Ποίηση της παρακμής. Η μοντερνιστική τομή.

Μοναξιά - Pablo Neruda

Αυτό που δεν εγινε σταθηκε τοσο ξαφνικο
που με καθηλωσε εδώ για παντα,
διχως να ξερω χωρις να μαθουν την παρουσια μου,
σαν να μουν κρυμενος κατω από πολυθρονα
η χαμενος μεσα στη νυχτα:
Τετοιο υπηρξε αυτό που δεν υπηρξε
κι ετσι με καθηλωσε για παντα.
Ρωτησα αργοτερα τους αλλους,
τις γυναικες,τους αντρες,
τι εκαναν με τοση βεβαιοτητα
και πως εβλεπαν τη ζωη:
Ακομα περιμενω την απαντηση τους,
συνεχισαν να ζουν,να χορευουν.
Είναι αυτό που δεν συμβαινει σ'έναν
που καθοριζει τη σιωπη,
δεν θελω να συνεχισω να μιλω
γιατι εμεινα εδώ περιμενοντας:
Σ'αυτή την περιοχη, εκεινη την μερα,
δεν ξερω τι μου συνεβη μα δεν ειμαι ο ιδιος.

 

Παραβολή

Αν θα 'θελες να ξέρεις
τι ήμουν στις μέρες μου, αυτό
για μένα θα μπορούσα να σου πω.
Σε μια τύχη μπορώ να μοιάσω,
που είδα στα χωράφια:
του σταφυλιού που κατά τις πλούσιες μέρες του τρύγου
βρέθηκε άγουρο
και οι τρυγητές δεν το μάζεψαν
και που μετά στ' αμπέλι,
ισχνό απ' τα βάσανα του χειμώνα
μην φτάνοντας στη γλύκα,
ανεκπλήρωτο το φθείρουν οι άνεμοι.

( Franco Fortini )

 

Τρένα

Τη νύχτα
ένας αργός γύρος από κόκκινες σκιές
στους τοίχους κατηύθυνε τα τρένα: κρότοι
σκοτεινοί γαντζωμάτων
στον ύπνο συντριβόντουσαν.

Κι έπλενε
απαλά την πορεία της βροχής ο πυκνός
καπνός στα τζάμια: όνειρα
άνοιγαν συνεχόμενα, απαστράπτουσες
ράγες κατά μήκος ενός ποταμού.

Τώρα επιστρέφει
στη μέση του ύπνου εκείνη
η παράλογη βροντή.
Και στις μουγκές νυχτερινές οδούς, στα ράθυμα
ξύλα των βαγονιών και μες το αίμα
καλεί
μακρές βουές - και κείνο τον αρχαίο πυρακτωμένο
τρόμο και όνειρο
των συνοδειών.

( Antonia Pozzi )

 

Επίγραμμα

Ω, πόσο ήταν ωραίος
έτσι, φιλημένος απ' το θάνατο,
λίγο μετά από το σπασμό,
λίγο πιο πριν από τη σήψη.
Κλειστά τα μάτια
και μισάνοιχτα τα χείλη του,
λίγο μετά από το σπασμό,
λίγο πιο πριν απ' το τσιγάρο
που τόσο είναι επιθυμητό
ύστερ' από τον έρωτα.

( Αργύρης Χιόνης )

 

Το σώμα

Αυτή η τελευταία ήπειρος
που μένει ακόμα να ανακαλυφθεί.

Το χέρι μου ονειρεύεται, κατασκευάζει
το πλοίο του. Για πλήρωμα παίρνει
ένα πακέτο κόκαλα, για τροφή
ένα μπουκάλι μπύρας γεμάτο αίμα.

Γνωρίζει την ανάσα που φυσά βόρεια.
Με την ανάσα απ’ τα δυτικά
θα αρμενίζει ανατολικά κάθε νύχτα.

Το άρωμα του σώματός σου καθώς κοιμάται
είναι τα πουλιά της στεριάς που διακρίνονται
από τη θάλασσα.

Η επαφή μου βρίσκεται στο ψηλότερο κατάρτι.
Ζητά στις τέσσερις το πρωί
ένα φανάρι για να φωτιστεί
στο χείλος του κόσμου.

( Charles Simic )

 

Ξεπούλημα - Αρθούρος Ρεμπώ

Πουλιέται το καθετί που ούτε η αρετή ούτε το έγκλημα γευτήκαν,
το καθετί που αγνοεί ο καταραμένος έρωτας και η κολασμένη τιμιότητα των όχλων.
Το καθετί που ούτε ο χρόνος ούτε η επιστήμη μπορούν να αναγνωρίσουν.
Πουλιούνται τα κορμιά χωρίς αξία, κάθε ράτσας, κάθε κόσμου, κάθε φύλου, κάθε καταγωγής!
Τα πλούτη ξεπηδάν σε κάθε βήμα! Ξεπούλημα των διαμαντιών δίχως έλεγχο!

Πουλιέται η αναρχία για τους όχλους.
Η μοναδική ικανοποίηση για τους ανώτερους ερασιτέχνες.
Ο φριχτός θάνατος για τους πιστούς και τους εραστές!

Πουλιούνται οι κατοικίες και οι μεταναστεύσεις, σπορ και τέλειες ανέσεις
κι ο θόρυβος, η κίνηση και το μέλλον που δημιουργούν!

Πουλιούνται οι εφαρμογές των επινοήσεων και ανάκουστα άλματα της αρμονίας.
Ορμή τρελή κι ατέλειωτη στις αόρατες μεγαλοπρέπειες, στις ανάλγητες απολαύσεις
και τα τρελά της μυστικά για κάθε βίτσιο και η απαίσια χαρά της για τον όχλο!

Πουλιούνται τα κορμιά, οι φωνές, η απέραντη αναμφισβήτητη χλιδή, το καθετί που δεν θα πουληθεί ποτέ.
Οι πωλητές δεν τελείωσαν το ξεπούλημα! Οι ταξιδιώτες έχουν καιρό να δώσουν την παραγγελία τους!

 

Οι κούφιοι άνθρωποι - T.S. Elliot (μετάφραση Γ. Σεφέρης)

Ι

Είμαστε οι κούφιοι άνθρωποι
Είμαστε οι παραγεμισμένοι άνθρωποι
Που σκύβουμε μαζί
Καύκαλα μ'άχερα γεμάτα. Αλίμονο!
Οι σ τ ε γ ν έ ς μας φωνές
Σαν ψιθυρίζουμε μαζί
Είναι ήσυχες και ασήμαντες
Σαν τον αγέρα στο ξερό χορτάρι
Ή σε σπασμένα γυαλικά των ποντικών το ποδάρι
Μες στο ξερό μας το κελάρι.


Μορφή χωρίς σχήμα,
Σ κ ι ά δίχως χρώμα,
Παραλυμένη Δύναμη
Γνέψιμο χωρίς κίνηση˙
Εκείνοι που ταξίδεψαν
Με ί σ ι ε ς μ α τ ι έ ς ,
στου θανάτου την άλλη Βασιλεία
Μας θυμούνται —α! θυμούνται—
όχι σα να'μαστε χαμένες
Παράφορες ψυχές, μα μοναχά
Οι κ ο ύ φ ι ο ι ανθρώποι
Οι π α ρ α γ ε μ ι σ μ έ ν ο ι ανθρώποι.

ΙΙ

Μ ά τ ι α που δεν μπορώ
ν' αντικρίσω στα ό ν ε ι ρ α
Στου θανάτου τη βασιλεία των ονείρων
Α υ τ ά δεν φανερώνονται:
Εκεί, τα μ ά τ ι α είναι
Η λ ι ο ς σε σπασμένη στήλη
Εκεί, ένα δέντρο σείεται
Και οι φωνές είναι
Στου αγέρα το τραγούδισμα
Πιό απόμακρες.. πιό επίσημες
Από τ'άστρο που σβήνει.

Ας μην έρθω κοντύτερα
Στου θανάτου τη βασιλεία των ονείρων
Κι αν φορέσω ακόμη
Τέτοια μελετημένα μασκαρέματα
Ποντικού, τομάρι, κόρακα πετσί,
σταυρωτά ραβδιά
Σ' ένα χωράφι
Κάνοντας όπως κάνει ο άνεμος
Όχι κοντύτερα—

Όχι το τελευταίο τούτο συναπάντημα
στη δειλινή βασιλεία

ΙΙΙ

Τούτη είναι η π ε θ α μ έ ν η χ ώ ρ α
Τούτη είναι του κ ά κ τ ο υ η χώρα
Εδώ τα πέτρινα ομοιώματα
Υψώνονται, εδώ είναι που δέχουνται
Την ικεσία του χέριού ενός πεθαμένου
Κάτω από το παίξιμο του άστρου που σβήνει.

Ετσι είναι τα πράγματα
Στου θανάτου την άλλη βασιλεία
Ξυπνάς μοναχός
Την ώρα εκείνη
που τρέμεις τρυφερός
Χείλια που θα φιλούσαν
Λεν προσευχές στη σπασμένη πέτρα.

IV

Δεν είναι εδώ τα μ ά τ ι α
Εδώ δεν είναι μ ά τ ι α
Στο λαγκάδι των άστρων που πεθαίνουν
Στο κ ο ύ φ ι ο αυτό λαγκάδι
Τούτη η σπασμένη σιαγών
απ'τις χαμένες βασιλείες μας

Στο τελευταίο τούτο συναπάντημα
Μαζί ψηλαφούμε
Και αποφεύγουμε τα λόγια
Μαζεμένοι στην άκρη
του φουσκωμένου ποταμού

Χωρίς βλέμμα, εκτός
Αν ξαναφανούν τα μ ά τ ι α
Σαν τ'άστρο το αιώνιο
Το εκατόφυλλο ρόδο
Της δειλινής βασιλείας του θανάτου
Η ε λ π ί δ α μόνο
Άδειων ανθρώπων.

V

Γύρω-γύρω όλοι
Στη μέση το Φραγκόσυκο
Φραγκόσυκο
Γύρω-γύρω όλοι
Στις πέντε την αυγή

Ανάμεσα στην ι δ έ α
Και στο γεγονός
Ανάμεσα στην κίνηση
Και στη πράξη
Η Σ κ ι ά πέφτει

Ότι Σου εστίν η Βασιλεία

Ανάμεσα στη Σύλληψη
Και της δημιουργίας
Ανάμεσα στη Συγκίνηση
Και στην ανταπόκριση
Η Σ κ ι ά πέφτει

Η ζωή είναι μακριά πολύ

Ανάμεσα στον πόθο
και στον σπασμό
Ανάμεσα στη δύναμη
και στην ύπαρξη
Ανάμεσα στην ουσία
και στην κάθοδο
Η Σ κ ι ά πέφτει

Ότι Σου εστίν η Βασιλεία

Ότι Σου εστίν
Είναι η ζωή
Ότι Σου εστίν η..

Έτσι τελειώνει ο κόσμος
Έτσι τελειώνει ο κόσμος
Έτσι τελειώνει ο κόσμος
Όχι με έναν β ρ ό ν τ ο
μα μ'ένα λ υ γ μ ό

 

15

Το τραγούδι ξετυλίγεται τριχιά για το λαιμό
του κρεμασμένου. Και ο κρεμασμένος μπορεί
την τελευταία στιγμή να γλιτώσει. Εσύ όμως
που λες το τραγούδι είναι βέβαιο ότι θα πεθάνεις,
με ένα τσιγάρο στο στόμα - χωρίς να ξέρεις
ότι είναι το τελευταίο σου - μιλώντας ακατάπαυστα
για καθημερινές βλακείες, για πολιτική
οικονομία, για δημόσια οικονομική. Θα πέσεις
άπνους με το τσιγάρο αναμμένο, το κασκόλ
στον αέρα και το αλκοόλ χυμένο στο παντελόνι.
Η φωνή σου δεν θα απειλεί κανένα πια και η
τελευταία σου λέξη θα 'ναι μια πέτρα μπηγμένη
στο χώμα.

( Γιάννης Κοντός )

 

Άτιτλο Ι

Σ' αυτόν τον έρημο παιδότοπο
παίζαν συχνά ευλύγιστες μελαγχολίες
και ηδονές μακριά γαϊδούρα.
Παίζαν κρυφτό έφηβα πρέπει με τα θέλω,
οι προσδοκίες με τις παχιές αναβολές κάναν τραμπάλα,
κατρακυλώντας σ' ανοιχτή τσουλήθρα του ανεκπλήρωτου.
Ξεχάστηκα εκεί μικρό παιδί και βρέθηκα με μιας
σχεδόν σαράντα…

Άτιτλο ΙΙ

Όταν περνάω δίπλα από μαγαζιά και καφενεία,
επιβραδύνω πάντοτε το βήμα για ν' ακούω,
να κλέβω σκόρπιες φράσεις στον αέρα,
να μπαίνω λίγο στις ζωές των άλλων,
για να μετρώ καλύτερα και τη δικιά μου.
Λίγο με χάνει τότε η σκιά μου,
λίγο, κερδίζεται η μέρα.

( Ντέμης Κωνσταντινίδης )

 

Τάσος Λειβαδίτης, «Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος»



Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
δεν θα πάψεις ούτε στιγμή ν΄αγωνίζεσαι για την ειρήνη και
για το δίκαιο.
Θα βγείς στους δρόμους, θα φωνάξεις, τα χείλια σου θα
ματώσουν απ΄τις φωνές
το πρόσωπό σου θα ματώσει από τις σφαίρες – μα ούτε βήμα πίσω.
Κάθε κραυγή σου μια πετριά στα τζάμια των πολεμοκάπηλων
Κάθε χειρονομία σου σα να γκρεμίζει την αδικία.
Και πρόσεξε: μη ξεχαστείς ούτε στιγμή.
Έτσι λίγο να θυμηθείς τα παιδικά σου χρόνια
αφήνεις χιλιάδες παιδιά να κομματιάζονται την ώρα που παίζουν ανύποπτα στις
πολιτείες
μια στιγμή αν κοιτάξεις το ηλιοβασίλεμα
αύριο οι άνθρωποι θα χάνουνται στη νύχτα του πολέμου
έτσι και σταματήσεις μια στιγμή να ονειρευτείς
εκατομμύρια ανθρώπινα όνειρα θα γίνουν στάχτη κάτω από τις οβίδες.
Δεν έχεις καιρό
δεν έχεις καιρό για τον εαυτό σου
αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.



Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
μπορεί να χρειαστεί ν΄αφήσεις τη μάνα σου, την αγαπημένη
ή το παιδί σου.
Δε θα διστάσεις.
Θ΄απαρνηθείς τη λάμπα σου και το ψωμί σου
Θ΄απαρνηθείς τη βραδινή ξεκούραση στο σπιτικό κατώφλι
για τον τραχύ δρόμο που πάει στο αύριο.
Μπροστά σε τίποτα δε θα δειλιάσεις κι ούτε θα φοβηθείς.
Το ξέρω, είναι όμορφο ν΄ακούς μια φυσαρμόνικα το βράδυ,
να κοιτάς έν΄ άστρο, να ονειρεύεσαι
είναι όμορφο σκυμένος πάνω απ΄το κόκκινο στόμα της αγάπης σου
Να την ακούς να σου λέει τα όνειρα της για το μέλλον.
Μα εσύ πρέπει να τ΄αποχαιρετήσεις όλ΄αυτά και να ξεκινήσεις
γιατί εσύ είσαι υπεύθυνος για όλες τις φυσαρμόνικες του κόσμου,
για όλα τ΄άστρα, για όλες τις λάμπες και
για όλα τα όνειρα
αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.



Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
μπορεί να χρειαστεί να σε κλείσουν φυλακή για είκοσι ή
και περισσότερα χρόνια
μα εσύ και μες στη φυλακή θα θυμάσαι πάντοτε την άνοιξη,
τη μάνα σου και τον κόσμο.
Εσύ και μες απ΄ το τετραγωνικό μέτρο του κελλιού σου
θα συνεχίσεις τον δρόμο σου πάνω στη γη .
Κι΄ όταν μες στην απέραντη σιωπή, τη νύχτα
θα χτυπάς τον τοίχο του κελλιού σου με το δάχτυλο
απ΄τ΄άλλο μέρος του τοίχου θα σου απαντάει η Ισπανία.
Εσύ, κι ας βλέπεις να περνάν τα χρόνια σου και ν΄ ασπρίζουν
τα μαλλιά σου
δε θα γερνάς.
Εσύ και μες στη φυλακή κάθε πρωί θα ξημερώνεσαι πιο νέος
Αφού όλο και νέοι αγώνες θ΄ αρχίζουνε στον κόσμο
αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος



Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
θα πρέπει να μπορείς να πεθάνεις ένα οποιοδήποτε πρωινό.
Αποβραδίς στην απομόνωση θα γράψεις ένα μεγάλο τρυφερό
γράμμα στη μάνα σου
Θα γράψεις στον τοίχο την ημερομηνία, τ΄αρχικά του ονόματος σου και μια λέξη :
Ειρήνη
σα ναγραφες όλη την ιστορία της ζωής σου.
Να μπορείς να πεθάνεις ένα οποιοδήποτε πρωινό
να μπορείς να σταθείς μπροστά στα έξη ντουφέκια
σα να στεκόσουνα μπροστά σ΄ολάκαιρο το μέλλον.
Να μπορείς, απάνω απ΄την ομοβροντία που σε σκοτώνει
εσύ ν΄ακούς τα εκατομμύρια των απλών ανθρώπων που
τραγουδώντας πολεμάνε για την ειρήνη.
Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.

(Τάσος Λειβαδίτης, Ποίηση, Κέδρος)

ένα απο τα αγαπημένα μου ποιήματα του Τάσου λειβαδίτη