήμα σου, παιδί,
που σχεδόν δεν σ' ακούω,
στις πλάτες μου, στο μονοπάτι.
Και τόσο αγνή η ώρα, τόσο αγνό
το φως των μεγάλων αστεριών
στο μωβ ουρανό
που την ψυχή ηρεμεί
μες την νύχτα
σαν τα θλιβερά πεύκα που ανατέλουν
στο λευκό του χιονιού.
Ένας ψηλός ύπνος βαστάει το δάσος
και τα βουνά
κι όλη την γη.
Σαν μια χάρη πέφτει
απ' τον ουρανό η σιωπή.
Κι εγώ ακούω την ψυχή σου να πάλλεται,
πίσω απ' την σιωπή,
σαν μια ζωντανή κλωστή από νερά
πίσω απ' ένα βέλο πάγου -
και η καρδιά μου τρέμει,
όπως τρέμει ο περιπλανώμενος
όταν ο άνεμος του φέρνει
δια μέσου της νύχτας
την ηχώ άλλου ενός βήματος
που ακολουθεί την πορεία του.
Παιδί, παιδί,
στην πορεία μου,
που κατευθύνεται προς μια γη δίχως σκιές,
είναι τ' αγνά σου μάτια
δυο θαυματουργά στεφάνια
ανθισμένα να μου πλένουν το βλέμμα.
Παιδί, εμείς είμαστε
σ' αυτή τη θεία ώρα
δυο χελιδόνια που διασταυρώνονται
στον άπειρο ουρανό
πριν αποδημήσουν
για απομακρυσμένα εδάφη.
Και αύριο
θα είμαστε μόνοι
με την καρδιά μας
προς το πεπρωμένο μας.
Αλλ' ακόμα, στο βάθος, θα τρέμει
ο παλμός μακριά απ' τα αδελφικά φτερά
και θα μετατρέπεται
σε καινούργιο άγχος πτήσης.

( Antonia Pozzi )

* Απόδοση στα ελληνικά, T_S

 

ΕΚΔΟΧΕΣ ΤΟΥ ΤΕΛΟΥΣ

Με ήτα η ζωή τελειώνει·
με ήττα, επίσης.

ΙΙΙ
Έρχονται αθόρυβα οι μέρες μου – γάτες με πελ-
ματα βελούδινα, ταχύτητα αστραπής- τρίβο-
νται μια στιγμή ανάμεσα στα πόδια μου· σκύ-
βω να τις χαϊδέψω· έχουνε κιόλας φύγει.

ΧΙ

Με τρομάζει η ανυπαρξία, η μητέρα μου,
και δεν ξέρω γιατί,
αφού η ερωμένη μου, η ύπαρξη,
είναι αυτή
που πάντα μου επεφύλασσε
και σίγουρα μου επιφυλάσσει ακόμη
τις πιο οδυνηρές εκπλήξεις.

ΧΙΙ
Να πίνεις τσάι και, στο μεταξύ, να σβήνει η
ζωή σου, όπως συμβαίνει με τους ήρωες του
Τσέχοφ, να σβήνει η ζωή σου, ενώ εσύ με α-
ξιοπρέπεια το τσάι ν’ ανακατεύεις και να ε-
παινείς τη γεύση και το άρωμά του. Έτσι,
σαν ήρωας του Τσέχοφ ή όπως ο Τσέχοφ ο ί-
διος, στη χυδαιότητα του πόνου ν’ αντιτάσ-
σεις την καλή ανατροφή σου.

XV
Ανάμεσα στα δάχτυλά μου
και στη σάρκα σου,
όσο σφιχτά κι αν σε κρατώ,
τρυπώνει ο χρόνος.

XVII
Όταν σου αναγγείλουνε το θάνατό μου,
κάνε ό,τι θα ’κανες αν σου χαρίζαν
εν’ άδειο βάζο.

Θα το γέμιζες λουλούδια·
έτσι δεν είναι;


Αργύρης Χιόνης

(ΕΝΤΕΥΚΤΗΡΙΟ ΤΕΥΧΟΣ 79 – ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2007)