Ποίηση της παρακμής. Η μοντερνιστική τομή.

Λεπτομέρειες για σπίτια που παλιώνουν

Κανείς δεν ξέρει που
κοιτούν τα σπίτια.
Μέσ’ από τ’ ανοιχτά παράθυρα τους
σαν προβολέα το βλέμμα περιφέρουν,
φωτίζοντας ένα δικό τους κόσμο.

Τα βράδια κλείνουν πια τα βλέφαρα τους,
βυθίζονται βαθιά στην ύπαρξή τους,
νιώθουν κι αυτά το σώμα τους,
ακούνε τις πέτρινες τους φλέβες να φουσκώνουν.

Μέσα στα κύτταρα τους ξαναζούν
ψίθυροι των νερών,
φωνές του ανέμου.

Τα σπίτια μοιάζουν κάπως με τους τάφους,
όπου νεκροί και ζώντες συνυπάρχουν,
ο χρόνους τους ακινητεί,
το παρελθόν τους και το μέλλον τους
χωρούν μες στο πλατύ κι ασάλευτο παρόν τους.

Όμως πεθαίνουν κάποτε κι εκείνα,
σωρεύεται στα στήθη τους σκοτάδι,
σπάζουν τα κόκαλα τους απ' το βάρος.

Και ξαφνικά
μια νύχτα καταρρέουν,
μ’ ένα βαθύ λυγμό που συγκλονίζει.

( Ορέστης Αλεξάκης )

 

Οι λέξεις

Οι λέξεις αν ξανασηκωθούν,
αρνούνται την καταλληλότερη έδρα,
το χαρτί του Fabriano, το κινέζικο μελάνι,
το φάκελο από δέρμα ή βελούδο,
που τις κρατά μυστικές.

Οι λέξεις όταν ξυπνούν,
αναπαύονται όπισθεν των αποδείξεων,
στα περιθώρια αποκομμάτων της λοταρίας,
σε γαμήλιες προσκλήσεις ή πένθους.

Οι λέξεις δεν ζητούν τίποτε το καλύτερο
απ' την απάτη των πλήκτρων
στη φορητή Olivetti,
απ' το σκοτάδι στα τσεπάκια
του γιλέκου, απ' τον πάτο
του κάλαθου των αχρήστων, κατηντημένες
εκεί σαν σφαίρες.

Οι λέξεις δεν είναι καθόλου ευτυχείς,
να τις πετούν έξω σαν πουτάνες και να
τις υποδέχονται με ορμή χειροκροτημάτων
και ατιμίας.

Οι λέξεις προτιμούν τον ύπνο
στο μπουκάλι της χλεύης,
να διαβάζονται, πωλούνται,
ταριχεύονται, ναρκώνονται.

Οι λέξεις είναι όλων και μάταια
καταφεύγουν στα λεξικά,
γιατί υπάρχει πάντα ο κάφρος,
που ξεθάβει τα πιο δύσοσμα
και πιο σπάνια ταρτούφο.

Οι λέξεις μετ' από μια αιώνια
αναμονή, παραιτούνται της ελπίδας
να προφερθούν, μια φορά για πάντα,
και μετά πεθαίνουν, μαζί μ' εκείνον που τις κατείχε.

( Eugenio Montale )

* Fabriano : Πόλη της κεντρικής Ιταλίας φημισμένη για τ' ομώνυμο χαρτί της.
Olivetti : Μάρκα ηλεκτρονικών υπολογιστών και γραφομηχανών.
Ταρτούφο : Είδος εκλεκτού μανιταριού
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------

** Απόδοση στα ελληνικά T_S

 

Στην όχθη

Οι αποβάθρες ερημωμένες αναρριχούνται στα κύματα,
ακόμη και ο θαλασσόλυκος σκοτεινιάζει.
Τι κάνεις? Προσθέτω λάδι στην λάμπα,
κρατώ συμμαζεμένο το δωμάτιο στ' οποίο βρίσκομαι,
εν αγνοία δική σου και των αγαπημένων σου.

Η χαμένη ταξιαρχία ανασυντάσσεται,
μετριόμαστε μετά απ' αυτές τις καταιγίδες.
Εσύ που είσαι? Σου εύχομαι σε κάποιο λιμάνι...
Ο άνθρωπος του φάρου βγαίνει με την βάρκα,
εξετάζει, περιπολεί, πηγαίνει στ' ανοιχτά.
Ο καιρός και η θάλασσα έχουν απ' αυτές τις παύσεις.

( Mario Luzi )

* Απόδοση στα ελληνικά T_S

 

Όπως η θάλασσα, τα φιλιά

Σημασία δεν έχουν τα εμβλήματα,
ούτε τα μάταια λόγια που είναι μια ανάσα μονάχα.
Σημασία έχει ο αντίλαλος,
απ’ όσα άκουσα και ακούω.
Η φωνή σου που νεκρή ζει,
όπως εγώ που περνώντας
από δω, ακόμη σου μιλάω.

Ήσουν πιο συμπαγής,
πιο ανθεκτική, και όχι επειδή σε φίλαγα,
ούτε επειδή εδραιωνόταν μέσα σου η ύπαρξη.
Αλλά γιατί ήσουν σαν τη θάλασσα,
που αφού εισχωρήσει στην άμμο, έντρομη μετά υποχωρεί.
Στα πράσινα ή στους αφρούς η θάλασσα, απομακρύνεται.
Όπως αυτή γύρισες κι εσύ, τίποτε δεν γυρίζει.

Ποιος ξέρει γιατί, περιπλανήθηκα
πάνω σ' ατελείωτη παραλία, δεν μπόρεσα να σε βρω.
Το ίχνος του αφρού σου,
όταν το νερό φεύγει, μένει στις άκρες.

Μόνο άκρες συναντώ. Μόν' ο ψίθυρος
που μ' απομένει.
Σαν ένα φύκι τα φιλιά σου.
Μαγικά στο φως, μετά νεκρά επιστρέφουν.

( Aleixandre Vicente )

* Απόδοση στα ελληνικά Τ_S

 

Η νύχτα πλένει το μυαλό

Μετ' από λίγο είμαστ' εδώ, όπως καλά γνωρίζεις,
σειρά ψυχών κατά μήκος της κορνίζας,
ποιος έτοιμος για τ' άλμα, ποιος σχεδόν σε αλυσίδες.

Κάποιος στη σελίδα της θάλασσας
σχεδιάζει ένα σημάδι ζωής, φυτεύει μια τελεία.
Σπανίως κανείς γλάρος εμφανίζεται.

( Mario Luzi )

* Απόδοση στα ελληνικά T_S

 

Συχνά διανοούμενος ωσάν ηλίθιος ή μόλις ποιητής
χάνοντας απ’ τα μάτια μου τα ευλύγιστα
σμήνη από ηχοφρένεια /είν’ επίδεσμοι αιματωμένοι
στη φαεινή πληγή του μυστηρίου/
συχνά τα λόγια μου τα κυνηγούν ερινύες και δράκοι
πανικοβάλλοντας την τόσο νευρική μου προφορικότητα
φτερουγίζουν έτσι κάνα δυο λέξεις ερείπια
γλιτωμένα σε χορτάρια από φράσεις θνησιμαίες κι αβέβαιες
το στόμα μου δεν υφίσταται -, τείχος η λάμψη που υφαίνει
αιματηρά τη φθαρτότητα.
Για ιδές ψηλά, διάττοντες: τα ρίγη που θρυμματίζουν
τη βραδινή κι ασώματη θεότητα.
Δεσμοφύλακες είν’ οι λέξεις τραυματίες τα γάργαρα σώψυχα
ψηφιδωτό σε ηλιόλουστη σιγή: στα λιθάρια υπ’ ατμόν η σαύρα
πολύκλωνα όνειρα εδάφους κι άλλα φυτικά μνημόνια
σήπονται στην αγχώδη απεικόνιση στα ελεεινά
νυχτώματα στην έρπουσα υγρασία.

Νίκος Καρούζος - Αυτοσυναίσθηση στον ασφαλτόδρομο
από την συλλογή ΦΑΡΕΤΡΙΟΝ [1981]

 

Guillaume Apollinaire

(Λόφοι)

Το στόμα μου θα είναι βάραθρο με θειάφι καυτό
Θα βρεις το στόμα μου κόλαση αποπλάνησης κι απόλαυσης
Οι άγγελοι του στόματος μου θα θρονιαστούν στην καρδιά σου
Οι στρατιώτες του στόματός μου θα σου επιτεθούν αιφνιδιαστικά
Οι παπάδες του στόματός μου θα λιβανίζουν την ομορφιά σου
Η ψυχή σου θα πάλλεται σαν μια περιοχή σεισμού
Τα μάτια σου θα έχουν τότε φορτωθεί όλον τον έρωτα
Της ανθρωπότητας συσσωρευμένον από πρωτόγονα χρόνια
Το στόμα μου θα είναι μια στρατιά αντίπαλή σου
Μια απειθάρχητη στρατιά αλλάζοντας καθώς ένας
Ταχυδακτυλουργός το σχήμα και τον αριθμό της
Η ορχήστρα και η χορωδία του στόματός μου θα ψάλλει
Την αγάπη μου θα σου τη μουρμουρίζει από μακριά

Κι εγώ όρθιος με μάτια καρφωμένα στο χρονόμετρο
Θα ορμήσω για έφοδο

 

Να σου δώσω έρωτα;
-Δώσε μου!

-Είναι βρώμικος…
-Δώσ’ τον μου βρωμισμένο!
-Να μαντέψω θέλω …
-Μάντεψε.

-Θέλω να ρωτήσω ακόμη …
–Ρώτησε!
-Ας υποθέσουμε ότι χτυπώ …
-Θα σου ανοίξω!

-Ας υποθέσουμε ότι σε καλώ …
–Θα έρθω!
-Κι αν σε περιμένει συμφορά;
-Στη συμφορά!

-Κι αν σε ξεγελάσω;
-Θα σε συγχωρήσω!
-«Τραγούδα!» θα σε προστάξω …
-Θα τραγουδήσω!

-Κλείσε την πόρτα σου στον φίλο …
-Θα την κλείσω!
-Θα σου πω: σκότωσε! …
-Θα σκοτώσω!

-Θα σου πω: πέθανε!…
-Θα πεθάνω!
-Κι να πνιγώ;
–Θα σε σώσω!

-Κι αν πονάς;
-Θα υπομένω!
-Κι αν άξαφνα – τοίχος;
-Θα το μεταφέρω!

-Κι αν – κόμπος;
-Θα τον κόψω!
-Κι αν εκατό κόμποι;
-Και τους εκατό!

–Να σου δώσω έρωτα;
-Έρωτα!
-Δεν πρόκειται!
-Γιατί;
-Γιατί δεν αγαπώ τους σκλάβους.

 

Καλημέρα

Καλημέρα …
με τα δάχτυλα στα πλήκτρα
κι ο καφές μοιρασμένος, πικρός,
όπως το τσιγάρο στα χείλη
καπνίζει τους φόβους,
στις ρεαλιστικές αγρυπνίες του ξύπνιου.
Στις αυτοκτονικές πτήσεις,
μέσα σε ποιήματα
με στίχους, σε Καντινιακά περάσματα
αισθητικών αντανακλάσεων,
στους καθρέφτες τερματικού τρόμου,
στου Οιδίποδα την ανεξήγητη εξαφάνιση,
στους θυμούς της μνήμης σαν λείπει,
από την ανάμνηση εκείνου που έφταιξε…
Πια δεν τολμάς να πεις… «καλημέρα»,
όταν όλα αλλάζουν ή χάνονται
με ανεξήγητες προσμονές.
Εσύ παραιτείσαι!
Μεταγγίζοντας νοσταλγία στο δικό μου χώμα.
Ναυπηγός του τελευταίου ονείρου,
ναυαγείς σε προσχήματα δακρύων
με υποσχέσεις ληγμένων συναισθημάτων.

( Σοφία Στρέζου )

 

Επίλογος
Ι
Κι έμαθα πώς συρρικνώνονται τα πρόσωπα
Πώς ο τρόμος ελλοχεύει κάτω από τις βλεφαρίδες
Και πώς η οδύνη γράφει με σφηνοειδείς χαρακτήρες
Τραχιές γραμμές τα μάγουλα,

Πώς κατάμαυρα ή ξανθά δαχτυλίδια τα μαλλιά
Μονομιάς καλύπτονται απ’ ασημένια σκόνη,
Και σβήνει το χαμόγελό μου στα πειθήνιά μου χείλη
Κι ο φόβος, είναι νεκρικός, θροΐζει στο σβησμένο μου γελάκι.

Και για μένα δεν προσεύχομαι μοναχά,
Αλλά για όλους, αυτούς που στάθηκαν μαζί μου στη σειρά
Στη ζέστα του Ιούλη, στο ψύχος του χειμώνα
Κάτω από τον τόσο κόκκινο, τον τοίχο, κι αθώρητο ακόμα.

-Anna Akhmatova-

 

"Νωρίς μπατάρισε ο καιρός κι έχει χαλάσει.
Σκατζάρισες, μα σε κρατά λύπη μεγάλη.
Απόψε ψόφησαν οι δυο μου παπαγάλοι
κι ο πίθηκος που `χα με κούραση γυμνάσει."

Καββαδίας Ν.

 

Γκρεμισμένος χρόνος

Πολλές φορές αναγκάζομαι να τα γκρεμίζω όλα.
Γκρέμισα το γαλάζιο, τις αποστάσεις, τους φανοστάτες βλέμματα,
γκρέμισα τον τρόπο που με χρειαζόσουν, τα χαμηλοτάβανα αισθήματα,
την απάτητη χλόη, τις γυμνές προθέσεις,
γκρέμισα μανδύες αορατότητας, μελαγχολικά κατοικίδια,
αντένες εντόμων, κτηρίων, κατανόησης.
Γκρεμίστηκα κιόλας.
Από το τόξο ενός φρυδιού, απ' ένα αδιάφορο ψέμα,
από μια μεταχρονολογημένη αλήθεια, από γόνατα που αγκίστρωσαν τη μέση μου,
από χέρια που με στόχευσαν, από αδιάβροχα καλοκαίρια.
Θα φορέσω τα πόδια μου, πάμε να περπατήσουμε.

( Έλενα Λυμπεροπούλου )