Ποίηση της παρακμής. Η μοντερνιστική τομή.

E’ una curiosa creatura il passato
Ed a guardarlo in viso
Si può approdare all’estasi
O alla disperazione.

Se qualcuno l’incontra disarmato,
Presto, gli grido, fuggi!
Quelle sue munizioni arrugginite
Possono ancora uccidere!
(Emily Dickinson)

Είναι ένα περίεργο πλάσμα το παρελθόν.
Και το να το κοιτάζεις κατάματα
μπορεί να σε φτάσει στην έκσταση
ή στην απελπισία.

Αν κάποιος το συναντήσει άοπλος
Γρήγορα, του κραυγάζω, τρέξε μακριά!
Εκείνα τα σκουριασμένα πυρομαχικά του
μπορούν ακόμα να σκοτώσουν!

(Μτφ Amoreisa)

 

ΖΩΓΡΑΦΙΣΤΑ ΛΟΓΙΑ

Για να νιώσεις το παν
Ακόμη
Και το δέντρο με την πρωραία ματιά
Της σαύρας και της κληματίδας
Το δέντρο τ’ αξιολάτρευτο
Τη φωτιά τ’ αδιέξοδο

Για να σμίξεις δρόσο και φτερούγα
Σύννεφο και καρδιά νύχτα και μέρα
Παράθυρο κι όποια να ’ναι χώρα

Για να καταργήσεις
Του μηδενικού τον μορφασμό
Που θα κυλήσει μεθαύριο στο χρυσάφι

Για να ξεκόψεις
Με τις μικροπρέπειες
Των θρεμμένων απ’ τους ίδιους των εαυτούς γιγάντων

Για να δεις όλα τα μάτια έτσι ωραία
Όσο κι εκείνα που ατενίζουνε
Θάλασσα που τα πάντ’ αφομοιώνει
Για να δεις τα μάτια ν’ αντικαθρεφτίζουνε
Μέσα τους πάλι όλα τα μάτια

Για να γελάς που κάποτε
Ιδροκόπησες ξεπάγιασες
Και πείνασες και δίψασες

Για να ’ναι και το να μιλάς
Όσο και να φιλάς
Γενναιόδωρο

Για ν’ αναδέψεις κολυμβήτρια και ποτάμι
Κρύσταλλο και χορεύτρια θύελλας
Χαραυγή και καρδιάς άνοιξη
Φρονιμάδες και πόθους παιδιάστικους

Για να δώσεις στη γυναίκα
Τη μοναχική και τη συλλογισμένη
Τη μορφή των χαδιώνε
Που ονειρεύτηκε

Για να ’ναι η έρημος μες στη σκιά
Κι όχι διόλου μες στη σκιά
Μου
Όλα ορίστε
Δίνω
Τ’ αγαθά μου
Όλα
Τα Δικαιώματά μου.

Πωλ Ελυάρ

Μετάφραση: Οδυσσέας Ελύτης

 

5.

Δεν εζήτησα συμβουλές και συμβουλές μου δίνουν
απρόσκλητοι συμβουλάτορες, φαφλατάδες μικροαστοί,
λένε λένε κι όλο προφητεύουν,
τάχα θα με φάνε οι ωραίες γυναίκες,
ενώ χαρά μου να με φάνε οι καλλονές
κι αλίμονο σε σας δυστυχισμένοι
που τα γεγονότα δεν σας χορταίνουν
κι η ζωή σας χτισμένη σιωπή και κακομοιριά,
όσο για μένα
κρυφά την αγαπώ
και είναι ωραία και είναι αβρή και μυστικά την αγκαλιάζω,
ούτε πουλί μάς βλέπει,
ούτε ανθός μάς ακούει,
φιλιόμαστε κι οι τοίχοι καμπυλώνουν.

( Ηλίας Πετρόπουλος )

 

Οι σταθερές του χρόνου

Γράφω στο χαρτόνι, στην
ομαδική φωτογραφία, στο κλουβί των χτυπημάτων
που οι άρρωστοι κάποια φορά έχουν. Σαν νύφες
περπατούν με το νερό, γνωρίζουν πως
η ζωή ζήτησε ένα μοναδικό αισχρό θαύμα. Και σκέπτομαι
την τρυφερή κατήχηση του σαλεσιανού, όταν
πέθανε τραυλίζοντας σε μια διάλεκτο. Ο Τζανκάρλο
ήταν μαζί μου. Σχεδίαζε
παράξενα ζώα, αεροπλάνα στις στέγες. Προσεύχονταν. Όχι
για ν' αναστηθεί ή για έν' άλλο γαλάζιο. Ήθελε
μια τέχνη πιο γαλήνια από μας. Προσεύχονταν έτσι, την καλή περιπέτεια,
το ίδιο χρώμα, εδώ, της αϋπνίας.

( Milo De Angelis )


* Σαλεσιανοί: Καθολική αδελφότητα/τάγμα

** Απόδοση στα ελληνικά ... T_S

 

ΟΙ ΑΓΑΠΕΣ

Θά ῾ρθουν ὅλες μία μέρα, καὶ γύρω μου
θὰ καθίσουν βαθιὰ λυπημένες.
Φοβισμένα σπουργίτια τὰ μάτια τους,
θὰ πετοῦνε στὴν κάμαρα μέσα.
Ὠχρὰ χέρια θὰ σβήνουν στὸ σύθαμπο
καὶ θανάσιμα χείλη θὰ τρέμουν.

Ἀδελφέ θὰ μοῦ ποῦν δέντρα φεύγουνε
μὲς στὴ θύελλα, καὶ πιὰ δὲ μποροῦμε,
δὲν ὁρίζουμε πιὰ τὸ ταξίδι μας.
Ἕνα θάνατο πᾶρε καὶ δῶσε.
Ἐμεῖς, κοίτα, στὰ πόδια σου ἀφήνουμε,
συναγμένο ἀπὸ χρόνια, τὸ δάκρυ.

Τὰ χρυσὰ ποῦ ῾ναι τώρα φθινόπωρα,
ποῦ τὰ θεῖα καλοκαίρια στὰ δάση;
Ποῦ οἱ νυχτιὲς μὲ τὸν ἄπειρον, ἔναστρο
οὐρανό, τὰ τραγούδια στὸ κῦμα;
Ὅταν πίσω καὶ πέρα μακραίνανε,
ποῦ νὰ ἐπῆγαν χωριά, πολιτεῖες;

Οἱ θεοὶ μᾶς ἐγέλασαν, οἱ ἄνθρωποι,
κι ἤρθαμε ὅλες ἀπόψε κοντά σου,
γιατί πιὰ τὴν ἐλπίδα δὲν ἄξιζε
τὸ σκληρό μας, ἀβέβαιο ταξίδι.
Σὰ φιλί, σὰν ἐκεῖνα ποὺ ἀλλάζαμε,
ἕνα θάνατο πᾶρε καὶ δῶσε.

Θὰ τελειώσουν. Ἐπάνω μου γέρνοντας,
θ᾿ ἀπομείνουν βουβές, μυροφόρες.
Ὁλοένα στὴν ἥσυχη κάμαρα
θὰ βραδιάζει, καὶ μήτε θὰ βλέπω
τὰ μεγάλα σὰν ἔκπληκτα μάτια τους
ποὺ γεμίζανε φῶς τὴ ζωή μου...

Κ. Γ. Καρυωτάκη

 

Σχήμα

Δεν είναι φωτεινότερο πράγμα από την Αλήθεια
ψάχνεις μ' έρωτα και μανία να τηνε βρεις;
είναι η έρευνα σου σαν τη Νύχτα καρποφόρα,
που έχει ασφαλές, ότι θα σκάσει ο Ήλιος πομπωδώς
η έρευνα σου σαν την Νύχτα, που όσα ερέβη και να δέρνουν,
κάτι σιγολάμπει, είπε η πληθώρα των άστρων,
είτε, έστω ή αγωνιώδης μέσω συγνέφων
θολή εκείνη φωταύγεια που οδηγάει.
Αντίθετα, όποιος δεν νοιάζεται για την Αλήθεια,
είναι της αμεριμνησίας του ή δήθεν γαλήνη
σαν την αιώνια νύχτα του κακού θανάτου, - άκαρπη,
δίχως ουδενώς πράγματος φόβο ή ελπίδα, δίχως αρχή,
δίχως τέλος, ασυνείδητη, σαν την ψιλή έννοια θανάτου
δίχως τρόπαια χρωμάτων, δίχως και την στιλπνότητα
Κρίσεως μελλοντικιάς μετά σαλπίγγων.

Τ. Παπατσώνης

 

Τινάζομαι στην άλλη άκρη του ταμπουρέ και μένω να τον κοιτάζω μ΄ένα μείγμα απορίας, ντροπής κι αηδίας.
Περπατώ στο δρόμο για το σπίτι και νιώθω σαν κάποιος ξεχασμένος μετρονόμος να χτυπά ένα Γιατί επίμονα εντός μου.
Γιατί; Τον θαύμαζα.
Θυμάμαι το τελευταίο χαμόγελό του και θυμώνω πιο πολύ.
Δεν είμαι πια παιδί. Επειδή.
Αυτοσχεδιάζω πάνω στο θέμα της φυγής, εναρμονίζοντάς το με το τέμπο της σιωπής.
Επειδή τον θαύμαζα. Γιατί;

 

Απονομή δικαιοσύνης

Όταν οι άνθρωποι δεν αμφιβάλλουν για το δίκιο τους
πόσο μπορούνε ν’ αδικούνε…
Όπως τυφλοί
τυφλούς.

Τ. Πατρίκιος

 

Το πρώτο σκαλί

Eις τον Θεόκριτο παραπονιούνταν
μιά μέρα ο νέος ποιητής Ευμένης
«Τώρα δυό χρόνια πέρασαν που γράφω
κ’ ένα ειδύλλιο έκαμα μονάχα.
Το μόνον άρτιον μου έργον είναι.
Αλλοίμονον, ειν’ υψηλή το βλέπω,
πολύ υψηλή της Ποιήσεως η σκάλα
κι απ’ το σκαλί το πρώτο εδώ που είμαι
ποτέ δεν θ’ ανεβώ ο δυστυχισμένος».
Ειπ’ ο Θεόκριτος «Αυτά τα λόγια
ανάρμοστα και βλασφημίες είναι.
Κι αν είσαι στο σκαλί το πρώτο, πρέπει
νάσαι υπερήφανος κ’ ευτυχισμένος.
Εδώ που έφθασες, λίγο δεν είναι
τόσο που έκαμες, μεγάλη δόξα.
Κι αυτό ακόμη το σκαλί το πρώτο
πολύ από τον κοινό τον κόσμο απέχει.
Εις το σκαλί για να πατήσεις τούτο
πρέπει με το δικαίωμά σου νάσαι
πολίτης εις των ιδεών την πόλι.
Και δύσκολο στην πόλι εκείνην είναι
και σπάνιο να σε πολιτογραφήσουν.
Στην αγορά της βρίσκεις Νομοθέτας
που δεν γελά κανένας τυχοδιώκτης.
Εδώ που έφθασες, λίγο δεν είναι
τόσο που έκαμες, μεγάλη δόξα.»

Κ. Καβάφης

 

ΚΑΤΑΙΓΙΔΑ

Το παράθυρο
Μια τρύπα ζωντανή όπου χτυπά η αστραπή
Γεμάτη ανυπομονησία
Δεν ξέρουμε πια αν είναι νύχτα
Το σπίτι τρέμει
Η φωνή που τραγουδά θα σωπάσει
Είμαστε πολύ κοντά
Αυτός που ψάχνει
Πιο μεγάλος από αυτό που ψάχνει
Και αυτό είναι όλα
Να είσαι
Κάτω απ’ τον ανοιχτό ουρανό
Ραγισμένος
Φωτεινός εκεί όπου η αναπνοή έχει απομείνει
Κρεμασμένη

Pierre Reverdy

 

Τα κοιτάσματα του χρόνου

Ακόμα και αυτά που παρασιωπούμε
δε θα τα εγκαταλείψουμε
όσα και να περάσουν χρόνια,
τα πράγματα που δε χάθηκαν
ξαναζούνε μέσα μας
ανοίγουν καινούριους κύκλους μέρας
μπαίνει ανεξέλεγκτος ο ήλιος
δε συμβιβάζεται με τους πεθαμένους
δε χαρίζεται στους ζωντανούς.

Πρέπει να βρούμε ξανά το γέλιο μας
να βρούμε την αποξεχασμένη πράξη μας
να βρούμε τις λέξεις που τις μνημονεύουν
να βρούμε τη φωνή μας
γιατί η αλήθεια θέλει την πράξη μας για να υπάρξει
θέλει τη λέξη μας για να μη σβηστεί
θέλει τη φωνή μας για ν' ακουστεί ως πέρα.

Ο κάθε άνθρωπος έχει τον δικό του χρόνο
έχει το βάδισμα, έχει τη δική του στάση
φυλάει καθένας σ' ένα συρτάρι σιωπής
ένα απολίθωμα απ' το χρόνο του
κάποιοι γεμίζουν ολόκληρες βιτρίνες
για μια γιορτή που καθυστερεί
μερικοί φτιάχνουν την προτομή τους
πιστεύοντας πως θα κρατήσει.
Καθένας μας κρατάει ένα σβόλο χρόνου
που τρίβεται συνεχώς, σκορπίζει σαν αμμόλιθος.
Ακουμπάω το χέρι μου στη γη
και νιώθω στα κατάβαθα
τ' ανεξάντλητα κοιτάσματα του χρόνου.

Τ. Πατρίκιος

 

Δολοφονία οργανωμένη, Λειβαδίτης

Μια δειλή πράξη σου σε κάνει να πεθαίνεις μέσα στους άλλους
με μια συγγνώμη αργοπορημένη πεθαίνουν οι άλλοι μέσα σου.
Λίγη περισσότερη σιωπή μπορεί να σκοτώσει το ίδιο αλάνθαστα,όπως και μια λέξη.Μια κίνηση αδιαφορίας,ένα βλέμμα επίμονο,το κουδούνι που δε χτύπησε,το γράμμα που ήρθε,κάνουν το ίδιο καλά τη δουλεία τους οπως ένα μαχαίρι ή λίγο υδροκυάνιο.Κάθε μέρα,όλες τις νύχτες,24 ολάκερες ώρες ο φόβος σκοτώνει,η απροδιοριστία σκοτώνει,τ'όνειρο σκοτώνει,η πράξη σκοτώνει...
Κι όταν πεθαίνεις
κανείς δεν ξέρει από πόσους καθημερινούς θανάτους
σε προφυλάσει
αυτό το μικρό χωματένιο ύψωμα.