Ποια είνα η αποψή σας για τον Μεγάλο Ανατολικό?

Ο Εμπειρίκος σε αυτό το έργο περιγράφει σχεδόν κάθε "παρεκλίνουσα" συμπεριφορά.Ποιά είναι η αποξή σας για το βιβλίο?

 

Απάντηση: Ποια είνα η αποψή σας για τον Μεγάλο Ανατολικό?

εργο καταξιωμενο στις συνειδησεις οσων το εχουν μελετησει

 

δυστυχως δεν το εχω διαβασει

 

“…Ο ιστορικά εξακριβωμένος πλούς του πρώτου υπερωκεανείου που συνέδεσε τη Μεγάλη Βρετανία με τις ΗΠΑ, του “Great Eastern“, γίνεται η αφορμή για να δημιουργήσει (ο Εμπειρίκος) μία κινούμενη μονάδα-νησίδα όπου, χωρίς τους περιορισμούς της πιθανοφάνειας, θα συσσωρεύσει όλες τις παραλαγές και τις εκφάνσεις της σαρκικής ομιλίας από την ονείρωξη και τον αυνανισμό αρχινώντας, ως την επιδειξιομανία, τον ηδονοβλεπτισμό, τον λεσβιασμό, την παιδεραστία, την αιμομιξία, τον φετιχισμό, τον σαδισμό, τον μαζοχισμό, την κοπροφαγία και οτιδήποτε άλλο μπορεί να βάλει ο νους του ανθρώπου αποβλέποντας στην ικανοποίηση του ερωτικού ενστίκτου…….

…….Ωστόσο, η αξία η απώτερη δεν βρίσκεται σε αυτά. Βρίσκεται στην παναγαθοσύνη του ποιητή που διαχέεται επάνω στους χαρακτήρες και στις πράξεις…..και εκπέμπεται αδιάκοπα στον αναγνώστη σαν ένα είδος ευλογίας…..

…..Η αγαθότητα του Εμπειρίκου……υποδηλώνει μία πίστη: ότι τα υλικά και οι προϋποθέσεις για το καλό έχουν δοθεί στον άνθρωπο που αν δεν τα εκμεταλλεύεται είναι απλώς από δικό του λάθος, από την ανικανότητα του να υπερνικήσει τις μακραίωνες προλήψεις και τα χωρίς λόγο κατατυρρανισμένα στο σκότος της ψυχής του συμπλέγματα. Διόλου άσχετο λοιπόν ότι ο “Μέγας Ανατολικός” ναυπηγήθηκε με τα υλικά του ψυχαναλυτή στις δεξαμενές ενός οραματιστή και προφήτη”.

Σήμερα δυστυχώς έχουμε πέσει σε τέλμα. Τα μυαλά μας χρειάζονται γερό τσίγκλισμα, ατομικά και συλλογικά. Χρειαζόμαστε αιρετική σκέψη. Χρειαζόμαστε εργαλεία για να σπάσουμε τα δεσμά που κρατάνε τις ψυχές μας στο έδαφος. “Ο Μέγας Ανατολικός” είναι ένα τέτοιο εργαλείο, είναι ένα καλό δάρσιμο στα ψαχνά της ατελείωτης υποκρισίας μας.

Αγοράστε όποιον τόμο βρείτε και απολαύστε την μοναδική σουρρεαλιστκή εμπειρίκια γλώσσα, τον ερωτισμό και τη σοφία των ηρώων. Μην το απορρίψετε με ευκολία για παιδεραστία και ανηθικότητα. Παραδεχθείτε βαθιά μέσα σας την αρτιότητα του κόσμου που στήνει ο Εμπειρίκος. Ισως δε, μετά από αρκετές αναγνώσεις, δικαιολογήσετε και τα λόγια της μικρής Εθελ προς τον Αιμίλο Μπερτιέ:

“Αχ, τι ωραία! Αχ, σας ευχαριστώ κύριε, μ’ όλη μου την καρδιά…Ξέρετε, όταν μπαίνει μέσα μου μία πούτσα, και χύνει στο στόμα μου ή στον κώλο μου το σπέρμα του ένας άνδρας, νοιώθω σαν να παίρνω μέσα μου τον Θεό, σαν να με γεμίζει η χάρη Του, και σαν να γίνουμαι και εγώ ένα μαζί Του” .

οδ. ελυτης

---------------

σκεφτομαι ποσο αυντηρητικη και στεγνη στροφη εχει γινει στον κοσμο μας.. Να σκεφτομαστε ως αιρετικο ή χυδαιο αυτο που δινει χαρα, που προσφερει ηδονη και σε κανει να νιωθεις ζωντανος..

 

Το απόσπασμα που παραθέτει ο Ελύτης, το λέει η μικρή Έθελ η οποία είναι μια 11χρονη νυμφομανής και την οποία βίασε ο πατέρας της.Λέγοντας "ποσο αυντηρητικη και στεγνη στροφη εχει γινει στον κοσμο μας.. Να σκεφτομαστε ως αιρετικο ή χυδαιο αυτο που δινει χαρα, που προσφερει ηδονη και σε κανει να νιωθεις ζωντανος.." δεν είμαστε λιγο υποκριτές?Είναι ωραίο να διαβάζουμε για βιασμούς 10χρονων και 11χρονων αλλά οταν κάποια γράφει για μια ίδια ενα παρόμοιο post τρέχουμε ολοι να καταδικάσουμε
τον Πατέρα-ΤΕΡΑΣ??

Μην πεις ότι αλλο ενα λογοτεχνικό εργο κ αλλο η πραγματικότητα,είναι και οι δύο καταδκακστέες συμπεριφορές ή όχι?

Γιατι να θαυμάζουμε τον Μεγάλο Ανατολικό σαν σύνολο (ακόμα και στο σημείο με τον Γάλλο νεκρόφιλο)
,να καταδικάζουμε και σαν άτομα και σαν κοινωνία για την ίδια πράξη(και μόνο για αυτήν και όχι τα υπόλοιπα) π.χ τον ΤΕD BUNDY ή τον ED GEIN?

Μήπως οι άσχημες πράξεις πρέπει να είναι παντού άσχημες??Αλλιώς ίσως είμαστε υποκριτές????

 

Ετσι ειναι, αν ετσι νομιζετε.

Η γοητεια των βιβλιων ειναι ακριβως η υποκειμενικοτητα της αναγνωσης τους, καθως και το τι κομματια δικα μας, ανακινουν. Εσεις καταλαβατε αυτο, εγω καταλαβα και κρατησα το συμβολισμο του σπερματος ως δωρο ζωης, ως το θειο , την ενωση 2 ανθρωπων σε ενα , τη στιγμη του οργασμου. Και μ αυτο το σκεπτικο εγινε και το σχολιο μου. Αν ρωτησουμε εναν τριτο, σιγουρα θα μας πει κατι διαφορετικο. Αν χρειαζεστε περαιτερω επεξηγησεις ευχαριστως να σας τις δωσω.

 

Επι της ουσιας δεν εκφερω γνψμη γιατι δεν εχω διαβασει το εργο.

Ενα λογοτεχνικο εργο νομιζω οτι δεν καταδικαζεται.Κρινεται να,ι επικρινεται βεβαιως,δεν καταδικαζεται ομως.Κ

...Kαι για να ολοκληρωσω την αποψη μου,γιατι παλι λαθος πληκτρο πατησα προηγουμενως!,καταδικαζεται η παιδεραστια σαν πραξη,σαν γεγονος,και ηθικα και ποινικα.
Δεν πιστευω επομενως οτι τιθεται θεμα υποκρισιας.

 

Απάντηση: Re: Ποια είνα η αποψή σας για τον Μεγάλο Ανατολικό?

εγω θα προτεινα να το καψουμε στην πλ συνταγματος.οτι δεν καταλαβαινουμε μπουρλοτο

Δημήτρης Μαρωνίτης


(Καθηγητής της Κλασικής Φιλολογίας στο ΑΠΘ)

Με τον «Μεγάλο Ανατολικό» ο Εμπειρίκος διαμορφώνει ένα ερωτολαγνικό ιδεολόγημα στο οποίο προσδίδει ανθρωπολογικές και κοσμολογικές διαστάσεις. Υπό αυτήν την έννοια, επειδή πρόκειται για ένα είδος λογοτεχνικού μανιφέστου, ο «Μ. Ανατολικός» έμοιαζε να «κολλάει» στην επανάσταση του Μάη του '68. Όμως, εκείνη ήταν, κατά τη γνώμη μου, και η τελευταία δοκιμασία του ιδεολογήματος αυτού, το οποίο, μετά τη σεξουαλική επανάσταση, δεν λειτουργεί ούτε σε προσωπικό επίπεδο. Το έργο του Εμπειρίκου, γενικότερα, θα μπορούσε να είναι κάτι αντίστοιχο, αντίθετο και συμπληρωματικό τού κομμουνιστικού οράματος ­ αλλά δεν είναι. Διότι δεν συνδυάζεται με την πολιτική αμφιβολία. Ως έργο ερωτολογίας, τώρα, ο «Μέγας Ανατολικός» σαφώς δεν είναι πορνογράφημα. Διότι δεν έχει εμπορική σκοπιμότητα.


Ξενοφών Κοκκόλης


(Καθηγητής της Νεοελληνικής Φιλολογίας στο ΑΠΘ)

Η ουτοπία θα «προπαγανδιζόταν» αποτελεσματικά, μόνον εάν ο «Ανατολικός» κατόρθωνε να είναι σύνθεση επικοινωνιακά ισότιμων και λειτουργικά αλληλένδετων συστατικών και όχι συρραφή. Από τις (πόσες  χιλιάδες σελίδες του κάποιες εμπίπτουν στο ένα σκέλος της διάζευξης, άλλες στο άλλο. Έχουμε, όμως, το δικαίωμα να κρίνουμε ένα σύνολο έτσι; κομματιάζοντάς το; Ναι, εάν το σύνολο πάσχει ως σύνολο, εάν δεν έχει κατορθώσει να συν-τεθεί. Και είναι αυτή, επιμένω, η περίπτωση του «Μεγάλου Ανατολικού».


Roderick Beaton


(Καθηγητής της Νεοελληνικής Φιλολογίας στο King's College του Λονδίνου και συγγραφέας)

Ο «Μ. Ανατολικός» είναι πολιτική ουτοπία, αν και υπερβολικά μονομερής ως ουτοπία και όχι ιδιαίτερα «πολιτική». Αλλά είναι και η πιο γιγάντια (αρσενική) αυνανιστική φαντασίωση στην παγκόσμια λογοτεχνία. Όπως, λοιπόν, και να το ορίζει κανείς, σίγουρα είναι πορνογράφημα. Το θέμα είναι πως δεν πρόκειται απλώς για πορνογράφημα και πως, αντίθετα από πολλές μορφές πορνογραφίας, δεν παρουσιάζει τον φυσικό πόνο ως πηγή ηδονής ούτε για τους χαρακτήρες ούτε για τον αναγνώστη.


Γιώργης Γιατρομανωλάκης


(Επιμελητής του έργου του Εμπειρίκου, καθηγητής της Κλασικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και συγγραφέας)

Οπωσδήποτε ο «Μέγας Ανατολικός» δεν είναι πορνογράφημα ούτε η πρόθεση του Εμπειρίκου είναι πορνογραφική. Προτιμώ να τον περιγράψω ως το εκτενέστατο και τολμηρότατο ερωτογράφημα που διαθέτουμε. Ωστόσο, αν αναγνωσθεί ολόκληρος, φαίνεται καθαρά πως είναι ένα ιδιότυπο έργο που προβάλλει ταυτόχρονα το όραμα μιας ερωτικής και μιας πολιτικής ουτοπίας. Αρκεί να διαβάσουμε το κεφάλαιο 61 για να αντιληφθούμε (είτε συμφωνούμε είτε όχι) αυτή την ιδιότυπη ουτοπία.


Σάββας Μιχαήλ


(Ογκολόγος και στοχαστής, συγγραφέας δοκιμίων για τον Εμπειρίκο)

Η πορνογραφία είναι εμπορευματοποίηση του πόθου, η υπαγωγή τού έρωτα στην αγορά. Ο «Μ. Ανατολικός» είναι το όραμα της απελευθέρωσής του ως όρος για την πανανθρώπινη χειραφέτηση από την αγορά και καθετί αγοραίο. Η πορνογραφία φτωχαίνει την ερωτική εμπειρία σε βιολογικό σοκ, η εμπειρίκεια ερωτογραφία μετατρέπει τη διέγερση του σοκ σε εμπειρία. Ενσωματώνει και υπερβαίνει το βιολογικό, μεταμορφώνοντας τη ζωή σε Πνεύμα ­ στην υπερνίκηση των φυσικών καταναγκασμών, από μια, επιτέλους, απελευθερωμένη ανθρωπότητα.


Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου


(Καθηγήτρια της Νεοελληνικής Φιλολογίας στο ΑΠΘ, ειδικευμένη στον υπερρεαλισμό)

Και τα δύο αυτά είδη δεν έχουν στην Ελλάδα δική τους παράδοση. Η ερωτική λογοτεχνία, σε άλλες χώρες του κόσμου, έχει συνδεθεί με μεγάλα ονόματα ­ ας θυμηθούμε τον Απολλιναίρ. Ειδικά οι υπερρεαλιστές ενδιαφέρθηκαν πολύ γι' αυτό το είδος έκφρασης. Όμως, και το είδος της ουτοπικής λογοτεχνίας πρέπει να το αναζητήσουμε αλλού. Αν θέλει κανείς να βρει ελληνικά δείγματα από τα δύο αυτά είδη, θα πρέπει να τα αναζητήσει στην αρχαιότητα. Από μιαν άποψη, λοιπόν, ο Εμπειρίκος εγκαινιάζει ένα νέο λογοτεχνικό είδος που συνδυάζει αυτά τα δύο με τρόπο άκρως πρωτότυπο.


Δήμος Αβδελιώδης


(Κινηματογραφιστής)

Ο Εμπειρίκος λάμπει ανάμεσα στους άλλους αστέρες του σουρεαλισμού, καθώς έριξε άγκυρα στο πιο νέο και πλέον παρθένο για τη λογοτεχνία πεδίο: αυτό της επιθυμίας, όπου κυβερνά ο πατέρας-θεός του Απαγορεύειν. Ο Μέγας Ανδρέας γίνεται Άγιος Γεώργιος για να λογχίσει θαρραλέα τον δράκο του νόμου της πρωταρχικής απαγόρευσης. Είναι μια μάχη σκληρή που την έχει ήδη δώσει ο Σαντ. Ο Μαρκήσιος σαν θνητός απελπισμένος για τον εγνωσμένο θάνατο του σώματος ζητεί εξηγήσεις από τον Θεό και επειδή αυτός σιωπά, Τον προκαλεί, Τον κάνει να ωχριά και να φρίττει για να εξαναγκαστεί να μιλήσει, κι ας είναι αυτή η ρήση μία επιπλέον τιμωρία. Ο Εμπειρίκος με το λογοτεχνικό και φιλοσοφικό οπλοστάσιό του παρακάμπτει συνειδητά τον δρόμο της διαμαρτυρίας και της απόγνωσης μπροστά στον Δία που απαγορεύει. Έρχεται ήρεμος αλλά και τραχύς, σαν τον Διόνυσο, να εξαγγείλει μια καινούργια θρησκεία που τρέμει ο κάθε Πενθέας.

 

Κατά την άποψή μου η τέχνη της γλώσσας του Εμπειρίκου είναι σχεδόν ο "πρωταγωνιστής" του βιβλίου.


Πήρε μια καθαρεύουσα η οποία μέχρι τότε ήταν απολύτως αποσεξουαλικοποιημένη και ταυτόχρονα το σύμβολο της αποστείρωσης (με κάποιες φωτεινές εξαιρέσεις λογοτεχνών), η γλώσσα της συντήρησης και του καθωσπρεπισμού, και τη χρησιμοποίησε για να γράψει ένα πορνογράφημα, ή ερωτογράφημα. Έφτιαξε υπέροχες λέξεις, δείχνοντας έτσι το πλούσιο δυναμικό ενός, μέχρι τότε, αντιερωτικά χρησιμοποιούμενου γλωσσικού ιδιώματος.


Εκστασιάστηκα όταν διάβασα φράσεις όπως, "ο καυλοπυρέσσων ναυτικός". Όχι μόνο για την γλωσσοπλαστική του δημιουργικότητα, αλλά γιατί ξαφνικά και ο Εμπειρίκος ανέτρεπε επαναστατικά και παιχνιδιάρικα, με τεράστια χάρη και χιούμορ, τη γλωσσική συντήρηση και αποστείρωση μερικών γενεών στην Ελλάδα --- πήρε τα γλωσσικά "όπλα" από τα χέρια των συντηρητικών στρωμάτων της κοινωνίας.





Παράλληλα, είμαι της άποψης οτι ο Εμπειρίκος, (εκτός από συγγραφέας ήταν και ψυχαναλυτής) θέλησε να κεντρίσει την ερωτική σκέψη του αναγνώστη, να του θέσει νέους σεξουαλικούς συνειρμούς, να τον προτρέψει να εκφράσει τις βαθύτερες, καταπιεσμένες επιθυμίες οι οποίες ήταν απαγορευμένες και καταδικαστέες από το προσωπικό και συλλογικό Υπερεγώ, (όπως γράφτηκε και παραπάνω) με κίνητρα παρόμοια του Sade. Είμαι σίγουρη οτι ήξερε καλά, και χαιρόταν που έγραφε ένα λογοτεχνικό έργο που διέγειρε τον αναγνώστη. Ήταν μια όσο το δυνατόν πιο πλατειά εξερεύνηση των σκοτεινών και απόκρυφων συλλογικών επιθυμιών και φαντασιώσεων. Τις έφερνε στο φως, τις έβγαζε στην επιφάνεια, σε καιρούς πολύ πιο συντηρητικούς από σήμερα. Τότε δεν υπήρχε η τεράστια παγκόσμια βιομηχανία τσόντας. Πόσοι λίγοι μπορούσαν να βρουν ένα πορνογράφημα, μια ερωτική καρτ-ποστάλ, να δουν μια τσόντα; Στον κινηματογράφο οι ερωτικές σκηνές ήταν ελάχιστες και σχεδόν απαγορευμένες. Η φαντασία δύσκολα εύρισκε ερωτικά ερεθίσματα για να αναπτυχθεί. Ο Εμπειρίκος έλεγε έτσι, "Όλα στη φόρα, όλα στο φως!"




Μέσα σ' αυτή την επίσης επαναστατική του αντίληψη, τράβηξε πολλά πράγματα στα όριά τους, κατά τη γνώμη μου τα "τράβηξε από τα μαλλιά", ιδιαίτερα δε την παιδική σεξουαλικότητα --- μέσα ακριβώς στα πλαίσια του σουρεαλισμού. Το έργο δεν πρέπει να διαβάζεται κυριολεκτικά, και όντως η περιγραφή, ιδίως στα ζητήματα της παιδικής σεξουαλικότητας είναι υπερβολική αν τη δούμε υπό το πρίσμα μιας κυριολεξίας – καμία 11χρονη δεν θα επιζητούσε συνειδητά και πραγματικά το να έχει μέχρι τα 11 σοδομιστεί από περισσότερους από 500 άντρες. Μπορεί η φαντασίωση αυτή να φέρνει τον αναγνώστη σε έγκαυλη κατάσταση, αλλά ακόμα και βιολογικά είναι μη–πραγματική --- σουρεαλιστική αδεία του φαντασιακού όμως ναι. Αν ειδωθεί επίσης υπό το πρίσμα μιας φιλοσοφικής θεώρησης, ο Εμπειρίκος έθετε ένα πολύχρωμο φάσμα ερωτημάτων.



(Το έργο δεν εκδόθηκε παρά μετά το θάνατό του, το 1990-92 --- 45 χρόνια αφ’ ότου άρχισε να γράφεται και μέχρι τότε διαβαζόταν και δυνατά από παρέες λογοτεχνών, σε μια από τις οποίες ήταν και ο Ελύτης.)




​

 

Απάντηση: Ποια είνα η αποψή σας για τον Μεγάλο Ανατολικό?

Ο ποιητής αρχίζει τη συγγραφή του Μεγάλου Ανατολικού αμεσως μετα την τραγική περιπέτεια του 1944, όταν τον έσυρε η σταλινική ΟΠΛΑ όμηρο στα Κρώρα, εντελώς παράλογα, παρά την αθωότητά του, μόνο και μόνο για το όνομά του, τη μεγαλοαστική του καταγωγή. Το φοβερότερο γι' αυτόν ήτανε ότι υπέφερε στα χέρια ανθρώπων που, κατά κάποιον τρόπο, συνδέονταν ή αναφέρονταν στο δικό του όραμα μιας αταξικής κοινωνίας. Από νωρίς ο Εμπειρίκος είχε προσχωρήσει στον Μαρξισμό και είχε τροτσκιστικό προσανατολισμό, όπως μαρτυρούν, συν τοις άλλοις, και ο Ο. Ελύτης και ο Ν. Βαλαωρίτης. Τα Κρώρα σημαδεύουν μία βίαιη τραυματική αποκοπή του από τον Μαρξισμό. Αλλά ο Εμπειρίκος δεν έγινε ένας ακόμα «πρώην αριστερός», ένας αποστάτης. Η στροφή του στη μακρόχρονη ποιητική ναυπήγηση του Μεγάλου Ανατολικού ­ ενός πλωτού κολοσσού που ταξιδεύει προς έναν Νέο Κόσμο κουβαλώντας όλους τους ερωτικούς πόθους των ανθρώπων και το όραμα μιας αταξικής Ουτοπίας αντάξιας ενός Σαλρ Φουριέ ­ αποτελούσε ταυτόχρονα την επεξεργασία του πένθους των Κρώρων, την υπέρβαση του τραύματος της Ιστορίας και την ανασύνθεση του προτάγματος της καθολικής ανθρώπινης χειραφέτησης.

Η ίδια η μορφή της, οι απίθανες διαστάσεις, οι ελεύθερες από κάθε φραγμό περιγραφές, το ιδιότυπο, όχι «μαύρο» αλλά κατάλευκο χιούμορ δίνουν τον πιο έντονο υπερρεαλιστικό χαρακτήρα στη μοναδική αυτή μυθιστορία.

Υπάρχει μια ακατάπαυστη ροή ερωτικών φαντασιώσεων, όπως στα όνειρα ­ γιατί Ο Μέγας Ανατολικός είναι ένα μεγάλο όνειρο. Όπως σ' όλα τα όνειρα, έτσι και σ' αυτό υπάρχει το «έκδηλο» και το «λανθάνον περιεχόμενο», όπως θα έλεγε ο Φρόυντ, και ο «ομφαλός» του, το κλειδί του. Το κρίσιμο σημείο της ονειρικής αφήγησης βρίσκεται εκεί που το υπερωκεάνιο συναντάει, μέσα στη νύχτα του Ατλαντικού, τη μεγάλη δοκιμασία, έναν φοβερό Κυκλώνα ­ και όπου ο Εμπειρίκος γράφει μερικές από τις ωραιότερες σελίδες του. Καθώς συντελείται η έκρηξη όλων των δυνάμεων της Φύσης, μαζί και των ερωτικών ενορμήσεων μέσα στο κλυδωνιζόμενο υπερωκεάνιο, που πλέει ατρόμητο κόντρα στον καιρό μέχρι του απειλητικού σημείου μιας ολοκληρωμένης καταστροφής, η Κιβωτός του Έρωτα περνάει νικηφόρα τη δοκιμασία, γεννώντας στους πάντες την ελπίδα ότι η μετάβαση σ' έναν Νέο Κόσμο επιτέλους θα συντελεσθεί

 

Δεν είμαστε υποκριτές. Ντύνουμε νομότυπα και αισθητικά το προϋπάρχον. Το δεχόμαστε ως φαντασίωση, ως τέχνη, ως όνειρο. Το κατακρίνουμε ως πραγματικότητα και ταυτόχρονα αποποιούμαστε μέρος του εαυτού μας. Δεν είναι δυνατόν να μην αισθανθούμε πράγματα που είναι απαγορευμένα ηθικά, αισθητικά και νομικά, καθ' όσον μπορούμε να αισθανθούμε τα πάντα. Προϋπάρχει το συναίσθημα και η επιθυμία, ακολουθεί η νομοθέτησή του.

Ως κοινωνία που θέλει να λειτουργήσει με συγκεκριμένο πλαίσιο, θέτουμε νόμους. Τέθηκαν ήδη, εμείς τους ενσωματώσαμε και λειτουργούμε βάσει αυτών, ή ξεφεύγουμε και παρανομούμε. Δικλείδα ασφαλείας η τέχνη, η φαντασίωση και το όνειρο.

 

Ανδρέας Εμπειρίκος: Ο Μέγας Ανατολικός Μέρος Πρώτον Τόμος Α’ Κεφάλαιο 6ο


Τί είναι ο Έρως, διηρωτάτο η Υβόννη εν απογνώσει. Διατί να είναι τόσον δύσκολος η ολοκλήρωσίς του; Διατί να προκαλή τόσους πόνους και τόσας πικρίας, ενώ είναι το μεγαλύτερον αγαθόν, το μεγαλύτερον δώρον που εδόθη εις τους ανθρώπους, η μεγαλυτέρα απόλαυσις, η βαθυτέρα ευτυχία. Τί είναι αυτό που μετατρέπει τον Έρωτα, από Παράδεισον ηδονών, εις Κόλασιν μαρτυρίων; Τι είναι αυτό που μετατρέπει το μέλι εις χολήν; Τι είναι αυτό που κάμνει τον ατυχή ερωτευμένον να υποφέρη, υπό ορισμένας συνθήκας, τόσον; Τι είναι αυτό που ώρες-ώρες κάνει το αίμα το ζεστό να γίνεται μέσα στις φλέβες πάγος; Τι συμβαίνει, διηρωτάτο με σπαραγμόν η νεανίς, και δεν ημπορεί κανείς να απολαμβάνη πάντοτε τον έρωτα σαν μίαν ωραίαν οπώραν, σαν ένα ωραίο τοπίο, σαν ένα ωραίο ξένοιαστο πρωί, πασίχαρο, αυροφίλητο, γιομάτο ευφροσύνη, σαν ένα μυροβόλο περιβόλι ή σαν μια καθαρή αμμουδιά, λουσμένη από γαλάζιο πέλαγος ευδαιμονίας;

Μήπως δεν φταίει καθόλου, μα καθόλου ο έρως -εξηκολούθησε να σκέπτεται μ' αιμάσσουσαν καρδίαν η Υβόννη. Μήπως φταίει ο τρόπος με τον οποίον αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι τον έρωτα, τόσον εις το ατομικόν, όσον και εις το κοινωνικόν επίπεδον; Μήπως, αν δεν έμπαινε στη μέση το λεγόμενον «αίσθημα» κι η λεγομένη «ηθική», θα ημπορούσε τότε μόνον να είναι ο έρως τέλειος και απλός και εύκολος, επ' άπειρον πανήδονος κι απολύτως παντοδύναμος -όλο χαρά (μόνο χαρά), όλο γλύκα (μόνο γλύκα), χωρίς απαγορεύσεις, στερήσεις, πικρίες, διάφορα «μούπες-σούπα» κι άλλα αηδή κι ακατανόητα, όπως η αποκλειστικότης, η εντός του γάμου αγνότης κι όλη η σχετική με αυτόν απέραντη όσον και μάταια ηθικολογία και φιλολογία;

Με τας τελευταίας σκέψεις, η Υβόννη έπαυσε να κλαίη. Της εφάνη ωσάν να είχε λάμψει αιφνιδίως εις το σκότος ένα φως λαμπρόν, μια δέσμη φωτεινή μεγάλου φάρου τηλαυγούς.

Η Υβόννη εσταμάτησε και ύψωσε το βλέμμα της προς το στερέωμα. Ω, πόσον ωραία ήτο αυτή η εαρινή νυξ, πόσον λαμπροί ήσαν οι αστέρες, πόσον ακαταμέτρητον ήτο το ύψος του ουρανού! Οποία μεγαλοπρέπεια! Οποία μεγαλωσύνη! Τί ήτο αυτό το απροσμέτρητον; Ένα μεγάλο χάος ή μία σοφή διάρθρωσις στοιχείων ασυλλήπτων από την διάνοιαν του ανθρώπου, έργον ενός εξουσιάζοντος και διευθύνοντος τα πάντα παντοδυνάμου νου; Ήσαν τα πάντα τυχαία ή ωφείλοντο εις μίαν θέλησιν και μίαν λογικήν τελείως υπεράνθρωπον, εις μίαν ικανότητα ίλιγγον επιφέρουσαν, της οποίας τα έργα κατέληγαν εις μίαν θεσπέσιαν αρμονίαν; Μήπως οι απέραντοι κόσμοι που την απετέλουν ήσαν το έργον όχι του Θεού, που η εκκλησία θέλει να μας επιβάλη, αλλά ενός Θεού τελείως διαφορετικού, ενός Θεού αλήθεια παντοκράτορος, ενός Θεού αλήεια παντοδύναμου, που υπήρχε μέσα στα ίδια τα έργα του και σε όλα τα κτίσματά του, αποτελούντος ένα με αυτά, και υπάρχοντος παντού αλλ' αοράτου, όπως είναι υπαρκτή μα αόρατος η ενέργεια, όπως είναι υπαρκτόν μα αόρατον το πνεύμα, όπως είναι είναι υπαρκτόν αλλά μη ορατόν εις τους πολλούς το Μέγα Φως το 'Ακτιστον, το Μέγα Φως το 'Απιαστον, το εν μεγαλείω και δόξη καταυγάζον, το εις τους αιώνας άπιαστον, μα εκθαμβωτικά εις τους αιώνας των αιώνων ορατόν, μόνο εις όσους ευλογήθηκαν με την υψίστην Χάριν το Φως αυτό να ιδούν; Μήπως άπαντα ταύτα ήσαν ο Θεός, ο μόνος αληθινός -τουτέστιν μια παμμέγιστη, μια υπερτάτη δύναμις ή ενέργεια «λελογισμένη» και παντάνασσα κι επί της Γης κι εν Υψίστοις; Αλήθεια, μήπως αυτά ήσαν ο Θεός, και όχι εκείνος ο ηθικολόγος τύραννος και τιμωρός κριτής -τουτέστιν ένας μεγάλος 'Αρχων φωτεινός, αυτόφωτος, τελείως άσχετος με τας εννοίας του Καλού και του Κακού; Μήπως εν τη ουσία των πραγμάτων δεν υπήρχε καμμία ηθική, ούτε ανάγκη ηθικής, για να διαρθρωθή και να υπάρξη ο Κόσμος; Μήπως, μα τον Θεόν, ο μόνος Θεός ήτο ένας τεράστιος και παντοδύναμος Ψώλων και, ουσιαστικώς, υπήρχαν μόνον ηδοναί, δια του πανισχύρου Πέους του και του υπερπλουσίου Σπέρματός του χορηγούμεναι; Και μήπως αι ηδοναί αύται, τουτέστιν αι ερωτικαί, ήσαν αι πράξεις εκείναι, που επλησίαζαν ασυγκρίτως περισσότερον απ' οτιδήποτε άλλο τους ανθρώπους προς τον Μεγαλοψώλονα Θεόν, τον απόλυτον Πλάστην και Κτήτορα του Κόσμου, τον απόλυτον Κύριον των Δυνάμεων, τον απόλυτο 'Αρχοντα των Ουρανών και της μικράς μας Γης;

Η Υβόννη ησθάνθη προς στιγμήν ίλιγγον. Δια πρώτην φοράν εις τη ζωήν της εξέρχετο από τα όρια του συμβατικού, από τα όρια του θεμιτού. Όλως αιφνιδίως αντιμετώπιζε τώρα θέματα και έννοιας, αιτήματα και προβλήματα, που ουδέποτε μέχρι τούδε είχε σκεφθεί. Πόσον μακράν ευρίσκετο από την πεπατημένην, την μικροαστικήν αθλιότητα και νοοτροπίαν! Πόσον μακράν ευρίσκετο από την δικτατορικήν εξουσίαν του Παπισμού, της Εκκλησίας, του Καθολικού Χριστιανισμού!

Ο ίλιγγος της Υβόννης ήτο στιγμιαίος. Νέαι σκέψεις, σαν έφηβοι και νεάνιδες αφεθέντες ελεύθεροι από κρατητήρια κοσμητόρων και αστυνομιών, συνέρρεαν με ορμήν και σφρίγος εις τους χλοερούς λειμώνας και τα τερπνά άλση του ελευθέρου λογισμού, της απολύτου ελευθερίας, επάνω από τα οποία έλαμπε, ως μέγας αδάμας ΚΟ-Ι-ΝΟΡ, ο ήλιος της Αλήθειας.

Ο στιγμιαίος ίλιγγος παρήλθε τελείως. Ήτο λοιπόν ωραία η ζωή, πλήρης ηδονών, υπό τον όρον να ξεύρη κανείς να την ζη και να ημπορή να υπερπηδά ή να καταρρίπτη τα ευρισκόμενα ή τιθέμενα εμπόδια και παγίδες.

Η Υβόννη ανέπνευσε βαεθιά την θαλασσίαν αύραν και εκοίταζε τον ουρανόν ως εν εκστάσει. Λέξεις που είχε μάθει να αποστηθίζη μάλλον παρά να εννοή εις το σχολείον, επανήρχοντο εις τον νουν της.

Ποιος ήτο ο Σείριος, ο Ωρίων; Ποιος ο Βέγας; Ποιος ο Ζεύς; Ποια η Αφροδίτη; Τί ήτο ο μέγας επουράνιος ποταμός, ο Γαλαξίας; Τί ήτο η μέδουσα, ο Ιππόκαμπος, ο Αστερίας; Τί ήσαν τα μαλάκια και σπονδυλωτοί ιχθύες; Τί ήτο ο Βροντόσαυρος, το Δεινοθήριον, η Φάλαινα, τα Μαμούθ, ο Ελέφας; Τί ήτο η ώσις εκείνη που εξεκίνησε από τους πυθμένας των ωκεανών εις την αυγήν της προανθρώπινης ιστορίας και έφθανε πέραν από τας αυχμηρότητας και τους κοχλασμούς της Γης, τους κατακλυσμούς και τα πλημμύρας, τας συρρικνώσεις και τους παγετούς, εις λόχμας και δάση σκιερά και εις ποταμοβρέκτους πεδιάδας, εις γεννήματα και οπώρας, ναι, ω ναι, εις οπώρας και εις καρπούς ποικίλους, που επέτρεπαν την έλευσιν άλλων ειδών και άλλων πλασμάτων...

Και η Υβόννη, εν εξάρσει, εξηκολούθησε να σκέπτεται. Τί ήτο αυτό που εσύρετο, όταν εγκατέλειψε τα υγρά ανήλια βάθη, τι ήτο αυτό που εσύρετο, αρχικώς, εις γυμνάς θειούχους εκτάσεις, και που ωρθώθη επί τεσσάρων και εν τέλει επί δύο ποδών, και, καθώς είδε ότι είχε αποκτήσει χέρια, ήρχισε να συλλέγη τους καρπούς και τα οπώρας και να κατασκευάζη εργαλεία και όπλα; Τί ήτο αυτό που ούρλιαζε, εσφύριζε ή εβρυχάτο, εις πυκνούς δρυμούς και εις ατμώδη έλη, και έπειτα έγινε αίσθημα, οίστρος, ποιητής, ταγός και λόγος; Τί ήτο αυτό που από βαρέως τριχωτόν και φοβερόν την θέαν ποδοτετράχειρον, έγινε πίθηκος ορθούμενος και κατόπιν άνθρωπος δίπους όρθιος, άνθρωπος «σάπιενς», άνθρωπος με αισθήσεις συνειδητάς, σκέψιν και γνώσεις, τουτέστιν μάστορης, κτίστης και πολεμιστής κι εν τέλει, άρχων της Γης αναμφισβήτητος, εξουσιάζων απολύτως επί των αλόγων αδελφών πλασμάτων; Τί ήσαν αυταί αι αλλαγαί και εξελίξεις; Τί ήσαν αι μετουσιώσεις; Τί ήτο, αλήθεια, ο Σείριος, ο Ωρίων; Τί ήσαν οι προφήται; Τί ήσαν ο Μωϋσής, ο Ιεζεκιήλ, ο Ησαϊας; Τί ήτο ο Ιησούς Χριστός; Τί ήτο ο Σατανάς; Τί ήτο, εν τέλει, ο άνθρωπος; Τέκνον της ύλης ή του πνεύματος; Ή μήπως ήτο βλαστός ενός αδιαιρέτου αμαλγάματος των δύο, μιας ενότητος αδιαχωρίστου θείας;

Αν είχαν τα πάντα αφετηρίαν, θα έλεγε κανείς ότι τέρμα δεν είχαν. Τίποτε δεν ήτο προδιαεγραμμένον. Ουσιαστικώς αδράνεια δεν υπήρχε, τα πάντα έρρεαν, άλλαζαν ή μετουσιώνοντο -οι κόσμοι και οι άνθρωποι. Ίσως όλα αυτά μαζύ, ίσως το άθροισμα όλων αυτών, ίσως το ατελεύτητον Σύμπαν να είναι ο Θεός, ο παντοκράτωρ 'Αρχων. Ναι, ναι, τα πάντα έρρεαν, άλλαζαν, ή μετουσιώνοντο επ' άπειρον, εσαεί...

Αναπνέουσα βαθειά, η Υβόννη εκοίταζε ακόμη τον ουρανόν. Αίφνης μία άλλη σκέψις, εις αδιάπτωτον αλληλουχίαν με τας προηγουμένας ερχόμενη, έλαμψε εις τον νουν της. Ήτο μία σκέψις γοργή, θερμή, σαν αίμα σφύζοντος νεανικού οργανισμού... Μήπως αν ήλλασσε πεποιθήσεις και ιδίως την συμπεριφοράν της εις την ζωήν ως προς τον έρωτα, εις τον οποίον έως σήμερον υπήρξε τόσον πολύ ελλειμματίας, θα ήρχιζε δι΄ αυτήν νέα ζωή, μία ζωή πανήδονη, γλυκύτατη -η μόνη ορθή, αληθινή και φυσική. Αλήθεια, μήπως τούτο ήτο δυνατόν;

Ακόμη ολίγα δευτερόλεπτα εκοίταξε τον ουρανόν ως εν εκστάσει η Υβόννη, γοητευμένη, μαγευμένη και αναπνεόυσα βαθειά την θαλασσίαν αύραν... Ω, ναι, αυτό που εσκέφθη ήτο απολύτως δυνατόν. Αλλέως, δεν θα έλαμπαν με αυτόν τον τρόπο τα άστρα· αλλέως δεν θα περιεστρέφοντο τόσον θριαμβευτικά και με τόσην ευρυθμίαν οι τρόχοι του «Μεγάλου Ανατολικού»· αλλέως δεν θα εσκόρπιζε τόσο θωπευτικά, τόσον ηδονικά, κατά διαστήματα, εις το πρόσωπόν της, το υγρόν ψιμμύθιν του θαλασίου αφρού, η απαλή πνοή του ανέμου... Ω, ναι, αυτό που εσκέφθη, ήτο δυνατόν να γίνη κι η αλλαγή αυτή, που έπρεπε να αρχίση αμέσως, θα ήτο ο λυτρωμός της.

--------------------------------------------------------------------------------------------------
Φάνηκα τυχερή και βρήκα γραμμένο στο Πολιτικό Καφενείο ένα από τα πρώτα σημεία στον Μ.Α. που με συγκλόνησαν.

Δεν ήμουν ποτέ η ίδια μετά τον Μέγα Ανατολικό.