Ποίηση της παρακμής. Η μοντερνιστική τομή.

Σώπα, μη μιλάς, είναι ντροπή
κόψ' τη φωνή σου
σώπασε επιτέλους
κι αν ο λόγος είναι αργυρός
η σιωπή είναι χρυσός.
Τα πρώτα λόγια που άκουσα από παιδί
έκλαιγα, γέλαγα, έπαιζα μου λέγανε:
"σώπασε".

Στο σχολείο μού κρύψανε την αλήθεια τη μισή,
μου λέγανε: "εσένα τι σε νοιάζει; Σώπα!"

Με φίλησε το πρώτο κορίτσι που ερωτεύτηκα και μου λέγανε:
"κοίτα μην πεις τίποτα, σσσσ....σώπα!"

Κόψε τη φωνή σου και μη μιλάς, σώπαινε.
Και αυτό βάσταξε μέχρι τα είκοσι μου χρόνια.

Ο λόγος του μεγάλου
η σιωπή του μικρού.
Έβλεπα αίματα στο πεζοδρόμιο,
"Τι σε νοιάζει εσένα;", μου λέγανε,
"θα βρεις τον μπελά σου, σώπα".

Αργότερα φωνάζανε οι προϊστάμενοι
"Μη χώνεις τη μύτη σου παντού,
κάνε πως δεν καταλαβαίνεις, σώπα"

Παντρεύτηκα, έκανα παιδιά,
η γυναίκα μου ήταν τίμια κι εργατική
Και ήξερε να σωπαίνει.
Είχε μάνα συνετή, που της έλεγε "Σώπα".

Σε χρόνια δίσεκτα οι γονείς, οι γείτονες με συμβουλεύανε:
"Μην ανακατεύεσαι, κάνε πως δεν είδες τίποτα. Σώπα"
Μπορεί να μην είχαμε με δαύτους γνωριμίες ζηλευτές
με τους γείτονες, μας ένωνε, όμως, το Σώπα.

Σώπα ο ένας, σώπα ο άλλος, σώπα οι επάνω, σώπα οι κάτω,
σώπα όλη η πολυκατοικία και όλο το τετράγωνο.
Σώπα οι δρόμοι οι κάθετοι και οι δρόμοι οι παράλληλοι.
Κατάπιαμε τη γλώσσα μας.
Στόμα έχουμε και μιλιά δεν έχουμε.
Φτιάξαμε το σύλλογο του "Σώπα".
Μία πολιτεία ολόκληρη, μια δύναμη μεγάλη, αλλά μουγκή!

Πετύχαμε πολλά, φτάσαμε ψηλά, μας δώσανε παράσημα,
τα πάντα κι όλα πολύ.
Εύκολα, μόνο με το Σώπα.
Μεγάλη τέχνη αυτό το "Σώπα".

Μάθε το στη γυναίκα σου, στο παιδί σου, στην πεθερά σου
κι όταν νιώσεις ανάγκη να μιλήσεις, ξερίζωσε τη γλώσσα σου
και κάν' την να σωπάσει.
Κόψ' την σύρριζα.
Πέτα την στα σκυλιά.
Το μόνο άχρηστο όργανο
από τη στιγμή που δεν το μεταχειρίζεσαι σωστά.

Δεν θα έχεις έτσι εφιάλτες, τύψεις κι αμφιβολίες.
Δε θα ντρέπεσαι τα παιδιά σου
και θα γλιτώσεις από το βραχνά να μιλάς,
χωρίς να μιλάς, να λες "έχετε δίκιο, είμαι σαν κι εσάς".
Αχ! Πόσο θα 'θελα να μιλήσω ο κερατάς.

Και δεν θα μιλάς ,
θα γίνεις φαφλατάς,
θα σαλιαρίζεις αντί να μιλάς.

Κόψε τη γλώσσα σου, κόψ' την αμέσως.
Δεν έχεις περιθώρια.
Γίνε μουγκός.
Αφού δε θα μιλήσεις, καλύτερα να το τολμήσεις.
Κόψε τη γλώσσα σου.
Για να είσαι τουλάχιστον σωστός

Στα σχέδια και στα όνειρά μου
ανάμεσα σε λυγμούς και σε παροξυσμούς
κρατώ τη γλώσσα μου,
γιατί νομίζω πως θα' ρθει η στιγμή που δεν θα αντέξω
και θα ξεσπάσω και δεν θα φοβηθώ και θα ελπίζω

και κάθε στιγμή το λαρύγγι μου θα γεμίζω με ένα φθόγγο,
με έναν ψίθυρο, με ένα τραύλισμα,
με μια κραυγή που θα μου λέει:
Μίλα!

Aziz Nesin

 

Το μαύρο

Το μαύρο είν’ οι λέξεις,
που πέσανε η μία πάνω στην άλλη.
Τα τυπωμένα ποιήματα,
το ένα πάνω στ’ άλλο
κι όλα τα χρώματα που ζήτησαν εκεί
το τελικό κρησφύγετο.

( Αντώνης Φωστιέρης )

 

ήτε σε απέκτησα, μήτε θα σε αποκτήσω
ποτέ, θαρρώ. Μερικά λόγια, ένα πλησίασμα
όπως στο μπαρ προχθές, και τίποτε άλλο.
Είναι, δεν λέγω, λύπη. Aλλά εμείς της Τέχνης
κάποτε μ’ έντασι του νου, και βέβαια μόνο
για λίγην ώρα, δημιουργούμεν ηδονήν
η οποία σχεδόν σαν υλική φαντάζει.
Έτσι στο μπαρ προχθές —βοηθώντας κιόλας
πολύ ο ευσπλαχνικός αλκολισμός—
είχα μισή ώρα τέλεια ερωτι
Και το κατάλαβες με φαίνεται,
κ’ έμεινες κάτι περισσότερον επίτηδες.
Ήταν πολλή ανάγκη αυτό. Γιατί
μ’ όλην την φαντασία, και με το μάγο οινόπνευμα,
χρειάζονταν να βλέπω και τα χείλη σου,
χρειάζονταν να ’ναι το σώμα σου κοντά.

Ο ΜΕΓΑΣ Κ.Π.Καβάφης (Από τα Κρυμμένα Ποιήματα 1877-1923)

 

Η δίνη

Όλο κάποιος μας εγκαταλείπει.
Δε μας προδίδει,
ανοίγει μόνο την πόρτα και φεύγει.

Τότε φωταγωγούμε το δωμάτιο,
ξεσκονίζουμε τα έπιπλα,
ανοίγουμε το ραδιόφωνο σε όλη την ένταση.

Με το θόρυβο,
τα εκτυφλωτικά φώτα,
με το να κρύβουμε στο υπόγειο τις άδειες καρέκλες
προσπαθούμε να καλύψουμε το κενό,
να ξεχάσουμε.

Όμως η πόρτα πάντα ανοίγει
κι η νύχτα παίρνει τη θέση αυτού που έφυγε.
Το κενό όλο μεγαλώνει,
ανεβαίνει στην οροφή, κατεβαίνει στο πάτωμα,
στριφογυρίζει,
γίνεται δίνη, μας παρασέρνει
στο κέντρο της περιστροφής
και πια δεν ξέρεις,
αν είσαι αυτός που έφυγε
ή αυτός που έχει μείνει.

( Πρόδρομος Χ. Μάρκογλου )

 

Το δάπεδο

Άσπρα και μαύρα πλακάκια,
σ’ εναλλασσόμενη τάξη,
την επαφή των βημάτων μου δέχονται.

Στο διορισμένο μου δάπεδο τούτο
παίζω σαν ένα παιδί,
προσπαθώντας μονάχα
στις λευκές να πατώ επιφάνειες.

Δύσκολη άσκηση.
Ακροβασία περίτεχνη.
Κάποτε χάνω του σώματος
την ισορροπία.
Κάποτε χάνω του πνεύματος
τον υπολογισμό.

Και μπερδεύεται τότε
των βημάτων μου η τάξη.
Και πλανημένο το πέλμα μου
παραπατάει στα μαύρα πλακάκια.

Πρέπει πάλι ν’ αρχίσω
απ’ την αρχή το παιχνίδι.
Πρέπει ν’ ασκήσω το πνεύμα
στην τέλεια
ακροβασία.

Όμως αρχίζοντας πάλι και πάλι,
το αποσταμένο μου πνεύμα
περιδινείται
σε ιλίγγου στροβίλισμα.

Και του δαπέδου ο ακίνητος δίσκος
περιστρέφεται μ’ ένταση.
Και των χρωμάτων συγχέεται
η εναλλασσόμενη τάξη.

Των αισθήσεων σύγχυση.
Κι’ όπως ένα παιδί,
που του χαλούν το παιχνίδι,
κι’ όπως ένα παιδί,
που η υπομονή του εξαντλείται,
ιδού, τρέχω με πείσμα
τσαλαπατώντας
στου δαπέδου την τάξη.

Ιδού, με το πέλμα σκουπίζω
τις γραμμές που χωρίζουν
τα λευκά και τα μαύρα πλακάκια.

Και ξαπλώνομαι χάμου,
με βουρκωμένο το πνεύμα μου.
Και ραντίζω με δάκρυα
τη συντριμμένη μου πίστη.

Πόσο με κούρασε
η επίμονη άσκηση.

Όμως τώρα πια βλέπω
φανερά τι σημαίνει
του δαπέδου το γύρισμα.

Τώρα βλέπω το νόημα
της συνουσίας των χρωμάτων.

( Βάσος Βασιλείου )

 

Όσκαρ Ουάιλντ
«Η σιωπή του έρωτα»

Έτσι όπως συχνά ο ήλιος με την εντυπωσιακή του λάμψη
διώχνει το θαμπό φεγγάρι, όσο και αν αντιστέκεται
στη σκοτεινή σπηλιά του, χωρίς να ακούσει
ούτε ένα τραγούδι από το αηδόνι
έτσι η ομορφιά σου μου σφραγίζει τα χείλη
και κάνει παράφωνα για μένα τα πιο όμορφα τραγούδια
Κι όπως την αυγή πάνω από τα λιβάδια
περνά ο άνεμος με τα ορμητικά του φτερά
και σπάει τα καλάμια με τα δυνατά φιλιά του
που αυτά μόνο, μπορούν να γίνουν όργανα τραγουδιού
έτσι τα ορμητικά μου πάθη, παραδέρνουν συνέχεια μέσα μου
και η τόσο μεγάλη αγάπη κάνει την αγάπη μου βουβή
Όμως τα μάτια μου σου έδειξαν εσένα
γιατί είμαι σιωπηλός και η λύρα μου ακούρδιστη
πριν γίνει ο χωρισμός μας μοιραίος
και πριν μας αναγκάσει να φύγουμε
εσύ για άλλα χείλη που τραγουδούν με αρμονία
κι εγώ εδώ να αναπολώ μάταια
φιλιά που δεν έδωσα, τραγούδια που δεν είπα.

 

Κακός καπνός | Ραφαέλλα Μανέλη
---------------------------------------------

Θέλω ακόμα και τον τρόπο που καπνίζεις.
Κάθε δηλητήριο που πέφτει μέσα σου.
Καθένα που έρχεται από εκεί.

Θέλω τα χέρια σου
όπως γατζώνονται σ' ό,τι αγαπούν
και το ξεσκίζουν.

Θέλω ακόμα και τον κυνισμό του λόγου σου
τις αντιθέσεις στου μυαλού σου τους διαβόλους

Θέλω κι εκείνους τους τρόπους
που 'χεις να κάνεις την κατάρα
εύηχη ηδονή.

Λες και δεν μας γέλασαν τα πάντα.

 

Το φόρεμα

α. Να που γεννιέται
από το στόμα του μεταξοσκώληκα,
απότοκο ερωτικής προσωδίας,
τρυφερό,
καλότυχο.

Το σώμα του ποτισμένο με έλαια μούρου,
καλημέρα θα πει
και θα είναι πλέον ένυλο κι εγκόσμιο,
αναφρόδιτο προς ώρας.

β. Ιδού το
πως εν τη ήβη του τρέχει,
με άτακτα μαλλιά ποταμού,
γλυκέων σιωπηρών υδάτων,
όπου στο κλώσμα του σκιές,
όπου χέλι βιολετί,
όπου χοροί από λουλάκι κι ασήμι.

Έρχομαι λέει
στους μαλακούς ρόδινους μαστούς κι έρχεται
εύοσμο κι ευπροσήγορο πάντα.

γ. Να λοιπόν πως
η ράφτρα κόβει και ράβει
κι η singer γαζώνει την μοίρα του,
να μεγαλώσει να γίνει γυναίκα,
με μακριά άτακτη κόμη
μελαίνης αλογοκεφαλής.

Ανδρόγυνη ομορφιά
να φορεθεί στην γύμνια,
να περπατήσει πάνω σε κύματα
σαγήνης και δέους,
μικρή τριανταφυλλιά
να στέρξει σε κόρφους τρυφηλούς
οιηματίας
γένους ουδετέρου.

δ. Κι ύστερα επικρέμαται
εκτεθειμένο σε αρέσκειες κι επιθυμίες.

Ένα χέρι με κρίνους-δάκτυλα περιμένει
να το βγάλει απ’ την αφάνεια,
να χαϊδευτεί να κυλίσει
στα αστέρια της πλάτης και της κοιλιάς,
ερωτομανές ες αεί ερωτοπλάνο.

ε. Και νάτο νάτο,
αγκαλιάζει τα βυζιά και την μέση,
φιλεί τα γόνατα,
φοράει μακριά μωβ ενώτια
και γόβες αιλουροειδείς,
το ροδάκινο στόμα του
απειλεί πως θα φάει
έτερον στόμα.

Σαρκοφάγο είναι
το λώπιον δέρας του.

ζ. Ο άντρας
το πιάνει στα μεγάλα του χέρια,
η καμπάνα εσπερινή καλεί
έρωτες και δεινά και φωνές
και έκπαγλα τέρατα της αγάπης
το πετούν στον κήπο του χαλιού,
όπου και μαύρα γυαλιστερά σαλιγκάρια,
όπου και μαύρα χνουδωτά ηράνθεμα,
όπου κι η λίμνη με τους αναστεναγμούς
και τις σωσμένες Φροσύνες.

Κάνει πως κοιμάται
μα γρηγορεί,
στο έαρ εορταζόντων κραυγών
σεμνύνεται
για την σάρκα που δεν είναι αυτό,
αλλά η ανθρώπινη πλευρά
κι η αντίρροπη πλεύση.

( Ισμήνη Λιόση )

 

Επίγραμμα ΙΙΙ

Να εξέπνεα εδώ, να εξέπνεες κι εσύ
σ’ αυτό το μικρό κομματάκι γης·
να τελειώναμε με τα ζητήματα της ύπαρξης

……………………………………………………..

Μπαίνουμε επιτέλους στην ανήλικη φάση του κινδύνου,
η αριστερή κατάσταση του στήθους, Ιστορία·
ο έρωτας απολιθώνει πολέμους, η αγωνία μας περιγελά
τα πάντα.

Η φωνή αρνείται να πεθάνει,
εκδικείται με μέλλον, ελλείψει βεβαιότητας.

( Γιώργος Αλισάνογλου )

 

Απ' την ενότητα «Εκτός»

Σεσημασμένος είμαι. Έχετε τα γραφικά μου αποτυπώματα,
μπορείτε να με αναγνωρίσετε, όχι όμως και να με
διαβάσετε, ούτε να με διαβείτε.
Ποντάρατε στο μαύρο μου και χάσατε.
Ποντάρατε στο κόκκινό μου, πάλι χάσατε.
Kακή ζαριά ήμουνα στα χέρια σας.

Τα λόγια που μιλώ μου κόβουνε τη γλώσσα,
κάθε χειρονομία μου με σταυρώνει.
Ας το ξεκαθαρίσουμε λοιπόν.
Σ’ αυτή την εποχή της υπαρκτής ποίησης,
ποιητής μιας ποίησης που δε μπορεί να υπάρξει,
μόνο με τους νεκρούς μιλώ και γι’ αυτούς γράφω.
Μόνο αυτοί μπορούν να με διαβάσουν.

-----------------------------------------------------------------------

Απ' την ενότητα «Επέκεινα»

Έμπλεος από σένα
πως κι από που να σε φωνάξω;
Χύνεται μέσα μου η φωνή μου
και δεν μ’ ακούς και δε μ’ ακούω
και σε ζητώ και δε σε βρίσκω,
γιατί είσαι όπου είμαι
κι είμαι όπου είσαι
και κανείς μας δεν είναι όπου είναι.

Απροσδιόριστοι στον κόσμο.
Ένα κυμάτισμα είμαστε, ένα τρέμισμα
− έρωτα το είπαν,
ποίηση το είπαν…

Ας ήταν να βρεθούμε,
έξω από μένα,
έξω από σένα,
γιατί περνάει η ώρα και βραδιάζω.

Στα δυτικά μου πάντα ήθελα να ’σουν,
να μου γνέφεις
απ’ τα βαθιά των ημερών.

( Βύρων Λεοντάρης )

 

Ο βράχος

Τρίγωνο συμήδων
στην κοιλάδα
οι σκέψεις -
αλλά χθες
όταν είμασταν μόνοι
στο γυμνό βουνό -
η κόψη
των πιο μεγαλοπρεπών γκρεμών
ήταν το σχέδιο
της δύναμης μου - στον ουρανό.
Και μην μιλάς για καταστροφή,
εσύ καρδιά -
έως ότου μια προεξέχουσα μαύρη άκρη
να σπάσει το γαλάζιο
κι ένα σχοινί να δεθεί κόμπος στη λευκή
ψυχή,
σαν του γερακιού τα κόκκαλα
που στον πιο ψηλό πύργο
βασιλικά θέλησε
να πεθάνει.

( Antonia Pozzi )

 

ΕΚΤΟΠΛΑΣΜΑΤΑ

Μέσα στὸν τάφο μου
Περπατῶ ταραγμένος
τ᾿ ἀπάνω κάτω
τ᾿ ἀπάνω κάτω

ἀκούω τὰ πράγματα τριγύρω
νὰ οὐρλιάζουν
ἰδέες-αὐτοκίνητα
αὐτοκίνητα-ἰδέες

ἀνθρῶποι περνᾶνε
μιλοῦνε, γελᾶνε
γιὰ μένα

λένε ἀλήθειες
λένε ψευτιὲς
γιὰ μένα, γιὰ μένα!

– Μή, τοὺς φωνάζω
μὴ μιλᾶτε
γιὰ τὶς νεκρὲς ἀγάπες μου

θὰ ξυπνήσουν
θὰ σᾶς βγάλουν τὰ μάτια!

Μίλτος Σαχτούρης (1919-2005)