Ποίηση της παρακμής. Η μοντερνιστική τομή.

Χέρια (Αργύρης Χιόνης)
Οι άνθρωποι το πιο συχνά
δεν ξέρουν τι να κάνουνε τα χέρια τους
Τα δίνουν –τάχα χαιρετώντας– σ’ άλλους
Τ’ αφήνουνε να κρέμονται σαν αποφύσεις άνευρες
Ή –το χειρότερο– τα ρίχνουνε στις τσέπες τους
και τα ξεχνούνε
Στο μεταξύ ένα σωρό κορμιά μένουν αχάιδευτα
Ένα σωρό ποιήματα άγραφα.

 

Ἑνὸς λεπτοῦ σιγή
Ἐσεῖς ποὺ βρήκατε τὸν ἄνθρωπά σας
κι ἔχετε ἕνα χέρι νὰ σᾶς σφίγγει τρυφερά,
ἕναν ὦμο ν᾿ ἀκουμπᾶτε τὴν πίκρα σας,
ἕνα κορμὶ νὰ ὑπερασπίζει τὴν ἔξαψή σας,

κοκκινίσατε ἄραγε γιὰ τὴν τόση εὐτυχία σας,
ἔστω καὶ μία φορά;
Εἴπατε νὰ κρατήσετε ἑνὸς λεπτοῦ σιγή
γιὰ τοὺς ἀπεγνωσμένους;

 

ΙΘΑΚΗ
Δὲν ξέρω ἂν ἔφυγα ἀπὸ συνέπεια
ἢ ἀπὸ ἀνάγκη νὰ ξεφύγω τὸν ἑαυτό μου,
τὴ στενὴ καὶ μικρόχαρη Ἰθάκη
μὲ τὰ χριστιανικά της σωματεῖα
καὶ τὴν ἀσφυχτική της ἠθική.
Πάντως, δὲν ἦταν λύση, ἦταν ἡμίμετρο.
Κι ἀπὸ τότε κυλιέμαι ἀπὸ δρόμο σὲ δρόμο
ἀποχτώντας πληγὲς κι ἐμπειρίες.
Οἱ φίλοι ποὺ ἀγάπησα ἔχουνε πιὰ χαθεῖ
κι ἔμεινα μόνος τρέμοντας μήπως μὲ δεῖ κανένας
ποὺ κάποτε τοῦ μίλησα γιὰ ἰδανικά…
Τώρα ἐπιστρέφω μὲ μίαν ὕποπτη προσπάθεια
νὰ φανῶ ἄψογος, ἀκέραιος, ἐπιστρέφω
κι εἶμαι, Θεέ μου, σὰν τὸν ἄσωτο ποὺ ἀφήνει
τὴν ἀλητεία, πικραμένος, καὶ γυρνάει
στὸν πατέρα τὸν καλόκαρδο, νὰ ζήσει
στοὺς κόλπους του μίαν ἀσωτία ἰδιωτική.
Τὸν Ποσειδῶνα μέσα μου τὸν φέρνω,
ποὺ μὲ κρατάει πάντα μακριά.
Μὰ κι ἂν ἀκόμα δυνηθῶ νὰ προσεγγίσω,
τάχα ἡ Ἰθάκη θὰ μοῦ βρεῖ τὴ λύση;

 

Δίνοντας ένα τέλος σε όλα
Octavio Paz

Αφέντρα, φλόγα αθέατη κρύο σπαθί,
Εσύ, οργή σταθερή,
Για να δώσουμε ένα τέλος σε όλα,
Ω, κόσμε στεγνωμένε,
Ω κόσμε αφαιματωμένε,
Για να δώσουμε ένα τέλος σε όλα,
Καίει, ήσυχα, καίει δίχως φλόγες,
σιωπηλά κι ορμητικά,
Στάχτη και πέτρα ζωντανή,
΄Ερημος δίχως αύρα.
Καίει μέσα στον απέραντο ουρανό, πέτρες και σύννεφα,
Χαμηλά το φως τυφλά πέφτει
Πάνω στους άγονους λόφους.
Καίει στη μοναξιά που μας διαλύει,
Γη της φλεγόμενης πέτρας,
Των παγωμένων ριζών που διψάνε.
Καίει, κρυμμένο πάθος,
Στάχτη που τρελαίνει,
Καίει αόρατα, καίει
Όπως η θάλασσα αδύναμη γεννά τα σύννεφα,
Κύματα οργισμένα σε αφρισμένες πέτρες.
Ανάμεσα στα κόκκαλά μου που παραληρούν, καίει∙
Καίει μέσα στον άδειο αέρα,
Καμίνι αόρατο και άσπιλο∙
Καίει όπως καίει ο χρόνος,
΄Οπως βαδίζει ο χρόνος μέσα στον θάνατο,
Με τα ίδια βήματά του την αναπνοή του∙
Καίει όπως η μοναξιά που σε καταβροχθίζει,
Καίει μέσα σε σένα τον ίδιο, θέρμη χωρίς φλόγα,
Μοναξιά χωρίς μετείκασμα, δίψα χωρίς χείλη.
Για να δώσουμε ένα τέλος σε όλα,
΄Ω κόσμε στεγνωμένε,
Για να δώσουμε ένα τέλος σε όλα.

 

Έλεος

ΙΙΙ.

Το φως που μας τρυπά,
είναι κλωστή ολοένα πιο λεπτή.
Δεν λάμπεις περισσότερο, εάν δεν σκοτώνεις;
Δώσ’ μου την υπέρτατη αυτή χαρά.

IV.

Ο άνθρωπος, μονότονο σύμπαν,
πιστεύει πως διαστέλλει τ' αγαθά
κι απ' τα εμπύρετα του χέρια
δεν βγαίνουν δίχως τέλος και όρια.
Γαντζωμένος στο κενό,
στην αραχνένια του κλωστή,
δεν φοβάται και δεν αποπλανεί
αν όχι την κραυγή του.
Επισκευάζει την φθορά υψώνοντας μνήματα,
και για να σε σκεφτεί, Αιώνιο,
δεν έχει παρά τις βλασφημίες.

( Giuseppe Ungaretti )

 

Φωνές

Ιδανικές φωνές κι αγαπημένες
εκείνων που πεθάναν, ή εκείνων που είναι
για μας χαμένοι σαν τους πεθαμένους.

Κάποτε μες στα όνειρά μας ομιλούνε·
κάποτε μες στην σκέψι τες ακούει το μυαλό.

Και με τον ήχο των για μια στιγμή επιστρέφουν
ήχοι από την πρώτη ποίησι της ζωής μας —
σα μουσική, την νύχτα, μακρυνή, που σβύνει.

( Κ.Π. Καβάφης )

 

Aν με ξεχάσεις...
Ένα
θέλω να ξέρεις.

Ξέρεις πώς είν'αυτό:
κοιτάζω
το κρυστάλλινο φεγγάρι, το κόκκινο κλαδί
του αργού φθινοπώρου στο παράθυρό μου,
αγγίζω
πλάι στη φωτιά
την ατάραχη στάχτη
ή το ρυτιδωμένο σώμα του ξύλου,
κι όλα με φέρνουν σε σένα,
λες και ό,τι υπάρχει,
αρώματα, φως, μέταλλα,
είναι μικρά πλεούμενα που ταξιδεύουν
προς τα νησιά σου που με περιμένουν.

Ωστόσο,
αν λίγο λίγο πάψεις πια να μ'αγαπάς
θα πάψω κι εγώ να σ'αγαπώ λίγο λίγο.

Κι αν ξαφνικά
με ξεχάσεις
μην ψάξεις να με βρεις,
θα σ'έχω λησμονήσει.

Αν θεωρήσεις ότι κρατάει πολύ κι είναι τρελός
ο άνεμος από σημαίες
που περνάει απ'τη ζωή μου
κι αποφασίσεις
να με αφήσεις στην όχθη
της καρδιάς που έχω ρίζες,
σκέψου
πως εκείνη τη μέρα,
την ώρα εκείνη
θα σηκώσω τα χέρια
και θα βγουν οι ρίζες μου
για να βρούνε άλλη γη.

Όμως
αν κάθε μέρα,
κάθε ώρα,
νιώθεις προορισμένη για μένα
με γλυκύτητα αψεγάδιαστη.
Αν κάθε μέρα ανεβαίνει
ένα λουλούδι στα χείλη σου για να με βρει,
αχ αγάπη μου, αχ δικιά μου,
μέσα μου όλη τούτη η φωτιά θα επαναλαμβάνεται,
μέσα μου τίποτα δε θα σβήσει ούτε θα ξεχαστεί,
η αγάπη μου τρέφεται από την αγάπη σου, αγαπημένη,
κι όσο θα ζεις θα είναι μες στην αγκαλιά σου
χωρίς απ'τη δική μου να φύγει.
P neruda

 

Hermann Hesse, «Μες στην Ομίχλη»

«Περίεργη, η περιπλάνηση στην ομίχλη!
Μοναχικοί οι θάμνοι και οι πέτρες,
κανένα δέντρο δεν βλέπει το διπλανό του
καθένας είναι μόνος.
Γεμάτος από φίλούς ήταν ο κόσμος
όταν η ζωή μου ήταν λαμπερή,
τώρα που η ομίχλη πέφτει
κανείς πιά δεν με βλέπει.
Πράγματι, δεν είναι φρόνιμο
να μην γνωρίζει κάποιος το σκοτάδι,
που αργά και αδυσώπητα
απ’όλους θα τον χωρίσει.
Περίεργη η περιπλάνηση στην ομίχλη!
Μοναξιά είναι μέσα της η Ζωή.
Κανείς δεν γνωρίζει τον άλλο,
καθένας νοίωθει μόνος.»

 

Στίχοι:
Νίκος Γκάτσος

Μουσική:
Μάνος Χατζιδάκις

Αρθούρε Ρεμπώ
απόψε θα μπω
στο μαύρο μεθυσμένο σου καράβι
μακριά ν’ ανοιχτώ
σε κύκλο φριχτό
που ο κόσμος δεν μπορεί να καταλάβει

Αγγέλου γιασεμιά
σκόρπισες μέσα στην βρωμιά
κληρονομιά
για μας
κι εσύ παντοτινά
σε σταυροδρόμια σκοτεινά
το σατανά πολεμάς

Αρθούρε Ρεμπώ
το βράδυ θαμπό
και η πόρτα του παράδεισου κλεισμένη
κατάρα κι οργή
μοιράζουν την γη
και χέρι χέρι παν οι κολασμένοι

Αρθούρε Ρεμπώ
θα μπω στο μεθυσμένο σου καράβι
Αρθούρε Ρεμπώ
να δω ποια σπίθα σώθηκε κι ανάβει

 

Χρώμα σοβαρό

Και βέβαια προσέξατε,
πως τα δημόσια αμάξια
τα ‘χουν βαμμένα μαύρα.
Μόνο που οι νεκροφόρες
έχουν λαμπάκια παραπάνω
και το φορτίο πάντα σοβαρό,
ολόφτυστο το ίδιο.
Οι μεν καθισμένοι,
οι δε ξαπλωμένοι.

( Αργύρης Μαρνέρος )

 

Νανούρισμα

Μες στου νεκρού το μάτια
κοιμούνται δέντρα και πουλιά.

Βγαίνουν με το φεγγάρι
τα παιδιά, λεν για τους ζωντανούς,
μετρούν τα χρόνια·
φύλλα μασούν της λησμονιάς
και τραγουδάνε.
Τ’ ακούνε οι όμορφες, ξυπνούν,
τ’ ακούνε οι κολασμένες, βγαίνουν κρυφά
στη μαύρη χλόη απάνω
και κοιμούνται.

Μα οι μάνες που μαραίνονται,
για τις χαρές δεν ξέρουν
του άλλου κόσμου.

( Χρήστος Μπράβος )

 

Μπλε πουλί (Charles Bukowski)

Υπάρχει ένα μπλε πουλί στην καρδιά μου
πού θέλει να βγει
αλλά ρίχνω πάνω του ουίσκι και εισπνέει
τον καπνό του τσιγάρου μου.

Οι πόρνες, οι μπάρμαν
και οι υπάλληλοι των παντοπωλείων
δεν ξέρουν ότι αυτό είναι εκεί.

Υπάρχει ένα μπλε πουλί στην καρδιά μου
πού θέλει να βγει αλλά είμαι πάρα πολύ σκληρός για εκείνο
Του λέω, μείνε εκεί μέσα, δεν πρόκειται ν’ αφήσω
κανένα να σε δει.

Υπάρχει ένα μπλε πουλί στην καρδιά μου
πού θέλει να βγει αλλά ρίχνω πάνω του ουίσκι και εισπνέει
τον καπνό του τσιγάρου μου.

Οι πόρνες, οι μπάρμαν και οι υπάλληλοι των παντοπωλείων
δεν ξέρουν ότι αυτό είναι εκεί.

Υπάρχει ένα μπλε πουλί στην καρδιά μου
πού θέλει να βγει αλλά είμαι πάρα πολύ σκληρός για εκείνο,
του λέω, μείνε εκεί, θες να με μπλέξεις;

Θες να καταστρέψεις τις δουλειές μου;
Θες να χαλάσεις τις πωλήσεις των βιβλίων μου
στην Ευρώπη;

Υπάρχει ένα μπλε πουλί στην καρδιά μου
πού θέλει να βγει έξω, αλλά είμαι πολύ έξυπνος,
το άφησα να βγει μερικές φορές αλλά μόνο τη νύχτα
όταν όλοι κοιμούνται.

Του λέω, το ξέρω πως είσαι εκεί
γι’ αυτό μην είσαι λυπημένο.
Αργότερα το ξανάβαλα μέσα,
αλλ’ εκείνο τραγουδάει λιγάκιεκεί πέρα,
δεν θα το αφήσω ακόμη να πεθάνει και κοιμόμαστε μαζί έτσι απλά
με τη μυστική συμφωνία μας

και είναι αρκετά συμπαθητικό
να κάνετε έναν άνθρωπο
να κλάψει, όμως εγώ
δεν κλαίω, εσείς;

από την ποιητική συλλογή «Last Night of the Earth Poems», 1992,