Ποίηση της παρακμής. Η μοντερνιστική τομή.

Η νότια αυγή

Επιστρέφω, ξαναβρίσκω το φαινόμενο της διαρροής
του κεφαλαίου, το επιφαινόμενο ( έσχατο )
της πρωτοπορίας.
Η οικονομική αστυνομία
( σχεδόν φιλοσοφική επαλήθευση
στους φακέλους ενός ποιητή )
ψαχουλεύει σ' εκείνο το ιδιωτικό γεγονός που είναι τα χρήματα,
μολυσμένα από ελεημοσύνη, πονεμένα
απ' ανεξήγητους μαρασμούς και γεμάτα από
ενοχές, όπως το σώμα σαν νέοι:
όμως με μια καμαρωτή ελαφρότητα γιατί εδώ,
δεν υπάρχει τίποτε για εξακρίβωση, αν όχι η αφέλεια μου.
Επιστρέφω και βρίσκω εκατομμύρια ανθρώπους απασχολημένους
μονάχα, με το πως να ζουν σαν βάρβαροι που κατέβηκαν
πριν λίγο σε μια ευτυχισμένη γη, σε κείνη
ξένοι και κάτοχοι της. Έτσι, στην παραμονή
της Προϊστορίας που σ' όλα αυτά θα δώσει νόημα,
ξαναπαίρνω τις συνήθειες μου στη Ρώμη,
του λαβωμένου κτήνους που κοιτάζει στα μάτια
- απολαμβάνοντας το πως πεθαίνουν - , τους φονιάδες του.

( Pier Paolo Pasolini )

* Απόδοση στα ελληνικά T_S

 

Η συζήτηση στο κρεβάτι

Η συζήτηση στο κρεβάτι θα 'πρεπε να 'ταν απλούστερη.
Μα να ξαπλώνεις μαζί έχει ρίζες βαθιές:
Έμβλημα ειλικρίνειας μεταξύ δυο ανθρώπων.
Ωστόσο όλο και περισσότερος χρόνος φεύγει σιωπηλά,
ενώ έξω, του ανέμου η ατελής πνοή
διασκορπίζει τα σύννεφα στους αιθέρες.
Και πόλεις σκοτεινές στοιβάζονται στον ορίζοντα.
Τίποτα απ' όλα αυτά δε νοιάζεται για μας.
Τίποτα τώρα δεν μας λέει γιατί
σ' αυτήν τη μοναδική απόσταση από τη μοναξιά,
γίνεται ακόμα πιο δύσκολο,
να βρει κανείς λέξεις συνάμα αληθινές κι ευγενικές.
Ή έστω μη αναληθείς και μη αγενείς.

( Philip Larkin )

 

Γυρίζω στο σπίτι να πάρω ένα βιβλίο

Κάνω αναστροφή στο χωματόδρομο
και γυρίζω στο σπίτι να πάρω ένα βιβλίο,
κάτι να 'χω να διαβάζω στον προθάλαμο του ιατρείου.
Kαι όσο είμαι μέσα, όσο το δάχτυλο μου
ανακριτικά διατρέχει το ράφι,
ένας άλλος μου εαυτός που δε σκοτίστηκε
να γυρίσει στο σπίτι και να πάρει ένα βιβλίο,
φεύγει μόνος του,
ξανοίγεται στον κεντρικό δρόμο.
Στρίβει αριστερά και μπαίνει στην πόλη,
στοιχειό μέσα στο στοιχειωμένο αμάξι του,
διακριτός κρίκος στην αλυσίδα του χρόνου,
τρία γεμάτα λεπτά μπροστά μου -
διαφορά σταθερή από δω και πέρα
σ' όλη μου τη ζωή.
Καμιά φορά νομίζω ότι τον βλέπω
λίγο μπροστύτερα στην ουρά
ή να σηκώνεται από ένα τραπέζι,
φεύγει απ' το εστιατόριο λίγο πριν φύγω,
γλιστράει μες στο παλτό του καθώς πλησιάζει την έξοδο.
Κι είναι αδύνατον να τον προλάβω,
αδύνατον να τον κάνω να επιβραδύνει
και να συγχρονιστούμε.
Εκτός αν αποφασίσει μια μέρα, να γυρίσει στο σπίτι κάτι να πάρει,
μα δε μπορώ με τίποτα να σκεφτώ τι.
Πάντοτε προηγείται φανάρι στο μονοπάτι μου, αόρατος ιχνηλάτης,
λαγωνικό και πίσω του τρέχω σκιά κι είμαι καταδικασμένος να την ακολουθώ.
O απόλυτος σωσίας μου, προτεταμένος ένα εκατοστό κατά το μέλλον,
τίποτε δεν ξέρει για την ερωτική ποίηση του Οβιδίου,
σ' αντίθεση με μένα - εμένα που γύρισα στο σπίτι,
εκείνο το μοιραίο χειμωνιάτικο πρωί και πήρα το βιβλίο.

( Billy Collins )

 

Οι ξεχασμένες μέρες

Ποιον αφορούν στ' αλήθεια;
Σκεπασμένες νερά
σε βυθούς ξεκουράζουν
τα μέλη τους.

Οι άλλες είναι που με ανησυχούν.
Αυτές που έρχονται με ορμή,
αυτές που γεννιούνται τώρα.
Που με καλύπτουν με τη λύσσα τους.

Αυτές φοβάμαι.

Την καινούργια λύπη
που ξεχειλώνει τα μάτια μου.
Την καινούργια οργή
που αναβλύζει αθεράπευτη.

Θέλει καιρό η λήθη
να κάνει τη δουλειά της.
Θέλει καινούργια κόλπα
τη μνήμη να ξεκάνει.

Να τη διαλύσει εντελώς,
να τη θρυμματίσει.
Να μην θυμάμαι,
πώς ενώνονται
αυτά τα κομμάτια,
που σκόρπισαν
ξανά και ξανά και ξανά

Να μην θυμάμαι τις ενώσεις θέλω.
Να ξεγραφτούν οι συνταγές.

Όλοι οι αρμοί να χάσκουν
ασυνάρτητοι.

Κι αν είναι να ξαναδιπλωθώ,
ας γίνει αυθόρμητα,
εξώθερμα,
αργά.

Χωρίς κατάλυση.

Θέλει χρόνο η λήθη να κάνει τη δουλειά της.
Να με ξεγράψει εντελώς απ' το κιτάπι.

Κάτι τέτοιες ώρες νοσταλγώ
τις ξεχασμένες μέρες.
Μα δεν τις συλλογιέμαι και πολύ,
μην τις ταράξω.

Μ' αρέσει να τις σκέφτομαι
γυμνές, άγνωστες, ξένες.
Σε μπλε βυθούς ανάσκελα
ν' ατενίζουν το σκοτάδι.

( Άννα Νιαράκη )

 

Υπάρχει ένα σκοτεινό δωμάτιο
Με τα παντζούρια κλειστά, η κλειδωμένη μήτρα
Όπου το αρνητικό γίνετε θετικό.

Κι ένα άλλο σκοτεινό δωμάτιο
Ο τυφλός σφραγισμένος τάφος
Όπου το θετικό γίνεται αρνητικό.

Εμείς, που έχουμε τη γέννηση και το θάνατο
στο μεδούλι μας,
Μπορεί να μην ανοίξουμε ποτέ το ένα
Και από το άλλο να μην ξεφύγουμε.

'Ό,τι κι αν κάνουμε, τίποτα
Δεν θα γλυκάνει την πικρή αλήθεια
Ότι αρχίζουμε και τελειώνουμε με βογκητά.

VIRGINIA WOOLF Γράμμα σε ένα νέο ποιητή
 

 

Ι. Το άσμα της γύμνιας μου

Κοίτα με: είμαι γυμνή. Απ' την ανήσυχη
λαχτάρα της κόμης μου,
στην λεπτή ένταση του ποδιού μου,
εγώ είμαι όλη μια άγουρη λιποσαρκία.
Κοίτα: χλωμή είναι η σάρκα μου.
Κάποιος θα έλεγε ότι αίμα μέσα της δεν ρέει.
Κόκκινο δεν της φαίνεται. Μονάχα ένας
άτονος γαλαζωπός παλμός εξαϋλώνεται μέσα στο στήθος.
Βλέπεις πως σκαμμένη, έχω την κοιλιά. Αβέβαιη είναι η
καμπύλη των λαγόνων, αλλά τα γόνατα
και οι αστράγαλοι και όλες οι αρθρώσεις,
τις έχω ισχνές και συμπαγείς σαν καθαρόαιμο.
Σήμερα, κυρτώνομαι γυμνή, στη λάμψη
του λευκού μπάνιου και θα κυρτωθώ γυμνή
αύριο πάνω σ' ένα κρεβάτι, αν κάποιος
με πάρει. Και μια μέρα γυμνή, μόνη,
απλωμένη κάτω από πολύ γη, ανάσκελα
θα βρίσκομαι, όταν ο θάνατος θα έχει καλέσει.

------------------------------------------------------------

ΙΙ. Η πόρτα που κλείνει

Εσύ το βλέπεις αδελφή: εγώ είμαι κουρασμένη,
κουρασμένη, φθαρμένη,
σαν ο στύλος ενός αγχώδους κιγκλιδώματος
στο κατώφλι μιας απέραντης αυλής,
σαν ένας γέρικος στύλος
που για όλη την ζωή
να ήταν φράγμα στην ορμητική φυγή
ενός εγκλωβισμένου πλήθους.
Οι φυλακισμένες λέξεις
που χτυπούν, χτυπούν
οργισμένα
στην πόρτα της ψυχής
και η πόρτα της ψυχής
που σπιθαμή προς σπιθαμή
ανελέητα
κλείνει.
Και κάθε μέρα το πέρασμα στενεύει
και κάθε μέρα η έφοδος είναι πιο σκληρή.
Και η τελευταία μέρα
- εγώ το ξέρω -,
η τελευταία μέρα
όταν μια μοναδική λάμα φωτός
θα βρέξει απ' την ύστατη ρωγμή
μες στο σκοτάδι,
τότε θα είναι το τερατώδες κύμα,
η τρομερή πρόσκρουση,
η θανατηφόρα κραυγή
των αγέννητων λέξεων
προς το τελευταίο όνειρο του ηλίου.
Και μετά,
πίσω απ' την πόρτα την για πάντα κλειστή,
θα είναι η νύχτα ολόκληρη,
η δροσιά,
η σιωπή.
Και μετά,
με τα χείλη σφαλισμένα,
με τα μάτια ανοιχτά
στον μυστικό ουρανό της σκιάς,
θα είναι
- εσύ το ξέρεις -
η γαλήνη.


( Δύο κείμενα της Antonia Pozzi )


* Απόδοση στα ελληνικά T_S

 

Ο έρωτας
όνομα ουσιαστικόν
πολύ ουσιαστικόν,
ενικού αριθμού,
γένους ούτε θηλυκού ούτε αρσενικού,
γένους ανυπεράσπιστου.
Πληθυντικός αριθμός
οι ανυπεράσπιστοι έρωτες.

Ο φόβος,
όνομα ουσιαστικόν,
στην αρχή ενικός αριθμός
και μετά πληθυντικός:
οι φόβοι.
Οι φόβοι
για όλα από δω και πέρα.

Η μνήμη,
κύριο όνομα των θλίψεων,
ενικού αριθμού,
μόνον ενικού αριθμού
και άκλιτη.
Η μνήμη, η μνήμη, η μνήμη.

Η νύχτα,
όνομα ουσιαστικόν, γένους θηλυκού,
ενικός αριθμός.
Πληθυντικός αριθμός
οι νύχτες.
Οι νύχτες από δω και πέρα.

Κική Δημουλά

 

 

Ανοίγεται το αίσθημα

Ανοίγεται το αίσθημα σαν σώμα.
Οι κούφιες ώρες μπαίνουν εκεί,
οι ώρες με τον μανδύα στο πρόσωπο.
Οι κόρες που κοιτάζουν τη γη
και τα θλιμμένα νιάτα,
οι κόρες που θυμούνται τα πάντα.
Έναν καιρό αγύριστο
όπου είχανε φτερά.

Ανοίγεται το αίσθημα σαν κατακόμβη.
Βυθίζονται μέσα του οι στερνές αχτίδες του ήλιου
και οι παρθένες με τ' άσπρα τους μάτια.
Έξω δεν ξέρουμε αν κάνει κρύο ή ζέστη,
αν οι μέρες ασπρίζουν σαν αγάλματα στο φως,
αν το νερό αδιάκοπα κυλάει στ' αυλάκια,
όπως ο κρουνός της χαράς που δεν λησμονιέται.

Στην κατακόμβη όλα κοιμούνται κι όλα παίζουν.
Το σκοτάδι έχει σκιρτήματα
σαν εκείνα του κύματος στον όρθρο
και βελάσματα ακούγονται πότε-πότε.
Ξαναγίνηκαν αθώα τα περασμένα
και τ' αλλοτινά.
Είναι βρέφη που τα γέννησε η νοσταλγία
και που βρήκανε τον κόρφο μιας μητέρας.

( Γιώργος Σαραντάρης )

 

Το πρόβλημα με τις αντωνυμίες

Λέμε εμείς κι εννοούμε εγώ,
λέμε εσύ κι εννοούμε πάλι εγώ,
λέμε αυτός κι εννοούμε πάλι εγώ.
Στην ουσία μόνο με το εγώ,
μπορούμε να εννοήσουμε κάποιον άλλο.

( Τίτος Πατρίκιος )

 

Απόσπασμα απ' το Νυχτολόγιο


Η φρικιαστική αίσθηση της μοναξιάς, η επικοινωνία με τους άλλους,
η αγωνία σου μπροστά στη βεβαιωμένη τώρα πια αδυνατότητα αυτής της επικοινωνίας.
Ακολουθεί μια σύντομη αλύπητη διερεύνηση του εγώ,
έρχεται η νύχτα σε πολλαπλασιάζει πότε με πραγματικότητες,
πραγματικές αισθήσεις, πότε με παραισθήσεις κι όνειρα.
Έχει ανοίξει το κορμί σου όλες τις πόρτες του και μπαίνουν μέσα του τα πάντα,
τρέφεσαι και λεηλατείσαι. Παρ’ όλα αυτά αργότερα πέφτεις και κοιμάσαι σαν κτήνος.
Την άλλη μέρα ακμαίος, δε συνέβη τίποτα.
* Le sentiment de ne pas comprendre autrui n’est pas de ceux qui troublent les nuits de beaucoup de personnes.
Και υπήρχαν μέσα μου κραυγές. Πολλά χρόνια, όσο θυμάμαι.
Τις έπνιγα και ξαναρχίζανε, τις άκουγα που ανέβαιναν με ορμή,
ακατάπαυστα κύματα, σε ώρες απροσδιόριστες. Έλεγα μέσα μου: κλείσε καλά το καπάκι.
Τίποτα δεν πρέπει ν’ ακουστεί, τίποτα να φτάσει στην επιφάνεια.
Κραυγές του ονείρου και του φόβου, του ματωμένου κορμιού, της επιθυμίας, του θανάτου.
Κι άλλες πολλές, κάθε φορά που σε περίμενα και δεν ερχόσουν. Όπως είπα, απ' έξω ήμουν κυριαρχημένος.
Και τίποτα – έτσι νόμιζα – δεν ακουγόταν. Όμως αυτές ακουγόταν.
Κυρίως το βράδυ μετά τη δύση του ήλιου ή το πρωί χαράματα που ξύπναγα κι έκλεινα το παράθυρο – με πείραζε το φως.
Και κάθε νύχτα στο κρεβάτι μου προτού να κοιμηθώ. Σάββατο βράδυ 10-12, περπάτημα και καταβύθιση στο χώρο φανταστικών συναντήσεων,
φανταστικών σκηνών και βασανιστηρίων. Η Κυριακή την άλλη μέρα πυρακτωμένες πέτρες πέφτανε από τον ουρανό.
Βιβλία, βιβλία, βιβλία. Και περιοδικά κι εφημερίδες. Όγκοι τυπωμένο χαρτί, το σπίτι ασφυχτικά γεμάτο,
ολάκερα βουνά γύρω γύρω, βιβλία ασάλευτα κι αμετακίνητα, βυθισμένα στη σκόνη,
φθαρμένα από το χρόνο, (που κατάφαγε και σένα), ακατανόητα τώρα και μάταια κι άχρηστα.
Τι πάθος κάποτε για όλα αυτά, για το παραμικρότερο απ’ αυτά!
Βέβαια εσύ και σήμερα διαβάζεις, επιμένεις, βασανίζεσαι. Όμως καμιά δυνατή χαρά, καμιά ερεθιστική έκπληξη.
Κανείς δε βγάζει με το μαχαίρι του φλούδες από το κορμί σου, όπως γινότανε παλιά, όταν ανακάλυπτες και τούτο
και κείνο και το άλλο και ξενύχταγες και μεθυσμένος, μεταρσιωμένος και πήγαινες ως τα χαράματα.
Τώρα έχασες το ενδιαφέρον σου ακόμα και για την ποίηση, όπως χάνει κανείς – ας πούμε απ’ τα σαράντα κι ύστερα –
σιγά σιγά τα μαλλιά του, τα δόντια του ή τη μνήμη του. Αυτά (σε σένα φυσικά) πάνε.
Δεν απομένει παρά να χάσεις τ’ αρχίδια σου, να γυρίσεις ξερός στον τοίχο και να πεθάνεις.

* Το συναίσθημα του να μην καταλαβαίνεις τους άλλους, δεν είναι για κείνους που διαταράσσουν τις νύχτες πολλών εκ των ανθρώπων.

( Τάκης Σινόπουλος )

 

"Πεινασμένος και αυτό το βράδυ…
έστρωνα τα σεντόνια…
στο κόκκινο...
μεταξένια,
να γλιστράνε τα κορμιά.
Άναβα κεριά…
φώτιζα καρδιά…
χαμηλό φως,
να μην ξυπνάν τα όνειρα.
Μυρωδιές….
γέμιζα την κάμαρα…
να έχει να ανασαίνει ο πόθος,
τα μέγιστα.
Έβαζα μουσική…
να χορεύουν οι ηδονές…
ολόγυμνες,
ανάσες σε κορμιά ξέσκεπα..
να βλέπουν οι Θεοί,
να αναστατώνουν ως θνητοί…
τον παράδεισο τους.
Κάθε βράδυ…
φτιάχνω μια εικόνα για τον έρωτα…
και κοιμίζω την ψυχή μου μόνη."

Δεν ξέρω τίνος...

 

 

Το χρυσάφι

Κάποτε
θα σταματήσουμε
σα μια γαλάζια άμαξα
μεσ᾿ στο χρυσάφι,
δε θα μετρήσουμε τα μαύρα
άλογα,
δε θα ῾χουμε τίποτα ν᾿ αθροίσουμε,
δε θα ῾χουμε πια τίποτα
για να μοιράσουμε.

Κρατώντας
ένα ξύλο,
θα περάσουμε
μεσ᾿ απ᾿ τη μαύρη τρύπα,
του ήλιου
που θα καίει.

( Μίλτος Σαχτούρης )