Ποίηση της παρακμής. Η μοντερνιστική τομή.

Ο επιζών

Ακόμα μια φορά βλέπει τα πρόσωπα των συντρόφων του
κατάχλωμα στο πρώτο αμυδρό φως,
γκρίζα με σκόνη τσιμέντου,
θολά μεσ' στην αχλύ.
Με την ωχρότητα του θανάτου μέσα στον ταραγμένο ύπνο τους
τη νύχτα, κάτω από το βαρύ φορτίο
των ονείρων τους οι γνάθοι τους κινούνται,
σαν να μασούν μια ανύπαρκτη ρέβα.
"Κάντε πίσω, αφήστε με ήσυχο,
φύγετε. Δεν έχω κλέψει κανέναν.
Δεν έχω σφετεριστεί κανενός το ψωμί.
Κανείς δεν πέθανε στη θέση μου. Κανείς.
Ξαναγυρίστε στην καταχνιά σας.
Δεν είναι δικό μου φταίξιμο που ζω και αναπνέω,
που τρώω, πίνω, κοιμάμαι και ντύνομαι."

( Primo Levi )

 

Περί θανάτου

Ω! η αρχή και το τέλος του ανθρώπινου σπόρου
καταργώντας μέσα μου την έννοια της φυλής
και του καιρού (αν εξαιρέσεις τα των ενδυμασιών).
Έτσι πεθαίνοντας εγώ με διάφορους τρόπους,
όταν εκάστοτε έρχεται το πλήρωμα του χρόνου
στην Παλαιστίνη από βαθιά γεράματα όταν
ήμουνα ανάμεσα στους πρόδρομους του νέου φωτός,
στο Βύρτσμπουργκ μεσήλικας αστός
πεθαίνοντας από επιδημία γρίπης,
κρατώντας ένα αντίτυπο αγίας γραφής και το κερί μου
και στην Κορέα κίτρινος καλλιεργητής ρυζιού
από πανούκλα σε φρικτή αποσύνθεση
κουβάλησα τον αέναο τούτο σπόρο μέσα μου,
όπως ένας καρπός που κλείνει στο κέντρο
το κουκούτσι του.

Μα πόσες ποικιλίες θανάτου έχω διαβεί!
Πέθανα άπειρες φορές από ασιτία,
μορφάζοντας ξαπλωμένος στο λιθόστρωτο
πέφτοντας από τ' άλογο στις εκστρατείες των βασιλιάδων.
Στην εξιλαστική πυρά της Λισσαβώνας
φορώντας ένα san-benito πένθιμο
εβραίος τεσσαρακονταετής την ηλικία.
Στo στήθος και στο μέτωπο μου
έχουν ανθίσει πορφυρά λουλούδια του θανάτου,
όταν εγώ πεταλωτής, δάσκαλος ή και επιπλοποιός
πολέμησα για να δοξάσω την πατρίδα μου.
Έxω πεθάνει στο Παρίσι από σύφιλη
και στο κανάλι της Αμβέρσας δολοφονημένος.
Από δυστύχημα τυχαίο σ' όλες τις γωνιές της γης
(ενώ περίεργοι κοιτούν απ' τους εξώστες).
Ω! xιλιάδες απρόσωποι μου θάνατοι,
θάνατοι του φορέα του ανθρώπινου σπόρου,
που κουβαλώ ωσάν μικρόβιο μέσα μου,
έντομο ασήμαντο εγώ, είδος ανωφελούς κώνωπος.

( Γιώργος Β. Μακρής )

 

Τρεις δεκάρες

Εδώ
κοντά στην είσοδο
στην αριστερή γωνιάν
υπάρχει
κυλικείο.
Μην περιμένεις
χάνεις τον καιρό σου!
Κανένας
δε θα σε σερβίρει
πάρε μόνος σου
αυτό πού θέλεις —
εδώ ο
καντινιέρης
είσαι εσύ!
Το πράγμα
πολύ απλό
γίνεται έτσι:
το ένα χέρι είναι
ο πωλητής
το άλλο χέρι είναι
ο πελάτης.
Στο αντικρινό τραπέζι
το μικρό αυτό κουτί
που βλέπεις είναι
το ταμείο.
Ήπιες
να πούμε
μπύρα —
ρωτάς τον εαυτό σου:
Τι χρωστώ;
Τόσα
λες
και πληρώνεις
τον εαυτό σου
απ' τον εαυτό σου
θα ζητήσεις τα ρέστα.
Εδώ
η συνείδηση σου είναι
ο ελεγκτής.

( Penio Penev )

 

Αχρείαστο

Οι δρόμοι μάς βοηθάνε
Να κλαίμε
Και να παραμένουμε μόνοι
Μέχρι να μας ξεκάνει ο ουρανός
Με ένα αχρησιμοποίητο αιδοίο
Καρφωμένο πρόχειρα
Στο πέτο του σακακιού

Να μας χαμογελάει

Αχρείαστη συντροφιά
Για καιρό ανάγκης

Σταύρος Σταυρόπουλος, από τη συλλογή Δυο μέρη σιωπή, ένα μέρος λέξεις, εκδόσεις Μεταίχμιο, 2009

 

Ο διχασμός

Διχάστηκα στα δύο,
αλλά θα νικήσω τον εαυτό μου.
Θα ξεθάψω την περηφάνεια.
Θα πάρω ψαλίδι
και θα πετσοκόψω
τη ζητιάνα μέσα μου.
Θα πάρω έναν λοστό
και θα αναστηλώσω μέσα μου
τα χαλάσματα του Θεού.
Θα τον συναρμολογήσω πάλι
σαν ένα παζλ
με την υπομονή σκακιστή.
Πόσα κομμάτια άραγε;
Νοιώθω σαν να 'ναι χιλιάδες,
ο Θεός φτιασιδωμένος σαν πόρνη
μέσα σε μια γλίτσα φύκια.
Ο Θεός ντυμένος γεροντικά
να αγκομαχά
μες στα υποδήματα Του.
Ο Θεός ντυμένος παιδικά,
θεόγυμνος
και χωρίς δέρμα ακόμη,
απαλό σαν ξεφλουδισμένο αβοκάντο.
Και οι άλλοι, οι άλλοι, οι άλλοι.
Θα τους νικήσω όμως όλους
και θα κτίσω μέσα μου
ένα ολάκερο έθνος του Θεού -
αλλά ενωμένο,
θα κτίσω μια νέα ψυχή,
θα τη ντύσω με δέρμα,
και μετά θα βάλω το πουκάμισο μου
και θα ψάλλω έναν ύμνο,
τον ύμνο του εαυτού μου.

( Ann Sexton )

 

Η ευτυχία είναι κύκλος

Η ευτυχία – είναι κύκλος. Και ο άνθρωπος
αργά, σαν δείκτης ρολογιού,
κινείται προς το τέλος, δηλαδή προς την αρχή,
κινείται κυκλικά, δηλαδή στην παιδική ηλικία,
στη ροδαλή φαλάκρα του μωρού,
στη ζωηρή προσχολική σβελτάδα,
στην καλοσύνη, την ευθυμία, ακόμη και την ανοησία.

Η δυστυχία όμως – είναι μια οξεία γωνία.
Ο ωροδείκτης του ρολογιού – σταμάτησε!
Και ο λεπτοδείκτης – βιαστικά σκύβει,
στριμώχνοντας τον άνθρωπο στη γωνιά.

Στη θέση της ύστερης φαλάκρας η δυστυχία
επιλέγει τις πρώτες λευκές τρίχες
και ήρεμα ανοίγει τρύπες
στη ζώνη – μια, δεύτερη,
τρίτη, χωρίς να περιμένει τίποτα,
γνωρίζοντας τα πάντα.
Η δυστυχία – είναι γνώση.


( Boris Slutsky )

 

Είσαι σαν κάποια γη

Είσαι σαν κάποια γη
που κανένας ποτέ δεν ονόμασε.
Δεν περιμένεις τίποτα
μόνο τη λέξη
που θ’ αναβλύσει απ’ το βάθος
σαν καρπός στα κλαριά.
Ένας άνεμος σε προλαβαίνει.
Στεγνά και μαραμένα πράγματα
σε κατακλύζανε και φεύγουν με τον άνεμο.
Μέλη και λόγια αρχαία. Τρέμεις
μέσα στο καλοκαίρι.


( Cesare Pavese )

 

Κάποιος

Κάποιος κοιτάει μέσα μου και βλέπει ότι με βλέπει
κάποιος ακούει μέσα μου κι ακούει ότι μ’ ακούει
με συναντάει το απόγευμα σε μια γωνιά του δρόμου
μαντεύοντας ποιος θα ‘ναι κει κι όσα θα μου συμβούνε

Κάποιος που είναι μέσα μου μου χτίζει ένα σπιτάκι
και το γκρεμίζει γρήγορα πριν να το κατοικήσω
κάποιος που είναι πάντοτε μπροστά και δε μ’ αφήνει
κλείνοντας και φράζοντας το δρόμο να περάσω

Κάποιος κινείται μέσα μου και ξεκινάει σαν τρένο
γεμάτος ανυπόμονους κι ωραίους ταξιδιώτες
κάποιος μου λέει πως είν’ αργά και δε θα αρθούν εγκαίρως
να μας γλιτώσουν οι καλοί απ’ τις κακές διαθέσεις

Κάποιος μου λέει για στάσου ένα λεπτό περίμενε
στάσου να δω ποιος είσαι συ ποιος είν’ αυτός πού πάμε
μα ήταν άλλος απ’ αυτό που νόμιζα πως ήταν
και που’ ναι πάντα μακριά από εκείνου που είναι

Κάποιος θυμάται μέσα μου έναν παλιό του φίλο
τότε που πέφταν κανονιές η μια πάνω στην άλλη
κάποιος μου λέει δεν είμαι γω που γράφω αυτήν την ώρα
μα ένα χέρι ελαστικό που σπρώχνει το δικό μου

Κάποιος μιλάει μέσα μου όταν μιλάω με κάποιον
και του εξηγεί πως γίνεται το κάθε τι στον κόσμο
πως γίνεται το ανώμαλο απ’ το κανονικό
και ο καπνός απ’ τη φωτιά πως βγαίνει γαλανόλευκος

Κι απ’ τη βροχή το σύννεφο πως χαμηλώνει αθόρυβα
κι αδειάζοντας πως πέθαινε επάνω από τα σπίτια
κι από την πόρτα του μυαλού μια σκέψη πως μπαινόβγαινε
αλείβοντας τα λόγια της με της μιλιάς το μέλι

Ένας σκορπιός τρυπήθηκε απ’ το κεντρί του μόνος
κάποιο ρολόι αδέσποτο μπερδεύοντας τις ώρες
χτυπούσε οκτώ στις έντεκα και δώδεκα στις μία
απάνω στο καμπαναριό ή μέσα στην καρδιά μου

Ανοίξτε αμέσως για να μπει αυτός ο κάποιος άλλος
να μπει απ’ το παράθυρο όπως μια πεταλούδα
που με κοιτάει όταν κοιτώ μέσα στον εαυτό μου
μες το δικό μου πρόσωπο το πρόσωπο ενός άλλου.


( Νάνος Βαλαωρίτης )

 

Θάνατος σε πολυκατοικία

Όχι μόνο να ζήσεις μα ούτε και να πεθάνεις δεν μπορείς σ’ αυτήν την πολυκατοικία,
με τους τόσους αδιάφορους ενοίκους να δαιμονίζονται στα διπλανά διαμερίσματα
ή, ακόμα, να χτυπάνε τα ντουβάρια για να πάψουν τα μοιρολόγια της μάνας σου
που, σαν το χλωμό κερί, θα λιώνει κοντά σου.
Και το αγγελτήριο του θανάτου κολλημένο στην κοινή εξώθυρα,
ανάμεσα σ’ «Ενοικιάζεται» και σε «Πωλείται» χωρίς να ξέρει κανείς
που βρίσκεται το κουφάρι σου, ποια πόρτα πρέπει να χτυπήσει για να σ’ αποχαιρετήσει.
Κι αντί για χέρια ευλαβικά να σε μεταφέρουν, την ώρα
που το σπίτι ηρεμεί, σαν καράβι που βούλιαξε,
άβολα σφηνωμένος στο ασανσέρ να υποφέρεις
και πάλι ολομόναχος τις αλυσίδες και τα γρανάζια.


( Τάσος Κόρφης )

 

Το σώμα μου κι εγώ

Καμμιά προσπάθεια δε θ' αντιταχθεί ποτές στη μυστηριώδη ορμή,
που δεν είναι η ορμή προς τη ζωή,
αλλά το θαυμαστό της αντίθετο, η ορμή προς το θάνατο.
Αν προσπαθώ να τρώγω τον καιρό μου,
αφιερώνοντας τον εαυτό μου στις σχετικές αλήθειες και στις τιποτένιες τους προφάσεις,
στα εξωτερικά φαινόμενα,
γρήγορα πρέπει ν' αναγνωρίσω ότι φεύγοντας την ιδέα του θανάτου,
δε δέχτηκα ούτε την ιδέα της ζωής,
και ότι όλες μας οι πράξεις υπήρξαν μικρές στιγμιαίες αυτοκτονίες,
που μου λιγόστεψαν χωρίς να μ' απομακρύνουν τον πόνο.
Δε θέλησα να αισθανθώ τον εαυτό μου να ζει.

Κατέβηκα το σκαλί που οδηγούσε στο υπόγειο και φωτεινό μπαρ.
Ήπια, χόρεψα.
Η σάρκα μου γινότανε αναίσθητη.
Φίλησα όλα τα στόματα,
για να 'μαι σίγουρος ότι δεν είχα πια ούτε πόθο ούτε αηδία.
Ανάμεσα σε δυο πιοτά κατέστρωσα επιχειρήσεις,
άρθρα για την αύριο.
Σχεδίασα μια περιπέτεια.
Και στίβιασα σχέδια επί σχεδίων.
Κέντησα το δέρμα μου που είχε γίνει αδιάφορο.
Δάγκασα το χέρι μου και δεν αναγνώρισα την ανθρώπινη γεύση.

Και να που η αυγή με προφταίνει ξένο στα πράματα και τα όντα.
Αμάρτησα λοιπόν που βλέπω τον εαυτό μου,
και υποφέρω από μια τέτοια αηδία κοιτάζοντας τον εαυτό μου:
«Είναι ένα αμάρτημα να γνωρίζεις πολύ τον εαυτό σου, ένα αμάρτημα εναντίον σου»,
μου λέγει ο σύντροφος που κλαίει, μα κοιμάται καλά.
Και επιστρέφω μόνος από δρόμους που έχουν χρώμα τύψεων.
Τα δάκρυά μου δεν τρέχουν, μα δεν μπορώ να ξεκουραστώ.


( René Crevel )

 

Παγκόσμια αγορά

Αυτό που τώρα χρειαζόμαστε είναι ένα σβουράκι,
μια κεφαλή ρεγουλαδόρου, μια κάρτα σειριακών θυρών,
αεροπορικώς εξ Ιαπωνίας. Αίφνης
διατίθενται σουβενίρ από το Τιμπουκτού,
βυζαντινές εικόνες, κλεμμένα βρέφη. Παντού
ακριβώς τα ίδια ξυραφάκια,
οι ίδιοι σύνεδροι, οι ίδιες μέλισσες-δολοφόνοι.
Κυκλοφορούν βόμβες αυτοκινήτου,
φιγουρίνια καταλόγου προσγειώνονται,
λογαριασμοί κινούνται μέσω δορυφόρου.
Ενσκήπτουν ιοί εντελώς καινοφανείς.
Μόνο κανένας ζητιάνος που και που
παραμένει στην άκρη του δρόμου
ακίνητος.


( Hans Magnus Enzensberger )

 

Εκείνο που φοβάμαι πιο πολύ
είναι μη γίνω "ποιητής"
Μην κλειστό στο δωμάτιο
ν' αγναντεύω τη θάλασσα
κι απολησμονήσω.
Μην κλείσουνε τα ράμματα στις φλέβες μου
κι από θολές αναμνήσεις και ειδήσεις της ΕΡΤ
μαυρίζω χαρτιά και πλασάρω απόψεις.
Μη με αποδεχτεί η ράτσα που μας έλειωσε
για να με χρησιμοποιήσει.
Μη γίνουνε τα ουρλιαχτά μου μουρμούρισμα
για να κοιμίζω τους δικούς μου.
Μη μάθω μέτρο και τεχνική
και κλειστώ μέσα σε αυτά
για να με τραγουδήσουν.
Μην πάρω κιάλια για να φέρω πιο κοντά
τις δολιοφθορές που δεν θα παίρνω μέρος
μη με πιάσουν στην κούραση
παπάδες και ακαδημαϊκοί
και πουστέψω
Έχουν όλους τους τρόπους αυτοί
και την καθημερινότητα που συνηθίζεις
σκυλιά μας έχουν κάνει
να ντρεπόμαστε για την αργία
περήφανοι για την ανεργία
Έτσι είναι.
Μας περιμένουν στη γωνία
καλοί ψυχίατροι και κακοί αστυνόμοι.
Ο Μάρξ...
τον φοβάμαι
το μυαλό μου τον δρασκελάει και αυτόν
αυτοί οι αλήτες φταίνε
δεν μπορώ γαμώτο να τελειώσω αυτό το γραφτό
μπορεί...ε;...μίαν άλλη μέρα...

Κατερίνα Γώγου