Ποίηση της παρακμής. Η μοντερνιστική τομή.

Χειμώνας

Τι ωραία που μαραθήκαν τα λουλούδια
τι τέλεια που μαραθήκαν
κι αυτός ο τρελός να τρέχει στους δρόμους
με μια φοβισμένη καρδιά χελιδονιού
χειμώνιασε και φύγανε τα χελιδόνια
γέμισαν οι δρόμοι λάκκους με νερό
δυὸ μαύρα σύννεφα στον ουρανό
κοιτάζονται στα μάτια αγριεμένα
αύριο θα βγει στους δρόμους και η βροχή
απελπισμένη
μοιράζοντας τις ομπρέλες της
τα κάστανα θα τη ζηλέψουν
και θα γεμίσουν μικρὲς κίτρινες ζαρωματιές
θα βγουν κι οι άλλοι έμποροι
αυτός που πουλάει τ᾿ αρχαία κρεβάτια
αυτός που πουλάει τις ζεστὲς-ζεστὲς προβιὲς
αυτός που πουλάει το καυτό σαλέπι
κι αυτός που πουλάει θήκες από κρύο χιόνι
για τις φτωχές καρδιές.

( Μίλτος Σαχτούρης )

 

Τό τέρας

Το ἀγαθόν, τό γενναῖο, τό πανάσχημο Τέρας,
πού καθυβρίζεται μέ σκαιότητα στίς ταινίες τοῦ Χόλλυγουντ,
τό Τέρας ὅπου μεροληπτεῖ ἐναντίον του τό κοινόν,
τό Τέρας, «πού κερδίζει τάς μάχας
καί χάνει» - πάντα –«τόν πόλεμον»,
ἄ τό Τέρας, πῶς θάθελα νά τό σώζω,
ἐπεμβαίνοντας τήν τελευταίαν στιγμήν,
μέ ὁποιοδήποτε ὅπλον
–τό ξίφος, τήν σφενδόνην, τό δηλητήριον –
ἤ θρυμματίζοντας μέ ἕνα ρόπαλο
τόν φακό τοῦ ὀπερατέρ!..

 

Η Λάσπη

Χώνω τα πόδια μου στην λάσπη
Φτύνω στον καθρέφτη το είδωλο που υπάρχει
Στα μάτια κοιτάω, σπάω το τζάμι
Αίμα 'π' τη φλέβα μου κάτι γράφει
Αγάπη, αγνή γιατί αυτή μ' έκανε στάχτη

Κι ώμος υπάρχει
Δεν την έζησα ποτέ μου μα υπάρχει
Δεν την άγγιξα ποτέ, τι κι αν την είπα χάδι
Αφού τίποτα δεν την περιγράφει

Κι όμως πέρασε από μέσα μου ήταν κάτι
Χαρτιά κακογραμμένα στοιβαγμένα στο ράφι
Σ' ένα ορθάνοιχτο κουτάκι
Εκεί σημειώνω, βαθμολογώ ανθρώπων λάθη

Εκεί μειώνω μόνο καρδιάς τα πάθη
Μεσ' απ' της θάλασσας τα βάθη
Μέσα στου ιστού την αράχνη
Τυραννά την μνήμη, τ' Αγρίμι μη μ' ακουμπάς, δε θέλω άλλη

Δυσκολεύομαι πια να πω για πάντα
Μπερδεύομαι όταν ανακατεύομαι με μπουκάλια
Άνθρωποι παραμιλάν, βρίζουνε, πίνουνε
Είναι αστείο! Πια εμένα μου θυμίζουνε

Μαύρο χρώμα στην παλέτα μου
Αφού μαύρα είναι τα όνειρά μου και μαύρη η μέρα μου
Μαύρη η καρδιά μου και το αίμα μου
Μαύρα τα πάντα! Χάλια μάτια, κράτα τα χέρια μου!

Κράτησέ με λίγο τρέμω
Και μόνο στην ιδέα πως σ' άλλα μέρη με βγάζει το τρένο
Βλέπω χιλιάδες πρόσωπα γηρασμένα
Θλιμμένα
Χιλιάδες πρόσωπα ίδια με 'μένα

Άνθρωποι χάσανε το νόημα
Αφού δεν ανάπτυξαν συναισθήματα ανθρώπινα
Βλέπονται χαμηλά, σκέφτονται κουτοπόνηρα
Μοιράζουν ψεύτικα χαμόγελα

Βλέπω ανθρώπους να κοιτάζουνε τοπία
Προκειμένου να μην βλέπουν αλλωνών τα προσωπεία
Κι όμως και τα μέρη έξω κρύα
Άνοιξ' τα μάτια σου, δες! ΠΑΝΤΟΥ ΥΠΑΡΧΕΙ ΒΙΑ

 

Σπασμένα αγάλματα

Τώρα το ξέρω
πρέπει ν’ αγαπήσω τη ζωή
ανάμεσα απ’ τα συντρίμμια
που βρίσκονται μπροστά μου.
Πρέπει να αγαπήσω ξανά
κάθε μικρό κομμάτι
κι ένα ένα να τα βάλω στη σειρά.
Όμορφα δεν είναι μόνο
τα απείραχτα πράγματα
και τα σπασμένα αγάλματα
έχουν τη δική τους τη χάρη
και ίσως είναι αυτά
που πιο πολύ μας μοιάζουν.

( Αργύρης Μαρνέρος )

 

Όταν άκουσα τον σπουδαγμένο αστρονόμο

Όταν άκουσα τον σπουδαγμένο αστρονόμο·
Όταν οι αποδείξεις, τα νούμερα, διευθετήθηκαν σε στήλες μπροστά στα μάτια μου·
Όταν μου υποδείχθηκαν οι χάρτες και τα διαγράμματα, για να προσθέσω, να χωρίσω και να τα μετρήσω·
Όταν εγώ, καθισμένος, άκουσα τον αστρονόμο, που μιλούσε με πολύ χειροκρότημα στην αίθουσα διδασκαλίας,
πόσο γρήγορα, ανεξήγητα, κουράστηκα και σιχάθηκα·
Ώσπου σηκώθηκα και ξεγλιστρώντας έξω, περιπλανήθηκα μόνος μου,
στον μυστικιστικό υγρό αεράκι της νύχτας, και κάθε τόσο
κοιτούσα ψηλά σε πλήρη σιωπή τ' αστέρια.

( Walt Whitman )

 

Χαμένοι στίχοι

Χαμένοι στίχοι
εποικούν σε σάβανα…

Κανείς δεν τους ψάχνει,
μόνον ψυχές διαμελισμένες
αναζητούν την κρυμμένη μνήμη
σε σπαρακτικούς κρίκους ανάμνησης
στενάζουν θρηνητικά
επιμένοντας να ψιθυρίζουν
σώματα ποιημάτων
στην ανορθογραφία αφύλαχτης θύμησης
με φονικές λέξεις…

( Σοφία Στρέζου )

 

ΟΙ ΡΙΖΕΣ

Εδω ριζώσαμε.Απ αυτό το μπαλκόνι πρωτοκοίταξες τη θάλασσα
ανάμεσα σε δυο ήλιους πρωινούς-ο ένας τριανταφυλλένιος,ο άλλος μαύρος-
είχες ένα μικρό καθρέφτη στην τσέπη σου,μια χτένα,ένα μαντήλι
στην πλάτη σου το απόκρημνο του βράχου ξεδιπλώνοντας το ζεσταμένο μέτρο του ύψους
μύριζε το θυμάρι κι η σκουρια στα μάνταλα του Λοιμοκαθαρτήριου.
Όταν μπήκες ξανα μες στο σπίτι τα δωμάτια ήταν κατασκότεινα,καθηλωμένα,
διάτρητα απο πράσινες βούλες
τα ποτήρια είχαν αλλάξει θέση
το πιανο διατηρούσε την προηγούμενη νύχτα των νεκρών κι ένα ρόδο
η μικρότερη υπηρέτρια συνωμοτούσε κιόλας με τις πέτρες
οι λέξεις
ρυθμίζονταν πριν απ το νόημά τους και πολύ πιο πέρα.

Ύστερα μάθαμε πως ταξιδεύουν και οι ρίζες κάτω απ το βράχο ή και μαζί με το βράχο
το ίδιο παράθυρο το συναντήσαμε στην Κνωσό,στο Μιστρά,στις Μυκήνες,στη Θήβα
το πλατύ φύλλο της συκιάς στο ίδιο σώμα και στο δεύτερο άγαλμα
όταν ανέβαιναν τη μαρμάρινη σκάλα οι ωραίες ορθομέτωπες κόρες
με το μακρύ ξεδιπλωμένο πέπλο το ολοκέντητο με άλογα,με θεούς,με καλάθια
της μιας το σαντάλι έμεινε χάμω
δεν έσκυψε να το σηκώσει
δεν άφησε το πέπλο
βάδισε ως το ναό κουτσαίνοντας αδιόρατα.Το βάδισμά της εκείνο
ήταν αυτό που έχει περάσει αναλλοίωτο μέσα σ όλο το χρόνο
μαζί με το δικό σου βλέμμα το ίδιο εκστατικό και λυπημένο όσο και οι ρίζες.

Καρλόβασι,31.8.75

(Γιάννης Ρίτσος)

 

Ανάμεσα στ΄αστέρια η γη μας είναι μια κουκκίδα
μια τόση δα κουκκίδα
κι η Ασία το ΄να πέμπτο είναι της γης μας.
Μια χώρα της Ασίας είναι οι Ινδίες.
Μες τις Ινδίες μια πόλη είναι η Καλκούτα.
Ο Μπενερτζή δεν είναι παρά μονάχα ένας άνθρωπος
μες την Καλκούτα.
Και, να, τι θέλω τώρα να σας πω :
Μες στις Ινδίες, μέσα στην πόλη της Καλκούτας
Φράξαν το δρόμο ενός ανθρώπου
Αλυσοδέσαν έναν άνθρωπο που βάδιζε.
Να το λοιπόν
γιατί δεν καταδέχουμαι
να υψώσω το κεφάλι στ΄αστροφώτιστα διαστήματα.
Θα πείτε: τ΄άστρα είναι μακριά
κι η γη μας τόσο δα μικρή.
Έ, το λοιπόν ό,τι κι αν είναι τ΄άστρα
εγώ τη γλώσσα μου τους βγάζω.
Για μένα το λοιπόν πιό εκπληχτικό
και πιο επιβλητικό
και πιο μυστηριακό και πιο μεγάλο
είναι ένας άνθρωπος που τον μποδίζουν να βαδίζει
είναι ένας άνθρωπος που τον αλυσοδένουν.

Απόσπασμα απο το ποίημα "μικρόκοσμος" του Ναζίμ Χικμέτ.

 

Ασματα του Μαλντορόρ (Απόσπασμα)

«Ωστόσο δεν παραπονιέμαι.
Δέχτηκα τη ζωή σαν τραύμα
κι απαγόρευσα στην αυτοκτονία
να θεραπεύσει την ουλή.
Θέλω να βλέπει ο Δημιουργός
την κάθε στιγμή της αιωνιότητάς του,
εμένα, το χαίνον ρήγμα.
Είναι η ποινή που του επιβάλλω.
Τα άλογα δεν πρέπει
να ακούσουν αυτά που λέμε.
Θα μπορούσαν ίσως
και να μας καταλάβουν,
αγαπημένε υιε του ωκεανού.
Κακό δικό τους - γιατί θα υπέφεραν
ακόμα πιο πολύ!
Τα άλογά μας κάλπαζαν
κατά μήκος της όχθης,
σα να δραπέτευαν
απ' το βλέμμα του ανθρώπου»

Ιζιντόρ Ντυκάς (Κόμης του Λωτρεαμόν)

 

Αμέτρητες ζωές κατοικούν μέσα μας

Δεν ξέρω, όταν σκέφτομαι, η αισθάνομαι,
ποιος είναι αυτός που σκέφτεται, η αισθάνεται.
Εγώ είμαι απλά το μέρος
όπου τα πράγματα νιώθονται, η γίνονται σκέψη.

Έχω πάνω από μία ψυχή,
υπάρχουν περισσότερα εγώ από εμένα, τον εαυτό μου.
Υπάρχω, μολαταύτα,
αδιάφορος προς όλα αυτά.
Τους κλείνω το στόμα: Μιλάω.

Οι διερχόμενες παρορμήσεις που
αισθάνομαι, η που δεν αισθάνομαι,
παλεύουν μέσα σ' αυτό που είμαι, αλλά εγώ
τις αγνοώ. Δεν μου υπαγορεύουν τίποτα,
στο εγώ που ξέρω: Γράφω.

( F. Pessoa )

 

Ένα ποίημα του Νικολάου Κάλα. Απο τους αγαπήμενους ποιητές αν και όχι τόσο γνωστός! Ο πιό "ορθόδοξος" υπερρεαλιστής ποιητής στην ελληνική λογοτεχνία. Σχήμα οξύμορο αλλά νομίζω τον περιγράφει. Ένα απο τα διαμάντια της "γενιάς του '30" όπως την έχουν ονομάσει κατά τη γνώμη μου!

Φαίδρα φαιδρή μου Φαιδρούλα
απόψε θα χύσουμε αίμα, οδός Μαυρομιχάλη
θα ποδοπατήσουμε αισθήματα κι αισθήσεις.
Τυραννοκτόνοι! Δεν είναι για σένα
η σωφροσύνη της Κυράς Λίμνης
χανούμισσα εσύ χαμένων χαδιών
πορταΐτισσα της Μανίας, λέαινα
της Ακρόπολής μου. Απόψε τα χαλάσματα!

 

Imago

Σκοντάφτει σε μια κραυγή
που αιμορραγεί στο φως
κάθε φορά που κοιτάμε τ’ αστέρια
κανένα όριο δεν μας χωρίζει από την απουσία
καμία λέξη τόσο βαθιά,
που να μπορεί να την αποσιωπήσει.

*
Έτσι είναι η χάρη των εικόνων
που αντεστράφησαν μες στις παλάμες, ξέφυγαν απ’ τον ίσκιο,
που τώρα τον θυμάσαι στρατοπεδευμένο ανέκαθεν
στο κατώφλι σου, όμως
επρόκειτο για προσδοκίες, ασκήσεις
δίχως σύμβολα, σαν να στολίζεις αποψυγμένα
κάτοπτρα με τον αλμυρό χτύπο
μιας ναυγισμένης ίριδας.

( Francesco Marotta )