Ποίηση της παρακμής. Η μοντερνιστική τομή.

Να, κάτι τέτοια κάνεις.... 

 

Ω, και ποιος να υμνήσει δύναται

Ω, και ποιος να υμνήσει δύναται
τον κόσμο των δικών του πεποιθήσεων;
Απερίσκεπτα παίζουν τα παιδιά
στου σπιτιού του γύρω τα λιβάδια.
Στα δάση του η αγάπη δεν γνωρίζει το άδικο,
οι ταξιδιώτες πορεύονται με τη συνήθη τους αταραξία,
και στου τάφου τη δροσερή σκιά
ηχούν, πλήρη εμπιστοσύνης, τα βήματα της ηλικίας.
Ω, και ποιος να ζωγραφίσει δύναται του δένδρου τη λαμπρότητα,
τη χλόη της φαντασίας;
Αλλ’ η δημιουργία και η φύλαξή τους
θα ‘ναι η μόνη του ανταμοιβή:
Και θ’ αγρυπνά και θα προσέχει, θα δακρύζει,
την αγάπη του πατέρα του θ’ αρνιέται,
στης μητέρας του τη μήτρα όλο θα χάνεται,
νύκτες οκτώ μέσα σε ύπνο ακόλαστο
κι ύστερα, τη νύκτα την ενάτη, θα γίνει αυτός
νύφη και θύμα ενός φαντάσματος,
κι εκεί, στο λάκκο πεταγμένος τον τρομακτικό,
μονάχος του θ’ αντέχει την οργή.

( W. H. Auden )

 

Ληστέψανε την τράπεζα
και τι με νοιάζει εμένα
δεν είμαι με κανέναν.
Σου λέω καλά της κάνανε
γιατί μας προκαλούσε...
γεμάτη εκατομμύρια, ενώ κι ο Θεός πεινούσε!

Περαστικοί, αδιάφορα,
εκάτσαν κι εκοιτούσαν.
Του διευθυντή της οι κοιλιές,
κι αυτούς τους ενοχλούσαν.

Κάποιος πανικοβλήθηκε
μπας κι ήτανε ο γυιός του
κι ο ιδρωμένος λογιστής,
μπας κι ήταν ανεψιός του
κι όσο για τον ταμία
που πήγε ν' αμυνθεί,
όταν αναρωτήθηκε για ποιόν και το γιατί,
"στα τέτοια μου" ψυθίρησε
και γέμισε τις τσάντες.

"Αντε και καλή τύχη μάγκες!"
Στο μπάτσο βλέπεις πέρασε μονάχα η κοροϊδία,
να έχει την ψευδαίσθηση πως είναι εξουσία,
και τώρα η χήρα του με δυο ορφανά,
με τρεις κι εξήντα σύνταξη, τη μοίρα βλαστημά
και μια γνωστή αιτία...

Ψωρο-κορώνα-γράμματα
στο τζόγο της ζωής
"Επάγγελμα;" "Ποιό επάγγελμα;"
"Τί επάγγελμα;" "Ληστής"

Τα τέρατα δικάστηκαν με μάρτυρα την πείνα,
αποκλεισμένα μια ζωή σε ακούσια καραντίνα.
Η απελπισιά περίστροφο και σφαίρες της, οι ανάγκες
Αντε... και καλή τύχη μάγκες.

 

μέσα στην αισιοδοξία σας βρίσκω!

 

L'Héautontimorouménos

Je te frapperai sans colère
Et sans haine, - comme un boucher!
Comme Moïse le rocher,
- Et je ferai de ta paupière,

Pour abreuver mon Saharah,
Jaillir les eaux de la souffrance.
Mon désir gonflé d'espérance
Sur tes pleurs salés nagera

Comme un vaisseau qui prend le large,
Et dans mon coeur qu'ils soûleront
Tes chers sanglots retentiront
Comme un tambour qui bat la charge!

Ne suis-je pas un faux accord
Dans la divine symphonie,
Grâce à la vorace Ironie
Qui me secoue et qui me mord?

Elle est dans ma voix, la criarde!
C'est tout mon sang, ce poison noir!
Je suis le sinistre miroir
Où la mégère se regarde.

Je suis la plaie et le couteau!
Je suis le soufflet et la joue!
Je suis les membres et la roue,
Et la victime et le bourreau!

Je suis de mon coeur la vampire,
- Un de ces grands abandonnés
Au rire éternel condamnés,
Et qui ne peuvent plus sourire!


Charles Baudelaire


-------------------------------------------------


Ο ΑΥΤΟΤΙΜΩΡΟΥΜΕΝΟΣ

Να σε χτυπήσω διχως οργή
Δίχως μίσος, σα χασάπης,
Σαν το Μωυσή το βράχο!
Θα κάνω απ' το βλέφαρό σου

Για να ποτίσω τη Σαχάρα μου
Ν'αναβλύσουν του πόνου τα ύδατα.
Ο πόθος μου. θρεμμένος μ' ελπίδα,
Στ' αλμυρά δάκρυά σου θα επιπλεύσει

Σαν πλοίο που στο πέλαγος ξανοίγεται,
Και στην καρδιά μου, που θα μεθύσουν
Οι προσφιλείς σου λυγμοί, θ' αντηχήσουν
Σαν τύμπανο που έφοδο χτυπά!

Μήπως δεν είμαι μια παράφωνη συγχορδία
Μες στη θεία συμφωνία,
Χάρις στην αδηφάγο Ειρωνεία
Που με κινεί και με δαγκώνει;

Είναι μες στη φωνή μου, τη βροντόλαλη!
Είναι όλο μου το αίμα. τούτο το μαύρο φαρμάκι!
Είμαι ο δυσοίωνος καθρέφτης
Όπου κοιτάζεται η Μέγαιρα!

Είμαι η πληγή και το μαχαίρι!
Είμαι το χαστούκι και το μάγουλο!
Είμαι τα μέλη κι ο τροχός,
Και το θύμα και ο δήμιος!

Είμαι της καρδιάς μου ο βρικόλακας,
-Ένας απ' αυτούς τους μεγάλους εγκαταλειμμένους,
Στο αιώνιο γέλιο καταδικασμένους,
Που δεν μπορούν πια να χαμογελάσουν.


Απόδοση στην ελληνική γλώσσα: Δέσπω Καρούσου για τις εκδόσεις Γκοβοστη.

 

Μανώλης Αναγνωστάκης, - Κι ήθελε ἀκόμη…

Κι ήθελε ακόμη πολὺ φώς νὰ ξημερώσει. Όμως εγὼ

Δὲν παραδέχτηκα τὴν ήττα.
Έβλεπα τώρα

Πόσα κρυμμένα τιμαλφὴ έπρεπε νὰ σώσω

Πόσες φωλιὲς νερού νὰ συντηρήσω μέσα στὶς φλόγες.

Μιλάτε, δείχνετε πληγὲς αλλόφρονες στοὺς δρόμους

Τὸν πανικὸ ποὺ στραγγαλίζει τὴν καρδιά σας σὰ σημαία

Καρφώσατε σ’ εξώστες, μὲ σπουδὴ φορτώσατε τὸ εμπόρευμα
Η πρόγνωσίς σας ασφαλής: Θὰ πέσει η πόλις.

Εκεῖ, προσεχτικά, σὲ μιὰ γωνιά, μαζεύω μὲ τάξη,

Φράζω μὲ σύνεση τὸ τελευταίο μου φυλάκιο

Κρεμώ κομμένα χέρια στοὺς τοίχους, στολίζω

Μὲ τὰ κομμένα κρανία τὰ παράθυρα, πλέκω

Μὲ κομμένα μαλλιὰ τὸ δίχτυ μου καὶ περιμένω.


Όρθιος, καὶ μόνος σὰν καὶ πρώτα περιμένω.

 

Εωθινό

Δουλεύω όλη μέρα και τα κουτσοπίνω το βραδάκι
Ξυπνώ τις τέσσερις στο άηχο σκοτάδι και χαζεύω.
Κάποια στιγμή ο ήλιος θα φανεί στις άκρες τις κουρτίνας.
Μέχρι τότε θωρώ αυτό που ανέκαθεν υπήρχε
Τον θάνατο ακάματο, τώρα μια μέρα ολόκληρη πιο κοντά
Καθιστώντας κάθε άλλη σκέψη αδύνατη
Εκτός από το πού, πότε και πώς εγώ ο ίδιος θα πεθάνω.
Μάταιο ερώτημα. Ωστόσο ο τρόμος
Του να πεθαίνεις και του να είσαι νεκρός
Επιστρέφει για να με ακινητοποιήσει και να με τρομοκρατήσει.

Ο νους αδειάζει στο λογισμό του. Όχι από τύψεις
–Το καλό που δεν έγινε, η αγάπη που δεν δόθηκε, ο χρόνος
που άχρηστα σπαταλήθηκε– ούτε από μιζέρια, καθώς
μία και μόνη ζωή μπορεί να χρειαστεί πολύ καιρό
για να διορθώσει το κακό της ξεκίνημα,
(πράγμα που ίσως ποτέ της να μην καταφέρει)
Αλλά από τη βέβαιη εξάλειψη που σύντομα μας περιμένει
Και στην οποία θα είμαστε αιώνια χαμένοι.
Να μη βρίσκεσαι ούτε εδώ, ούτε πουθενά·
Τίποτα πιο αληθινό, τίποτα πιο τρομερό.

Αυτό είναι ένα ιδιαίτερο είδος φόβου
Που κανένα τέχνασμα δεν μπορεί να σβήσει
Η θρησκεία προσπάθησε παλιότερα
Αυτός ο αχανής σκοροφαγωμένος θεσμός
Που δημιουργήθηκε για να μας πείσει
Ότι δε θα πεθάνουμε ποτέ
Και να μας καθησυχάσει με σοφίσματα:
Κανένα λογικό ον δεν μπορεί να φοβάται κάτι που δεν θα νοιώσει
Και δεν καταλαβαίνουν ότι αυτό είναι που φοβόμαστε – ούτε εικόνα, ούτε ήχος,
Αφή, γεύση ή όσφρηση, τίποτα να σκεφτούμε.
Τίποτα ν' αγαπήσουμε ή με το οποίο να δεθούμε,
Το αναισθητικό από το οποίο κανένας δε συνέρχεται.

Έτσι, παραμένει στη γωνία της όρασής μας
Μία μικρή, δυσδιάκριτη μουτζούρα, μια βέβαιη παγωμάρα
Που ανακόπτει κάθε παρόρμηση σε αναποφασιστικότητα.
Τα περισσότερα δε θα συμβούν: το συγκεκριμένο όμως θα συμβεί,
Και η συνειδητοποίηση του ξανάβει τους φόβους μας
όποτε πιανόμαστε δίχως πιοτό ή ανθρώπους.
Ανώφελο το κουράγιο: Δε σημαίνει παρά να μην τρομάζεις τους άλλους. Το θάρρος
Δε γλίτωσε κανένα από τον τάφο.
Ο θάνατος είναι ο ίδιος και για δειλούς και για γενναίους.

Σιγά-σιγά δυναμώνει το φως και αρχίζει να διαφαίνεται το δωμάτιο
Απλό, σαν ντουλάπα. Αυτό που γνωρίζουμε
Και πάντα γνωρίζαμε, δηλαδή ότι δεν υπάρχει διαφυγή,
Δεν μπορούμε ακόμα να δεχτούμε. Από κάτι πρέπει να παραιτηθούμε.
Εν τω μεταξύ, τα τηλέφωνα αναμένουν, έτοιμα να χτυπήσουν
Σε κλειδωμένα γραφεία και ολόκληρος ο αδιάφορος
Πολύπλοκος, δανεικός κόσμος, αρχίζει να ξυπνάει.
Ο ουρανός, άσπρος σαν πηλός, ανήλιαγος.
Δουλειά μας περιμένει.
Οι ταχυδρόμοι, σαν τους γιατρούς, γυρνάνε από σπίτι σε σπίτι.

( Philip Larkin )

 

Οκτάβιο Πάζ, Η Πέτρα του Ήλιου (απόσπασμα)

Μαδρίτη, 1937,
στην πλατεία του Αγγέλου οι γυναίκες
κεντούσαν και τραγουδούσαν με τα παιδιά τους
μετά χτύπησε συναγερμός κι ακούστηκαν φωνές,
σπίτια γονατισμένα μες στη σκόνη,
πύργοι σκισμένοι, μέτωπα λερωμένα με φτυσιές,
κι ο λαίλαπας των κινητήρων συνεχώς:
κι οι δυό τους γδύθηκαν κι αγαπηθήκανε
για να υπερασπίσουν το αιώνιο μερτικό μας,
το μερτικό μας σε καιρό και σε παράδεισο,
ν' αγγίξουμε τη ρίζα μας
και να την ξανακαταχτήσουμε,
να ξαναβρούμε την κληρονομιά μας ξεριζωμένη
από κλέφτες της ζωής εδώ και χίλιους αιώνες,
και οι δύο γδύθηκαν και φιληθήκανε
γιατί οι αγκαλιασμένες γυμνότητες
διασχίζουν τον χρόνο κι είναι άτρωτες,
τίποτα δεν τις αγγίζει, ξαναγυρίζουν στην αρχή,
δεν υπάρχει εσύ ούτε εγώ,
αύριο ούτε χτες ούτε ονόματα,
ούτε διπλή αλήθεια μέσα σ' ένα μόνο σώμα,
μιά μόνη ψυχή,
ακέραιο Είναι...

 

Παραίνεση

Ο αιώνας σε κοιτάζει κατάματα,
σε καλεί να τον αναπλάσεις.
Τι έχεις κάνεις σήμερα
μες στην καρδιά σου, στην ψυχή σου;

Σκέψου ό,τι λες,
κοίτα τις ανοιχτές πληγές.
Ό,τι δημιουργήσεις για σένα,
το ’χεις για όλους δημιουργήσει.

Μην κρύβεις από το πρόσωπο σου
την αίσθηση τη ζωντανή της ύπαρξης σου.
Ακόμη και μες στη νύχτα μόνος δεν είσαι.
Είσαι ο ίδιος πάντα του εαυτού σου ο κριτής.

Κι όταν ακόμα οι άνθρωποι βρίσκονται μακριά
και συ τη δύναμη ψάχνεις στα βουνά,
ένα άστρο κοιτάζει από ψηλά
και σου ζητάει ν’ απολογηθείς.

( Ondra Lysohorsky )

 

Ντύλαν Τόμας, Μια πορεία στον καιρό της καρδιάς

Μια πορεία στον καιρό της καρδιάς
Την υγρασία σε ξηρασία μεταλλάσειֹ η χρυσή βολή
Λυσσομανά στον παγωμένο τάφο.
Μια πορεία στην εποχή των φλεβών
Τη νύχτα σε μέρα μεταλλάσειֹ αίμα στους ήλιους τους
Φωτίζει το ζωντανό σκουλήκι.
Μια πορεία στο μάτι προειδοποιεί
Τα κόκκαλα της τύφλωσης κι η μήτρα
Οδηγεί στο θάνατο καθώς η γη διαρρέει.
‘Ενα σκοτάδι στον καιρό του ματιού
Είναι το μισό του φωςֹ η βυθομετρημένη θάλασσα
Σκάζει σε λεία γη.
Ο σπόρος που πλάθει ένα δάσος νεφρών
Καρφώνει το μισό καρπό τουֹ και μισό στάζει
Αργά σ’ έναν άνεμο υπνωμένο.
Ένας καιρός σε κόκκαλα και σάρκα
Είναι υγρασία και ξηρασίαֹ ο ζωντανός κι ο νεκρός
Κινούνται σαν δυο φαντάσματα μπροστά στο μάτι.
Μια πορεία στον καιρό του κόσμου
Το στοιχειό σε στοιχειό μεταλλάσειֹ κάθε μητέρας παιδί
Κάθεται στη διπλή σκιά του.
Μια πορεία συνεπαίρνει το φεγγάρι προς τον ήλιο,
Κατεβάζει τις κουρελιασμένες κουρτίνες του δέρματος
Κι η καρδιά εγκαταλείπει τους νεκρούς της.

 

Βatir des chateaux en Espagne
( Στον Roger Milliex )

Εδώ και σαράντα χρόνια
o θάνατος στέκει πλάι μου
είναι μι’ ασπροντυμένη κοπέλα
κάθε μέρα μου ζυμώνει το ψωμί
μαντάρει τις κάλτσες
που και που ρίχνει μια κρυφή ματιά
και με κοιτάζει.
Κι εγώ γράφω κόκκινους στίχους
χτίζω γκρεμίζω πύργους
στην Ισπανία
και περνάνε χρόνια και χρόνια
ασπρίζουν τα μαλλιά της κοπέλας
ασπρίζουν τα μαλλιά του θανάτου
κάθε μέρα μου ζυμώνει το ψωμί
μαντάρει τις κάλτσες
κι όλο ρίχνει κλεφτές ματιές
ματιές απορημένες
σε μένα
που ατάραχος πάντα χτίζω
γκρεμίζω πύργους
στην Ισπανία.

( Μίλτος Σαχτούρης )

 

Άλλοι Στίχοι

Όταν τ’ όνομα μου φιγούραρε σχεδόν σε κάθε εφημερίδα,
μια γαλλική φυλλάδα διέδωσε τη φήμη
ότι ποτέ μου δεν υπήρξα.
Διόλου δεν άργησαν οι διαψεύσεις.
Αλλά η ψευδής είδηση ήταν η πιο αληθινή.
Η ύπαρξη μου ένα διπλότυπο ανέκυψε,
μια πλάνη όπως εκείνη η πλανητική
τούτα τα χρόνια χαίρει της τιμής συζητήσεων.
Ψευδολογούν λοιπόν οι αστρονόμοι η, μάλλον, κάνουνε φαλσέτο;
Η φωνητική μουσική
χρήζει τέτοιων η παρόμοιων τεχνασμάτων.
Μα τι να πούμε για τον ήχο των Σφαιρών;
Και τι για την πλάνη, την αλήθεια η το ποτ πουρί;
Δουλειά μας δεν είναι το ξέμπλεγμα του κουβαριού.
Εξάλλου και οι φιλόσοφοι και οι θεολόγοι
πλάσματα είναι με σάρκα και οστά. Και ιδού
η χρεία, το καθήκον να κρούσουμε την γκρανκάσα.

( Eugenio Montale )