Τα Βουνά Του '21

Ο χώρος αυτός μετά από εκατοντάδες χρόνια ερήμωσης και εγκατάλειψης δεν είχε φυσικά και πολλή σχέση με τον χώρο που γνωρίζουμε σήμερα. Το κλίμα ήταν μάλλον το ίδιο. Αλλά πυκνή δασοκάλυψη και ακόμα πυκνότερη θαμνοκάλυψη επικρατεί, αφού οι καλλιεργημένες εκτάσεις είναι τελείως αμελητέες και περιορίζονται στα πλέον πεδινά και εύφορα εδάφη.

 

Πρέπει ιδιαίτερα να σημειωθεί ότι ο πληθυσμός είναι -με τα σημερινά μέτρα- απειροελάχιστος. Επιδημίες εξοντωτικές -κυρίως πανώλης- μαστίζουν από καιρού εις καιρόν τη χώρα και αφανίζουν τον πληθυσμό. Οι λιμοί -είτε από σιτοδεία είτε από κτηνοτροφικές αρρώστιες- είναι επίσης ο κανόνας.

 

Συχνά-πυκνά η τουρκική αυτοκρατορία προσπαθεί να αναβιώσει εμπλουτίζοντας με ανθρώπινο δυναμικό -κατά κύριο λόγο αλβανικής καταγωγής- την ερημωμένη χώρα.
Η υποδούλωση εξάλλου της πατρίδας μας σπρώχνει κι ένα αρκετά μεγάλο τμήμα του πληθυσμού να αναζητήσει την τύχη του μεταναστεύοντας, είτε στα εγγύτερα βαλκανικά εδάφη είτε και υπερποντίως. Σαν αποτέλεσμα, η χλωρίδα και πανίδα αναπτύσσονται αβίαστα και ολοκληρωτικά. Τα ελεύθερα ζώα αφθονούν, θηρεύσιμα και μη. Η αφθονία τους θα μας ακολουθήσει μέχρι και τις αρχές του αιώνα μας.

Το κοινωνικό περιβάλλον χοντρικά θα μπορούσαμε να το διακρίνουμε σε τέσσερις κύριες κατηγορίες. Υπάρχουν οι μικροί αστικοί πληθυσμοί, που φυσικα ελάχιστα όσον αφορά το κυνήγι μας ενδιαφέρουν, μια και πολύ σπάνια -και μόνον για λόγους ειδικούς- μπορούν να σκεφτούν την απομάκρυνσή τους προς την ενδοχώρα, η οποία τυγχάνει λίαν επικίνδυνη. Υπάρχουν οι νησιωτικοί-παραλιακοί πληθυσμοί, των οποίων το ενδιαφέρον απορροφά αποκλειστικά το θαλασσινό εμπόριο, το ψάρεμα κι ελάχιστες ξερικές καλλιέργειες.

Η ανθρωπογεωγραφία
Υπάρχουν οι πεδινοί πληθυσμοί, χριστιανοί αλλά κυρίως μουσουλμάνοι, που καλλιεργούν τη γη και τέλος υπάρχουν ορεσίβιοι -κτηνοτροφικοί πληθυσμοί, συνηθέστατα χριστιανοί και τούτο λόγω ακριβώς του διαμοιρασμού της εύφορης γης κατ επιλογή στους μουσουλμάνους, τουρκικής, αλβανικής ή και ελληνικής καταγωγής, εξισλαμισθέντες.
Ο κοινωνικός διαχωρισμός οδηγεί και σε διαφοροποιήσεις σε σχέση με το κυνήγι. Ετσι, οι μεν νησιωτικοί-παραλιακοί πληθυσμοί, όπως και οι πεδινοί, κυνηγούν αποκλειστικά και μόνον για λόγους ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ και με τρόπους που θα περιγράψουμε πιο κάτω. Στους ορεσίβιους κτηνοτροφικούς πληθυσμούς το κυνήγι δεν είναι τόσο μέσον επιβίωσης από τροφικής πλευράς, όσον πραγματικό κυνήγι. Δεν θα πρέπει να αμελήσουμε να σημειώσουμε ότι οι Τούρκοι ελάχιστο ενδιαφέρον δείχνουν για το κυνήγι σαν κυνήγι.

Παραδόξως, οι τουρκικής καταγωγής πληθυσμοί ενδιαφέρονται μόνο για μεγάλα και επικίνδυνα θηράματα, ή τουλάχιστον ενδιαφέρονταν κάποτε στους ασιατικούς τόπους καταγωγής τους. Ετσι και στις λίγες περιπτώσεις που εκτιμούν το θήραμα σαν μεζέ, είναι οι Ελληνες εκείνοι που αναλαμβάνουν να τους το προμηθεύσουν. Ισως δεν είναι άμοιρη γι αυτό και η μαλθακότητα που επήλθε από την ευκολία διαβίωσης του κατακτητή. Για την πλήρη εικόνα των τρόπων κυνηγίου, πρέπει επίσης να σημειώσουμε ότι τα όπλα σε όλη αυτή την περίοδο εξελίσσονται με μια χρονική καθυστέρηση 100 περίπου ετών απ ό,τι στην υπόλοιπη Ευρώπη.

Ετσι, μέχρι και αρκετά μετά την Επανάσταση, δεν υπάρχουν παρά μόνον τα εμπροσθογεμή μαύρης μπαρούτης, αποκλειστικά μονόβολα και αμφισβητούμενης ακρίβειας. Είναι όπλα πολεμικής αλλά και άμυνας, για τους ορεσίβιους πληθυσμούς, που δεν θα πρέπει να λησμονούμε ότι ένα από τα κυριότερα προβλήματα της επιβίωσής τους συνιστούν οι μεγάλες και απειλητικές αγέλες λύκων που κατακλύζουν την ηπειρωτική Ελλάδα. Οι πεδινοί πληθυσμοί, όπως και οι νησιωτικοί, συχνά συμπληρώνουν το διαιτολόγιό τους με κυνήγι, που όμως διεξάγουν με δίχτυα και παγίδες.

Αν και σήμερα είναι καταδικασμένος στη συνείδησή μας σαν τρόπος κυνηγίου, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι, κατά πρώτον, τότε ήταν ανάγκη επιβίωσης, αλλά κι η αφθονία των θηραμάτων δεν έβαζε επ ουδενί σε κίνδυνο τους πληθυσμούς των θηραμάτων.
Επίσης, ιδιαίτερα αξιομνημόνευτο είναι και το γεγονός ότι στους πεδινούς χριστιανικούς πληθυσμούς απαγορευόταν η κατοχή όπλου, όπως και το να ιππεύουν.
Οχι δηλαδή ότι επιτρεπόταν στους ορεινούς, αλλά απλούστατα αυτοί ουδέποτε ελέγχθηκαν σοβαρά από την τουρκική εξουσία, που αδυνατούσε -και δεν επιθυμούσε ιδιαίτερα- να διεισδύσει στους επικίνδυνους ορεινούς όγκους, «παγίδες» συνήθως για κάθε εισβολέα.

Οι ορεσίβιοι
Στους κτηνοτροφικούς πληθυσμούς αντίθετα, διαμορφώνεται μια εικόνα σεβαστής εκτίμησης στον καλό κυνηγό, προστάδιο εξάλλου απαραίτητο της ενηλικίωσης. Το κυνήγι των επιβλαβών θηραμάτων (λύκος, αλεπού, νυφίτσα κλπ.) είναι μόνιμο και αδιάκοπο.
Ιδιαίτερα, όπως και στους αρχαίους Ελληνες, εκτιμάται και το κυνήγι λαγού χωρίς τη χρήση φυσικά πυροβόλου όπλου ή παγίδων, αλλά με την επιδεξιότητα, την ταχύτητα και το σημάδι με βολή πέτρας.

Είναι σίγουρο ότι ευκαιριακά επιδίδονται και σε κυνήγι μεγάλων θηραμάτων, αλλά όχι συστηματικά και οργανωμένα. Ιδιαίτερα αναπτύσσεται και εκτιμάται το κυνήγι του αγριογούρουνου, ένα θήραμα που απαντάται σ' ολόκληρη την ηπειρωτική Ελλάδα (μέχρι τα μέσα του περασμένου αιώνα κυνηγιέται και στην Πάρνηθα!) και που φυσικά είναι εξαιρετικής θρεπτικής και γευστικής αξίας και που επιπρόσθετα αυξάνεται και πληθύνεται λόγω της παντελούς αδιαφορίας των μουσουλμανικών πληθυσμών για το κυνήγι του, λόγω της γνωστής απαγόρευσης του Κορανίου για τη βρώσιν του.

Ετσι, έχουμε δύο διαφορετικούς τρόπους κυνηγίου, που φυσικά ενίοτε συνδυάζονται, μια και οι διαχωρισμοί που κάνουμε εδώ για χάριν ευκολίας είναι συχνά πρακτικά δυσδιάκριτοι.
Οι πεδινοί πάντως πληθυσμοί εκτρέφουν και εξειδικευμένα σκυλιά κυνηγίου, κυρίως λαγού, που κοπαδιαστά τείνουν να ξεφωλιάσουν και να εκτρέψουν τον λαγό προς τα καρτέρια με δίχτυα ή παγίδες. Δεν μας είναι γνωστή η χρήση κυνηγόσκυλων στους ορεσίβιους πληθυσμούς.Τμήμα της ζωής των κτηνοτροφικών πληθυσμών, μάλλον το πιο συνηθισμένο, είναι η διαρκής παρανομία.

Μην αναγνωρίζοντας την τουρκική εξουσία, μην πληρώνοντας κεφαλικό φόρο όπως οφείλουν όλοι οι μη μουσουλμάνοι και μην αναγνωρίζοντας άλλην επιβολή νόμου εκτός από το γενικό κύρος που αναγνωρίζεται στους αρχηγούς γενεάς και δη στους πλέον σεβάσμιους (λόγω φρόνησης ή λόγω εμπειρίας), ζουν διαρκώς με το όπλο στο χέρι και σε μόνιμη διαμάχη μ οποιαδήποτε ξένη επιβουλή. Από τα σπλάχνα τους θα βγει και θα ξεχωρίσει το πολεμικότερο και ισχυρότερο τμήμα του, σαν αντίδοτο στη διαρκή πείνα και την καταπίεση του δυνάστη. Αυτό, εγκαταλείποντας την καθαρή κτηνοτροφία, θα ασχοληθεί με την καταλήστευση των προσκυνημένων πεδινών πληθυσμών, αδιαφορώντας συνήθως για τη θρησκεία και την καταγωγή τους. Ζουν κυρίως συντηρούμενοι από την ζωοκλοπή, αλλά και με τη βοήθεια των υπόλοιπων ορεσίβιων κτηνοτρόφων, ή των μοναστηριών, που έχουν αναλάβει υπό την προστασία τους. Είναι οι λεγόμενοι Κλέφτες. Ασκούνται κατά κόρον στο κυνήγι, σαν λογική διέξοδο στις περιόδους της ειρηνικής τους ζωής. Βεβαίως, συχνά ανηλεώς οι ίδιοι κυνηγημένοι, αναγκάζονται και να εξαρτηθούν από την επιτυχία τους σ' αυτό για να εξασφαλίσουν τη διατροφή τους.

Μεταξύ τους ο καλός κυνηγός χαίρει όλως εξαιρετικής εκτίμησης και συχνά η άνοδος στην εσωτερική ιεραρχία τους εξαρτάται από την κυνηγετική δεινότητα ενός Κλέφτη, ως πρόκριμα και για τις υπόλοιπες δυνατότητές του. Ενδιαφέρον ιδιαίτερο παρουσιάζει και η σταδιακή ανάπτυξη του κυνηγετικού πνεύματος στη διάρκεια αυτών των αιώνων. Το υψηλό φρόνημα των «παλικαριών» ωθεί σε σχηματισμό ενός γενναιόφρονα κώδικα τιμής, που οφείλει να διέπει τον κυνηγό, τον αντάξιο του ονόματός του. Σαν τέτοια παραδείγματα μπορούμε να αναφέρουμε τα παρακάτω: δεν στήνονται καρτέρια στις πηγές, σαν ανάξιο του κυνηγού το να πυροβολήσει το θήραμα όταν προσπαθεί να ικανοποιήσει τη βασικότερη και ισχυρότερη ανάγκη του, που το καθιστά εύκολο στόχο.
Δεν ντουφεκίζονται επίσης τα μικρά και νεογνά. Επίσης το θήραμα πρέπει να παρθεί με μια και μόνη ντουφεκιά, κάτι που πρέπει ισχυρά να μας προβληματίζει και σήμερα.
Το υψηλό κυνηγετικό ήθος που αναπτύσσεται κάτω από όλως αντίξοες πρακτικά συνθήκες, δείχνει μια «κληρονομιά» που θα πρέπει να να διεκδικείται μόνιμα από τον σύγχρονο Ελληνα κυνηγό.

ΣΚΟΠΕΥΤΙΚΕΣ ΥΠΕΡΒΟΛΕΣΔεν παραγνωρίζουμε τους θρύλους που αναφέρουν το πέρασμα της σφαίρας μέσα από δαχτυλίδι, αλλά αμφιβάλλουμε για την ακρίβεια αυτών των θρύλων, που εξάλλου εμπεριέχουν πάντα το στοιχείο της υπερβολής σαν αναπόσπαστο συστατικό τους. Εκείνα τα όπλα ήταν αδύνατον να χρησιμοποιούνται σε κυνήγι πουλιών.

ΤΟ ΓΝΩΡΙΖΑΤΕ;Η εξοικείωση του λαού μας με το κυνήγι, με τη μια ή την άλλη μορφή, διαφαίνεται και από την συχνότατη αναφορά που γίνεται σε θηράματα και τρόπους κυνηγίου από την ασφαλέστερη σχετικά ιστορική πηγή που έχουμε, τα δημοτικά μας τραγούδια.
«Τρικαλινή μου πέρδικα και λαρσινή τρυγόνα...
Μ όλο τον κόσμο ήμερη, σε μένα στέκεις άγρια...
Στήνω τα βρόχια στα βουνά, τα βρόχια να σε πιάσω...»

ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΑΜΠΟΛΗΣ
ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ «ΚΥΝΗΓΙ & ΣΚΟΠΟΒΟΛΗ»

Reference: v4.ethnos.gr - Τα βουνά του '21... - e-life , outdoor , κυνηγι , θέματα