Σκληρό θέατρο

Σε αυτό το θέμα θα ήθελα να αναφερθώ στο σκοτεινά μονοπάτια που μερικές φορές βαδίζει το Θέατρο... και αυτούς που τα φέρανε ποιο κοντά στην επιφάνεια της σκηνής... μικρές αποσπασματικές αναφορές για αυτούς που κάνανε τις σκοτεινές μας σκέψεις... θέατρο:

Αρτώ
Από τα πρώτα μελή του σουρεαλιστικού κινήματος στο παρίσι. Γνωστός μεταξύ των πολέμων σαν ηθοποιός συγγραφέας, και δοκιμιογράφος. Παρόλο που το έργο του Les Censi to 1935 ήταν μια αποτυχία, η θεωρία του για το θέατρο της σκληρότητας, που είχε σκοπό να απελευθερώσει συναισθήματα που συνήθως είναι καταπιεσμένα στο υποσυνείδητο, είχε μεγάλη επίδραση στους σύγχρονούς δραματουργούς, όπως είναι ο (Αλμπέρτ) Καμύ και ο Ζενέ και σε σκηνοθέτες όπως ο Γκροτόβσκι και ο (Τζούλιαν)Μπεκ και ανακηρύχθηκε τρελός το 1937 και πέρασε το υπόλοιπο της ζωής του σε άσυλο.

 

Γράμμα προς τους Πρυτάνεις των Ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων

Κύριε Πρύτανυ,

Μες στη στενή στέρνα που αποκαλείτε "Σκέψη", οι πνευματικές ακτίνες σαπίζουν όπως τ' άχυρο.

Αρκετά με τα λογοπαίγνια, αρκετά με τα συντακτικά τερτίπια, αρκετά με τις ταχυδακτυλουργίες των τύπων, τώρα μας μένει να βρούμε το μεγάλο Νόμο της καρδιάς, το Νόμο που δεν είναι νόμος, μια φυλακή, μα ένας οδηγός για το Πνεύμα χαμένος μέσα στον ίδιο του το λαβύρινθο. Πιο μακριά απ' όσο η επιστήμη θα μπορούσε ποτέ να φτάσει, εκεί όπου οι ακτίνες της λογικής διαθλώνται μέσα στα σύννεφα, αυτός ο λαβύρινθος υπάρχει, σαν το κέντρο όπου συγκλίνουν όλες οι δυνάμεις της ύπαρξης, οι έσχατες διακλαδώσεις των νεύρων του Πνεύματος. Μέσα σ' αυτό το δαίδαλο με τα κινούμενα τείχη που όλο μετακινούνται, έξω απ' όλες τις γνωστές μορφές της σκέψης, το Πνεύμα μας κινείται, κατασκοπεύοντας τις πιο μυστικές και αυθόρμητες κινήσεις του, εκείνες που έχουν ένα χαρακτήρα αποκάλυψης, αυτό τον αέρα που ήρθε από αλλού, σταλμένος απ' τον ουρανό.

Αλλά η γενιά των προφητών έχει σβήσει. Η Ευρώπη γίνεται κρύσταλλο, γίνεται σιγά-σιγά μια μούμια κάτω απ' τις γάζες των συνόρων της, των εργοστασίων της, των δικαστηρίων της, των πανεπιστημίων της. Το Πνεύμα παγωμένο σπάει μέσα στις μεταλλικές σανίδες που το περισφίγγουν. Το λάθος βρίσκεται μέσα στα μουχλιασμένα σας συστήματα, στη λογική του 2 και 2 κάνουν 4, το λάθος είναι ολότελα δικό σας, κύριοι Πρυτάνεις, που πιαστήκατε μες στα δίχτυα των συλλογισμών. Κατασκευάζετε μηχανικούς, δικαστές, γιατρούς από τους οποίους διαφεύγουν τα αληθινά μυστήρια του σώματος, οι κοσμικοί νόμοι της ύπαρξης, ψευτο-σοφούς τυφλούς μες στο υπερπέραν, φιλόσοφους που διατείνονται να ξαναφτιάξουν το Πνεύμα. Κι η πιο μικρή πράξη αυθόρμητης δημιουργίας είναι ένας κόσμος πολύ πιο σύνθετος και αποκαλυπτικός από οποιαδήποτε μεταφυσική.

Παρατήστε μας λοιπόν ήσυχους, Κύριοι, είστε σκέτοι σφετεριστές. Με ποιο δικαίωμα επιδιώκετε να κατευθύνετε τη νόηση, ν' απονείμετε διπλώματα του Πνεύματος;

Δεν έχετε ιδέα για το Πνεύμα, αγνοείτε τις πιο κρυφές και ουσιαστικές διακλαδώσεις του, αυτά τα αρχαϊκά αποτυπώματα που είναι τόσο κοντά στις πηγές του εαυτού μας, αυτά τα ίχνη που πολλές φορές κατορθώνουμε ν' ανακαλύψουμε πάνω στα πιο σκοτεινά στρώματα του εγκεφάλου μας.

Στο ίδιο το όνομα της λογικής σας, σας λέμε: Η ζωή βρωμάει, Κύριοι. Κοιτάξτε για μια στιγμή τα πρόσωπά σας, για παρατηρείστε τα παρασκευάσματά σας, Μέσα απ' το κόσκινο των διπλωμάτων σας, βγαίνει μια νεότητα λιπόσαρκη, χαμένη. Είστε η πληγή ενός κόσμου, Κύριοι, και τόσο το καλύτερο γι αυτό τον κόσμο, αλλά ας μη θεωρεί τον εαυτό του την κεφαλή της ανθρωπότητας.

Αντονέν Αρτώ, La Revolution Surrealiste, τεύχος 3, 15 Απριλίου 1925

(Ένα μικρό παράδειγμα της ανθρώπινης ανοησίας είναι το automerged doublepost. Κάντε μια χάρη στον εαυτό σας, Κύριοι, και εξαλείψτε αυτό το εκτρωματικό σύστημα). 

 

Where others present their works, I claim to do no more than show my mind.

Life consists of burning up questions.

I cannot conceive of work that is detached from life.

I do not like detached creation. Neither can I conceive of the mind as detached from itself. Each of my works, each diagram of myself, each glacial flowering of my inmost soul dribbles over me.

I am as much myself in a letter written to explain the inner contraction of my being and the senseless castration of my life as in an essay which is external to myself and which appears to me as an indifferent pregnancy of my mind.

I suffer because the Mind is not in life and life is not the Mind: I suffer from the mind as organ, the Mind as interpreter, the Mind as intimidator of things to force them to enter the Mind.

I suspend this book in life, I want it to be eaten away by external things, and above all by all the rending jolts, all the thrashings of my future self.

All these pages float around like pieces of ice in my mind. Excuse my absolute freedom. I refuse to make a distinction between any of the moments of myself. I do not recognize any structure in the mind.

We must get rid of the Mind, just as we must get rid of literature. I say that the Mind and life communicate on all levels. I would like to write a Book which would drive men mad, which would be like an open door leading them where they would never have consented to go, in short, a door that opens onto reality.

And this is no more the preface to a book than the poems which are scattered here and there, or the enumeration of all the rages of ill-being.

This is only a piece of ice which is also stuck in my throat.


(Antonin Artaud, translated into English by Helen Weaver, The Random House Book of Twentieth Century French Poetry, bilingual edition, 1982)

 

Jean Genet - Δούλες

Αλήθεια πώς να περιγράψω τα ποικίλλα αισθήματα που ένοιωσα διαβάζοντας τις “Δούλες” του Ζαν Ζενέ και ερμηνεύοντας το ρόλο της Κλαίρης;

Πρώτα η Κλαίρη παίρνει τη θέση της Κυρίας γιατί την αγαπά. Μέσα στην Κυρία νοιώθει χαρά, δραπετεύει από τον εαυτό της. Όμως γίνεται επίσης Κυρία γιατί τη μισεί και σκοπός της δεν είναι να δείξει την Κυρία όπως πραγματικά είναι αλλά να την κανει μισητή. Ετσι η αγάπη-μίσος που νιώθει για την Κυρία καλύπτει την αγάπη-μίσος που νιώθει για την αδελφή της και σε επέκταση αυτήν που νιώθει για τον εαυτό της. Για να μισήσει τη Σολάνζ η Κλαίρη δεν έχει άλλο τρόπο παρά να γίνει η Κυρία που μισεί την Κλαίρη.

Ένα από τα κίνητρα των πράξεων αυτοτιμωρίας, αποκαλύπτει η ψυχανάλυση, είναι η προσπάθεια να εξαναγκασθεί ο κριτής να τιμωρήσει άδικα το αντικείμενό του και μ’αυτόν τον τρόπο να του αποδοθεί ενοχή, πράγμα που του αφαιρεί εξουσία και τον καθιστά ανάξιο να κρίνει.

Τι μπορώ να πω για το αίσθημα απομόνωσης, εγκατάληψης, απόγνωσης ενός ανθρώπου, της Κλαίρης, που όπως ο ίδιος ο Δημιουργός της, ο ΖΕΝΕ, εγκαταλείφθηκε, εγκλημάτισε, τιμωρήθηκε και που ακόμη αισθάνεται φυλακισμένος στην αίθουσα κατόπτρων της ανθρώπινης ύπαρξης, παγιδευμένος στην αέναη εναλλαγή ειδώλων σαν να μην είναι πια τίποτα, παρά μια παραμορφωμένη αντανάκλαση του εαυτού του*.

Η ουσία του θεάτρου του Ζενέ είναι η θέση του ειδώλου. Το είδωλο είτε ως προβολή, είτε ως αντανάκλαση, διατηρεί πάντα την ιδιότητα του μη είναι. Γιατί το είδωλο δεν είναι καν ο εαυτός του και στις “ΔΟΥΛΕΣ” η απώλεια του εαυτού επιτυγχάνεται μέσα από την ταύτιση με τα είδωλα.*

Ο Σαρτρ, στο βιβλίο του “Ο Άγιος Ζενέ” εκτιμά πως κάθε βιβλίο του Ζενέ είναι μια κρίση κάθαρσης από το δαίμονα – ένα ψυχόδραμα και πως δέκα χρόνια λογοτεχνίας για το Ζενέ ισοδυναμούν με μια θεραπεία ψυχανάλυσης.*

Τελικά, μέσα από απ’αυτήν την πάλη του όντος και της όψης, του φανταστικού και του πραγματικού, του Καλού και του Κακού, βγήκα αλώβητη ; από το ψυχικό σεισμό και καταναγκασμό (που με υπέβαλε ο Ζενέ) και με πλούσιες εμπειρίες για την ουσία του Θεάτρου και την Ανθρώπινη περιπέτεια.


YΓ. Ενα κείμενο που έγραψα παλιότερα. Θα πρέπει να ψάξω να βρω το πρόγραμμα, για να βρω τις παραπομπές που υπάρχουν στους αστερίσκους..

 

"It's My turn to be Madame." 

[nomedia=""]YouTube - Broadcast Yourself.[/nomedia]

 

Απάντηση: Re: Σκληρό θέατρο

αυτού του τύπου οι παλινδρομήσεις μου ερεθίζουν το μυαλό ...