1821!

Απάντηση: 1821!

Πάτησα ένα κουμπί για να βγώ στο θέμα 1821. Είναι εδώ? Ή έχω χάσει το δρόμο?

 

Απάντηση: 1821!

Ποιό κουμπί είναι αυτό?

 

Απάντηση: 1821!

Παιδιά η αλήθειες για το 1821 του ΣΚΑΙ είναι οι εξής:

1) οι Έλληνες δεν σκότωσαν ούτε βίασαν κανέναν Τούρκο καθότι από την φύση τους είναι άσπιλοι και τέλειοι. Όλα τα έκαναν οι Τούρκοι που καταπίεζαν την Ελληνορθόδοξη Εκκλησία. Εξ΄ ου και η τελευταία ζητάει τα 2/3 της χώρας βάση εκτάσεων που τους παραχώρησαν οι Οθωμανοί για να την τιμήσουν δια την ηρωική της αντίσταση (βλέπε ΟΧΙ με Πρέκα).

2) Είναι μύθος ότι οι ξένοι μας βόηθησαν με την μάχη του Ναβαρίνου. Αν δείτε σε πίνακες της εποχής θα δείτε τον Λιακόπουλο να έρχεται με ένα UFO και να κατοτροπώνει τον αλλόθρησκο στόλο. Οι Οθωμανοί δεν ήξεραν τι τους βρήκε.

3) Ομοφυλόφιλοι Έλληνες δεν υπήρχαν στην διάρκεια της τουρκοκρατίας. Γι΄ αυτό και άντρες όπως ο Βύρωνας που ήταν γνωστός για το πόσο σιχαινόταν τους γκέι ρίζωσε στην Ελλάδα (που ήταν η μόνη χώρα μετά την Αγγλία με τους λιγότερους γκέι!)

4) Θεωρώ δε αστεία την προσπάθεια του ΣΚΑΙ να δημιουργήσει ιστορική σειρά για το 1821 όταν ντοκιμαντέρ όπως ο Παπαφλέσσας με τον Παπαμιχαήλ έχουν καλύψει πλήρως το θέμα (η περίφημη σκηνή του ονείρου όπου ο Θεός έβαζε σφραγίδα είναι από τις πλέον ρεαλιστικές στην καταγεγραμμένη ανθρώπινη ιστορία).

5) Η συμ-παπαραγωγή του Σκάι όχι μόνο δεν τα σπάει αλλά και χρηματοδοτείται από τους γνωστούς προδότες (Εβραίους, Τέκτονες, Μουσουλμάνους, Εξωγήινους, Διανοούμενους, Ιεχωβάδες, Αριστερούς, καθώς και άλλες Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις όπως Σαδομαζοχιστές που δεν σέβονται τις αξίες του χριστιανορθόδοξου-αρχαιοελληνισμού)

Ανώνυμος ο Μάστερ (έχω ένα όνειρο ότι κάποτε vanilla masters doms slaves tops θα καθίσουν στο ίδιο τραπέζι και θα λύσουν τα προβλήματά τους)

Y.Γ. 1 Παρά-κάτω (πόσο πιο κάτω;) ακολουθεί ιστορικό βίντεο της εποχής καταγεγραμμένο από την ομάδα Ε με την χρήση μυστικής αρχαιοελληνικής τεχνολογίας. Για να πειστούν και οι ποιο άπιστοι εκ των συνελλήνων (κάντε BDSM γιατί χανόμαστε).




Υ.Γ. 2 Παιδιά μη μου το λογοκρίνετε. Αυνανιζόμουνα όλο το βράδυ για να (το) τελειώσω.

Υ.Γ.3 Τις θερμές μου ευχαριστήριες στην Μ.Ο.Υ.Ν.Ι. (ΜαθητικήΟργάνωσηΥπεράσπισηςΝεανικώνΙδεών)για την ένθερμη υποστήριξη τους στην συγγραφή του κειμένου.

 

Re: Απάντηση: 1821!

Δεν βρηκα τίποτε για το 21 με τον Πρέκα, αλλά βρήκα αυτό. Αξίζει μια ματιά.

 

Α νάτο και το ΟΧΙ που έλεγες...

 

Ελευθεροτυπία, Σάββατο 26 Μαρτίου 2011

«Οι ιδέες δεν παράγουν επαναστάσεις, οι κοινωνικές συνθήκες, ναι»

Του ΒΑΣΙΛΗ ΚΡΕΜΜΥΔΑ*

Μια ελληνική ιστοριογραφία αποκαλύπτει τους ιστορικούς μύθους· μια άλλη όμως, κάποιες φορές, δέχεται τις αποκαλύψεις της προηγούμενης, δημιουργεί όμως νέους· και σήμερα.


Σήμερα ο πρώτος που ευλογεί τους ιστορικούς μύθους δεν είναι πια η Εκκλησία, όπως παλαιότερα, αλλά η ίδια η συγκεκριμένη ιστοριογραφία.

Τι είναι όμως ιστορικός μύθος; Προφανώς, ένα ιστορικό ψεύδος. Προσοχή όμως, δεν είναι μόνο γεγονός που κατασκευάστηκε από την αρχή χωρίς να έχει υπάρξει τίποτε στο παρελθόν. Οπως επίσης ιστορικός μύθος μπορεί να είναι η μισή αλήθεια, η απόκρυψη αλήθειας για κάποιο γεγονός· ακόμη και η εξαπάτηση, όπως να λέμε ότι η Επανάσταση του 1821 οφείλεται σε μια ιδέα! Και όπως εξαπάτηση είναι να κατασκευάζεις ένα κρυφό σχολειό, γύρω στο 1960, σε μοναστήρι κοντά στην Αθήνα, και να το επιδεικνύεις ως κρυφό σχολειό της Τουρκοκρατίας.

Ας επανέλθουμε στις ιδέες, για να πλησιάσουμε στο θέμα μας, που είναι η Επανάσταση του 1821. Από μόνες τους οι ιδέες δεν παράγουν τίποτε· προπάντων δεν παράγουν επανάσταση. Οι ίδιες είναι παράγωγο κάποιων πραγματικοτήτων· αυτές πάλι δεν είναι άλλο από την κοινωνία - τις κοινωνικές σχέσεις που λέγαμε παλαιότερα: από το είδος τους και το επίπεδο ανάπτυξής τους.

Μέσα σε μια κοινωνία παράγονται όλα και αυτά τα παραγόμενα τα μεταμορφώνουν, με τη σειρά τους, όλα.

Το εμπόριο στη Μεσόγειο

Για να αντιληφθούμε λοιπόν γιατί, πώς και τι είδους ήταν η Επανάσταση του 1821, οφείλουμε να μελετήσουμε την πορεία της ελληνικής κοινωνίας κατά τις προηγούμενες δεκαετίες. Θα μάθουμε τότε ότι οι Ευρωπαίοι, για το δικό τους συμφέρον, ανέπτυξαν το εμπόριό τους στην ανατολική Μεσόγειο και στον κατακτημένο ελληνικό χώρο, ότι αυτό το εμπόριο δεν μπορούσε να μη χρησιμοποιήσει και τους ντόπιους, ότι πολλοί Ελληνες άλλαξαν γι' αυτό επάγγελμα, ότι επίσης γι' αυτό άλλαξε η σύνθεση των καλλιεργειών, για να προσαρμοστούν στη ζήτηση του εξωτερικού εμπορίου, αυτό έβαλε τους υπόδουλους Ελληνες στη διαδικασία των μεταφορών, αύξησε την αγροτική και βιοτεχνική παραγωγή, για να ανταποκρίνονται στις ποσότητες που χρειάζονταν οι ξένοι έμποροι.

Επίσης, κυκλοφόρησε στην ελληνική αγορά χρήμα, σχηματίστηκε κέρδος και μικρός πλούτος και πολλοί υπόδουλοι Ελληνες άλλαξαν επάγγελμα -από αγρότης σε μεσίτη, από καλλιεργητής σε μεταφορέα εμπορευμάτων. Το τελευταίο έχει μεγάλη σημασία: οι παραγωγοί είναι προσανατολισμένοι πια στην παραγωγή εμπορεύματος. Διαμορφώθηκε μια αγορά πλήρως εκχρηματισμένη: ο ξένος έμπορος θα αγοράσει πρώτη ύλη, μαλλιά ας πούμε, θα τα στείλει στην υφαντουργία της χώρας του και θα τη φέρει πίσω να την πουλήσει ως μάλλινο ύφασμα· να πουλήσει το ύφασμα σε αγορά με συνεχώς ελαστικοποιούμενη απορροφητικότητα.

Η κοινωνική κινητικότητα ήταν εκτεταμένη· περισσότερο μετά τη Γαλλική Επανάσταση του 1789 και μάλιστα μετά την άνοδο του Ναπολέοντα και τους πολέμους που άνοιξε. Τότε, που ο γαλλικός εμπορικός στόλος, κυρίαρχος έως τότε στις ελληνικές θάλασσες, αποσύρθηκε, ενώ και με τους αλλεπάλληλους αποκλεισμούς, που στέρεψαν από προμήθειες τις ευρωπαϊκές αγορές, ο υπόδουλος Ελληνισμός βρέθηκε έτοιμος να επενδύσει στην παραγωγή καραβιών και στη διεξαγωγή εμπορίου απ' αυτά. Αυτές οι δραστηριότητες των Ελλήνων τροφοδότησαν τις ευρωπαϊκές αγορές: τα κέρδη ήταν τεράστια και συσσωρεύονταν.

Στην πανίσχυρη ομάδα εφοπλιστών και μεγαλεμπόρων που διαμορφώθηκε, προστέθηκαν και πραγματικά πολυάριθμες ομάδες βοηθητικών ομάδων, από ναυπηγούς και ναύτες έως ξυλοκόπους, έως αχθοφόρους, κατασκευαστές παξιμαδιών και μπακάληδες, που εξασφάλιζαν την τροφοδοσία των καραβιών.

Κοινωνική αναδιάταξη

Ολη η κοινωνία βρέθηκε στο τέλος του 18ου αιώνα σε αναδιάταξη - τα σημάδια του αστισμού ήταν περισσότερο από εμφανή και άρχισαν να διαμορφώνονται οι ιδεολογικές βάσεις του Ελληνισμού με στήριγμα τη διδασκαλία του Διαφωτισμού και το κήρυγμα της Γαλλικής Επανάστασης· όλα μαζί οδήγησαν στη διαμόρφωση της εθνικής συνείδησης, ενώ ο υπόδουλος Ελληνισμός είχε στραμμένα τα βλέμματα στη Δύση αποκλειστικά, εκτός από την επίσημη Εκκλησία.

Ο Ελληνισμός βρίσκεται πλέον στην Ευρώπη, κουβαλώντας στις πλάτες του το ένδοξο αρχαίο παρελθόν, ενώ έχει συνδεθεί με τον παροικιακό Ελληνισμό. Ο τελευταίος, συμμέτοχός της, παρακολούθησε την πολύμορφη ανάπτυξη του υπόδουλου κομματιού. Εκείνος θα αρχίσει και θα προχωρήσει την έκδοση κοσμικού βιβλίου, εφημερίδων, μεταφρασμένων ευρωπαϊκών βιβλίων.

Ωστε, το 1803, ο Αδαμάντιος Κοραής μίλησε στο φημισμένο College de France για την «πολιτισμένη» κατακτημένη Ελλάδα, για την ανάπτυξη της ναυτιλίας και του εμπορίου, για την αυριανή Ελλάδα που θα γίνει ένα ευρωπαϊκό κράτος.

Στην πρώτη δεκαετία του 19ου αιώνα, όλες οι νέες οικονομικές δραστηριότητες των υπόδουλων Ελλήνων γνώρισαν την κορύφωσή τους· την ώρα που ο αριθμός των σχολείων αύξανε, τα νέα μαθήματα, τα διαφωτισμένα, η φυσική και η χημεία εισάγονταν σ' αυτά, για να προκαλέσουν την μήνιν του Πατριαρχείου· την ώρα που βιβλία και εφημερίδες ενίσχυαν την ενημέρωση και την ιδεολογική βάση της νεαρής ακόμη αστικής τάξης· την ώρα που η «Ελληνική Νομαρχία» του Ανώνυμου καυτηρίαζε σκληρά αναχρονιστικές αντιλήψεις και πρακτικές και οι μυστικές εταιρείες κάτι ήθελαν να πουν για τις αλλαγές που έχουν συμβεί στον υπόδουλο Ελληνισμό· την ώρα, τέλος, που η ελληνική αστική τάξη έβρισκε τον προστάτη της στην ελληνική αρχαιότητα: δεν είμαστε οι υποδουλωμένοι ραγιάδες· είμαστε η συνέχεια των ένδοξων αρχαίων Ελλήνων· να, τα καράβια μας τα λένε Αρη, Ποσειδώνα, Θεμιστοκλή· αλλά και Παναγία.

Από τις αρχές της δεύτερης δεκαετίας όμως, όταν φάνηκε ότι ο Ναπολέων όδευε ολοταχώς στην ήττα, οι ευρωπαϊκές αγορές άρχιζαν να απεγκλωβίζονται και οι εθνικές ναυτιλίες των μεγάλων ευρωπαϊκών χωρών να επιστρέφουν στην ανατολική Μεσόγειο. Η ελληνική ναυτιλία, χωρίς κρατική προστασία, με το κράτος «της», την Οθωμανική Αυτοκρατορία, να μην την έχει ποτέ θεωρήσει δική του ναυτιλία, γιατί λειτουργούσε με φεουδαρχικές λογικές, δεν ήταν δυνατό να αντέξει στον ανταγωνισμό. Εμπόριο και ναυτιλία βρέθηκαν σε κρίση, που συμπαρέσυρε καθετί όφειλε την ανάπτυξή του στις νέες αυτές οικονομικές δραστηριότητες.

Στα πρώτα χρόνια της κρίσης ιδρύθηκε η Φιλική Εταιρία (1814) μια μυστική συνωμοτική οργάνωση, με σκοπό να προετοιμάσει την επανάσταση των Ελλήνων· και όσο η κρίση βάθαινε τόσο οι μυήσεις στη Φιλική Εταιρία πύκνωναν. Ο υπόδουλος Ελληνισμός γρήγορα δοκίμασε εκτεταμένη ανεργία, φτώχεια, κοινωνική έκπτωση, με μεγάλα συσσωρευμένα κεφάλαια ανενεργά· βρέθηκε σε αδιέξοδο.

Από τη στιγμή που ο Ελληνισμός βρέθηκε με το όπλο στο χέρι, οι κυριότεροι σταθμοί είναι, πρώτα πρώτα, η Προκήρυξη του Αλέξανδρου Υψηλάντη, δηλαδή της Φιλικής Εταιρίας, με το ιδεολογικό στίγμα της Επανάστασης - το μανιφέστο της.

Κατόπιν, η Εγκύκλιος της Ιεράς Συνόδου του Πατριαρχείου, που αφόριζε, όχι μόνον τον Αλ. Υψηλάντη, όπως κάποια ιστοριογραφία ισχυρίζεται, αποκρύπτοντας την αλήθεια, αλλά την ίδια την Επανάσταση.

Ακολουθεί η «διεθνοποίηση», από την πρώτη ημέρα, της Επανάστασης, με την πρόσκληση προς όλες τις ευρωπαϊκές χώρες να συνδράμουν τους επαναστατημένους Ελληνες, κάτι σαν ανταπόδοση του χρέους τους για τα φώτα που έλαβαν από τους αρχαίους προγόνους τους.

Θα παρακολουθούμε σε όλη τη διάρκεια της Επανάστασης τη στρατιωτική ιδιοφυΐα τού Θεόδωρου Κολοκοτρώνη και την πολιτική τού Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου.

Επανάσταση και εξουσία

Σταθμός είναι οι εμφύλιοι πόλεμοι, που δεν πρέπει να αποδοθούν στην «προαιώνια» έφεση των Ελλήνων για διχόνοια, σάμπως να είναι στο DNA τους, αλλά στην αλήθεια ότι δεν υπάρχει επανάσταση στην Ιστορία, που να μη γέννησε εμφύλιο πόλεμο, καθώς κάθε επανάσταση παράγει εξουσία.

Τα δάνεια από την Αγγλία προμήνυαν την απελευθέρωση, ενώ το Ναβαρίνο δεν σήμαινε παρά την επιτυχία της εξωτερικής πολιτικής της Επανάστασης να προκαλέσει την ανταγωνιστική στρατιωτική επέμβαση των μεγάλων της Ευρώπης υπέρ των Ελλήνων.

* Ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών

 

Ελευθεροτυπία, Σάββατο 26 Μαρτίου 2011

«Κρυφό σχολειό: τα ιστορικά δεδομένα για τον αβάσιμο ισχυρισμό»

Του ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΣΤΑΘΗ*

Μια απλή αναζήτηση στο Google αποδίδει 259.000 αποτελέσματα για το κρυφό σχολειό. Στη συντριπτική τους πλειονότητα πρόκειται για αναφορές που υπερασπίζονται το μύθο.

Και όμως στις πηγές της οθωμανικής περιόδου δεν υπάρχει καμιά μαρτυρία, ούτε καν ένδειξη για λειτουργία κρυφού σχολειού ή απαγόρευση της εκπαίδευσης σε όλη τη διάρκεια της οθωμανικής περιόδου και σε όλη την έκταση της αυτοκρατορίας.

Το επιχείρημα ότι τέτοιες πηγές δεν σώθηκαν επειδή τα σχολειά ήταν κρυφά και οι γραπτές αναφορές αποφεύγονταν, μήπως και ανακαλυφθούν από τους Τούρκους, δεν ευσταθεί διότι για άλλες μυστικές, συνωμοτικές ενέργειες σώθηκε πλήθος άμεσων μαρτυριών.

Οσες πηγές προσκομίζουν ως αποδείξεις οι υπερασπιστές του κρυφού σχολειού δεν περιέχουν καμιά νύξη για απαγόρευση εκπαίδευσης. Συνιστούν απλώς εντυπώσεις μιας χριστιανικής πνευματικής παρακμής στην αυτοκρατορία συγκριτικά με την αντίστοιχη των ευρωπαϊκών χωρών ή με ένα εξιδανικευμένο βυζαντινό παρελθόν.

Οι αναφορές αυτές είναι, εν πολλοίς, γραμμένες από μορφωμένους χριστιανούς ή ξένους περιηγητές, και έχουν συνήθως προπαγανδιστικό χαρακτήρα με στόχο να πιέσουν τη Δύση να οργανώσει σταυροφορίες εναντίον των Οθωμανών. Συνακόλουθα, ενώ αποδίδουν την παρακμή στην απώλεια της χριστιανικής βασιλείας, αποκλείουν από το κάδρο τους τις πλούσιες εκδηλώσεις του οθωμανικού πολιτισμού, καθώς η θρησκευτική αντίθεση καθιστά εκ προοιμίου βάρβαρους τους μουσουλμάνους και την κουλτούρα τους. Αλλωστε, η πνευματική υποχώρηση, που παρατηρείται στα πρώτα χρόνια μετά την οθωμανική κατάκτηση, οφείλεται στη φυγή των Βυζαντινών λογίων και γενικότερα των ελίτ στη Δύση.

Το επιχείρημα ότι η σπανιότητα των σχολείων στην πρώιμη οθωμανική περίοδο δεν μπορεί παρά να οφείλεται στην οθωμανική καταπίεση επίσης δεν ευσταθεί. Η συντριπτική πλειονότητα του πληθυσμού ήταν αγρότες που δεν χρειαζόταν να ξέρουν γράμματα. Ο πολιτισμός τους ήταν προφορικός που εκφραζόταν με παραμύθια και δημοτικά τραγούδια. Η μόρφωση δεν είχε κοινωνική αξία. Μόνο λιγοστοί γραμματικοί ή νοτάριοι χρειάζονταν για τη σύνταξη των επίσης λιγοστών συμβολαίων.

Οι παπάδες επίσης χρειαζόταν να γνωρίζουν ανάγνωση για τις εκκλησιαστικές λειτουργίες. Συχνά παπάδες και γραμματικοί ταυτίζονταν. Αλλά και η μόρφωση των παπάδων κάποιες φορές δεν ήταν απλώς στοιχειώδης αλλά ανεπαρκής.

Η επίδραση του Διαφωτισμού

Πάντως όποιος αποφάσιζε να μάθει γράμματα, στον παπά ή στον καλόγερο απευθυνόταν, αυτός ήξερε. Για τούτο και η εκπαίδευση, όπως και γενικότερα η κουλτούρα, ήταν θρησκευτική: κυρίως από τα ιερά βιβλία μάθαιναν γράμματα. Το ίδιο θρησκευτική ήταν η εκπαίδευση και στους Οθωμανούς, το ίδιο και στους Βυζαντινούς. Και στο Βυζάντιο η συντριπτική πλειονότητα ήταν αγράμματη. Λίγοι μάθαιναν τα βασικά γράμματα, κυρίως από κληρικούς στις εκκλησίες.

Κάπως καλύτερη μόρφωση έπαιρναν όσοι θα ακολουθούσαν εκκλησιαστική καριέρα ή οι γόνοι των ελίτ που προορίζονταν για διοικητικά αξιώματα. Λίγα ιδιωτικά και εκκλησιαστικά σχολειά υπήρχαν γι' αυτούς στις μεγάλες πόλεις.

Η κοινωνία δεν χρειαζόταν τα γράμματα. Μόνον ύστερα από τον 17ο αιώνα με τη ραγδαία ανάπτυξη του εμπορίου και τον πολλαπλασιασμό των γραπτών συναλλαγών αυξήθηκε η ανάγκη κοσμικών μορφωμένων στελεχών (γραμματέων, λογιστών, δασκάλων).

Από τότε η μόρφωση και η λογιοσύνη αποκτούν βαθμιαία αυτόνομη αξία. Τότε πολλαπλασιάζονται τα σχολειά. Και αργότερα, στον 18ο αιώνα, υπό την επιρροή και των διαφωτιστικών ιδεών, αρχίζουν να διαμορφώνονται οι εθνικές ιδέες και να διαχέονται στους μορφωμένους. Μέχρι τότε τίποτε εθνικό δεν διδασκόταν.

Οι εκπαιδευτικοί θεσμοί δεν είχαν χαρακτήρα εθνικής διαπαιδαγώγησης πριν τον 19ο αιώνα ούτε στην οθωμανική αυτοκρατορία, αλλά ούτε και στη Δύση. Η παραδοσιακή ορθόδοξη κουλτούρα προσλάμβανε την οθωμανική κατάκτηση ως θεόθεν τιμωρία για τις αμαρτίες των χριστιανών και ως θεόθεν δοκιμασία που έπρεπε να την υπομένουν.

Ο Κοσμάς Αιτωλός κήρυττε την ίδρυση σχολείων στον όψιμο 18ο αιώνα για να μειώσει την αύξηση των εθελούσιων εξισλαμισμών, όχι για να διατηρήσει την εθνική συνείδηση, όπως, άλλωστε, φαίνεται στο γνωστό του απόφθεγμα: «Δεν είστενε Ελληνες, δεν είστενε ασεβείς, αιρετικοί, άθεοι, αλλ' είστενε ευσεβείς ορθόδοξοι χριστιανοί».

Οι επιβιώσεις πάντως της κοινωνικής απαξίας της εκπαίδευσης φτάνουν μέχρι πριν λίγες δεκαετίες όταν ακόμα στα χωριά οι παππούδες μας και οι γιαγιάδες μας, που θα συνέχιζαν το αγροτικό επάγγελμα, άρχιζαν να δουλεύουν από παιδιά και δεν πήγαιναν σχολείο.

Οι Οθωμανοί, άλλωστε, δεν είχαν κανένα λόγο να απαγορεύσουν την εκπαίδευση των χριστιανών. Αντίθετα την χρειάζονταν, διότι είχαν ανάγκη ενός αποτελεσματικού εκκλησιαστικού μηχανισμού για τη διοίκηση των χριστιανών. Το Πατριαρχείο, που ο Μωάμεθ επανασυνέστησε αμέσως μετά την άλωση, και η εκκλησιαστική ιεραρχία συνιστούσαν ουσιαστικά τμήμα της οθωμανικής διοίκησης. Υπάρχουν τεκμήρια που δείχνουν μέριμνα της οθωμανικής διοίκησης για τη χριστιανική εκπαίδευση.

Σουλτανικό διάταγμα του 1675 διατάζει τους οθωμανούς αξιωματούχους της Κασταμονής του Πόντου να πάψουν να εισπράττουν παρανόμως χρήματα από τους γονείς των χριστιανών μαθητών της πόλης. Εγγραφο του 1796 του Κωστάκη Χαντζερή, με το επίσημο οθωμανικό αξίωμα του δραγομάνου του στόλου, επιπλήττει τους προεστούς της Σίφνου επειδή δεν επισκευάζουν τις ζημιές του σχολείου. Γνωρίζουμε ότι ο Αλή Πασάς ενίσχυσε την εκπαίδευση στα Ιωάννινα. Ο γραμματικός του, Αθανάσιος Ψαλίδας, ήταν παράλληλα διευθυντής της σχολής Καπλάνη στα Γιάννενα.

Ανώτερες σχολές

Η λειτουργία κρυφών σχολειών δείχνει παράλογη όταν επιτρεπόταν απρόσκοπτα η λειτουργία ανωτέρων σχολών. Η Πατριαρχική Σχολή (μετέπειτα Μεγάλη του Γένους) λειτουργεί στην Κωνσταντινούπολη από το 1454. Ακόμα πιο παράλογη δείχνει η ύπαρξη κρυφών σχολειών, και μάλιστα των πιο «γνωστών», σε τόπους όπου λειτουργούσαν ανώτερες σχολές (Ιωάννινα, Δημητσάνα, Αθήνα), και μάλιστα μέσα στις πόλεις, ενώ τα κρυφά σχολειά βρίσκονταν πολλά χιλιόμετρα μακριά, στην Πεντέλη ή στη χαράδρα του Λούσιου όπου ήταν αδύνατο να περπατήσουν και να φτάσουν τα παιδιά), ή σε τόπους όπου δεν υπήρχε μόνιμη οθωμανική παρουσία (Τήνος) ή σε περιοχές που κατακτήθηκαν στην ύστερη οθωμανική περίοδο οπότε ήδη λειτουργούσαν πολλές ανώτερες σχολές (Κρήτη 1669, Τήνος 1715).

Η συχνή διενέργεια μαθημάτων το βράδυ (βλ. και το δημοτικό τραγουδάκι «Φεγγαράκι μου λαμπρό») δεν οφείλεται σε οθωμανικούς περιορισμούς, αλλά στην προτεραιότητα των αγροτικών ασχολιών, στις οποίες τα παιδιά εργάζονταν από πολύ μικρά. Ούτε η ύπαρξη των τοπωνυμίων «Κρυφό σχολειό» συνιστά απόδειξη διότι όλα τα τοπωνύμια μαρτυρούνται στον 20ό αιώνα, τα περισσότερα μάλιστα μετά το 1960, ύστερα δηλαδή από τη δημιουργία του μύθου και πρέπει να αποδοθούν σε έμπρακτη υιοθέτηση της λόγιας κατασκευής από τα λαϊκά στρώματα και τις τοπικές κοινωνίες.

Ο λόγιας αφετηρίας μύθος διαμορφώνεται σταδιακά, από την επανάσταση και μετά, στο πλαίσιο της νεαρής εθνικής ιδεολογίας, όπου η παιδεία νοείται ως φορέας εμπέδωσης εθνικής συνείδησης. Ετσι, μέσω του μύθου, δικαιολογείται η πνευματική καθυστέρηση των Ελλήνων έναντι των Δυτικών, νομιμοποιείται η επανάσταση, συμπληρώνονται τα κενά της «εθνικής αντίστασης» στην οθωμανική κυριαρχία, παρουσιάζεται η Εκκλησία ως φορέας διατήρησης της εθνικής ταυτότητας. Αργότερα, η Αριστερά παρουσιάζει το κρυφό σχολειό ως το λαϊκό σχολειό της περιόδου, και οι τοπικές κοινωνίες, παρουσιάζοντας κάθε μοναστηριακή κρύπτη της περιοχής ως κρυφό σχολειό, διεκδικούν ισότιμη ενσωμάτωση στον ένδοξο κορμό της εθνικής ιστορίας.

* Ιστορικός

 

Ελευθεροτυπία, Σάββατο 26 Μαρτίου 2011

«... έμελλεν ο Βασιλεύς Οθων, να καθιερώση την 25 του Μαρτίου ως εθνικήν εορτήν»

Της ΕΛΠΙΔΑΣ ΒΟΓΛΗ *

Από τα τέλη του 18ου αιώνα Ευρωπαίοι στοχαστές και διανοούμενοι είχαν αρχίσει να συνειδητοποιούν πόσο σημαντική μπορούσε να αποδειχθεί για την ενότητα και την πατριωτική προσήλωση ενός λαού η τέλεση μιας εθνικής εορτής γύρω από ένα μνημείο που θα μετέφερε στο παρόν ήρωες και ένδοξες στιγμές του εθνικού παρελθόντος.

Ηδη από το 1772 (στο δεύτερο διαμελισμό της Πολωνίας) ο Ζαν-Ζακ Ρουσό συνιστούσε στους Πολωνούς να θεσπίσουν μια εθνική εορτή για να εδράσουν στις «καρδιές» τους την πίστη για τις ικανότητες του έθνους τους. Και η Γαλλική Επανάσταση, ειδικά στην ιακωβινική της φάση, προσέφερε στα έθνη που επρόκειτο στο εξής να επιζητήσουν την ανεξαρτησία τους, πολύτιμα διδάγματα και για τη λειτουργική αξία των εθνικών συμβόλων και των διαμορφούμενων εθνικών μύθων στο πλαίσιο των εθνικών εορτών τους.

Τη διαπίστωση μάλιστα της σύγχρονης βιβλιογραφίας, ότι η καθιέρωση και η οργάνωση εθνικών εορτών αποτελεί πολιτική στρατηγική που επιτρέπει στις εκάστοτε ηγεσίες των κρατών να επιβάλουν μια νοητή «συνέχεια» ανάμεσα στο εθνικό παρόν που οι ίδιες εκπροσωπούν και σε δεδομένο κομμάτι του ιστορικού παρελθόντος που οι ίδιες μπορούν να επιλέγουν, επιβεβαιώνει άριστα στον αρχόμενο 19ο αιώνα η περίπτωση των εθνικών γιορτών του αρτισύστατου ελληνικού βασιλείου.

Η 25η Ιανουαρίου

Η πρώτη προτεινόμενη ελληνική εορτή συνδέθηκε με την πολιτική του Κυβερνήτη. Απομονώνοντας από τις ένδοξες στιγμές του αγώνα την έξοδο του Μεσολογγίου, ο Ιωάννης Καποδίστριας επιθυμούσε να πείσει τους Ελληνες ότι η απόκτηση της πολιτικής ελευθερίας ήταν αποτέλεσμα της άδολης πατριωτικής αυτοθυσίας και ότι οι θυσίες ήταν απολύτως αναγκαίο να συνεχιστούν ως φόρος τιμής τώρα στους νεκρούς ήρωες του αγώνα.

Επειδή όμως η ανέγερση του ηρώου στο Μεσολόγγι, γύρω από το οποίο «η πατρίς» θα τελούσε κάθε έτος την εορτή της ανεξαρτησίας της δεν επετεύχθη μέχρι τη δολοφονία του, το συμβολικό οπλοστάσιο της ιδρυτικής εορτής της ανεξαρτησίας του έθνους μεταβιβάστηκε σχεδόν ανεπεξέργαστο στην Αντιβασιλεία.

Και αυτή επέλεξε τη μέρα και το γεγονός στο οποίο θα εδραζόταν ο ιδρυτικός μύθος της αρτισύστατης Ελλάδας, σύμφωνα με τις ανάγκες του καθεστώτος που εκπροσωπούσε: Ηταν η 25η Ιανουαρίου, η μέρα που ο ανήλικος Οθων αποβιβάστηκε, το 1833, στο Ναύπλιο και η μέρα που η πρώτη εντυπωσιακή συμμετοχή των Ελλήνων σε τελετές και παρελάσεις συνέδεε την ανεξάρτητη Ελλάδα με την εγκαθίδρυση της μοναρχίας.

Αντίθετα, η 25η Μαρτίου καθιερώθηκε ως εθνική γιορτή το 1838, λίγους μήνες μετά την απόφαση του Οθωνα να προβεί στην «εθνική και γενναία τω όντι πράξιν» που τον αναδείκνυε «μεγαλόψυχον και περί πολλού ποιούμενον τα συμφέροντα του έθνους του»: στην απόφαση δηλαδή να απομακρύνει τους Βαυαρούς συνεργάτες του από το υπουργικό συμβούλιο και να αναλάβει προσωπικά, συνεργαζόμενος στο εξής αποκλειστικά με Ελληνες, τη διοίκηση του βασιλείου του.

Ετσι, η κατάλυση της «βαυαροκρατίας» συνδυάστηκε με την πανηγυρική αποκατάσταση στη συλλογική μνήμη των ισχυρών συμβόλων της Επανάστασης του 1821. Και η επιλογή της μέρας ήταν μια άριστη συμβολική «επένδυση», εφόσον αναχαίτιζε τις προσπάθειες δεδομένων ελληνικών κύκλων να συνδέσουν τον αγώνα τους για την ελευθερία με τη συνταγματική κατοχύρωσή της, την οποία απέρριπτε σθεναρά ο βασιλιάς· και επίσης διότι η 25η Μαρτίου, κατά τις εκτιμήσεις της εποχής, «και θρησκευτικώς θεωρουμένη συνδέεται με τον θείον Ευαγγελισμόν τον προμηνύσαντα την γέννηση του Σωτήρος του κόσμου, του Θεανθρώπου Ιησού, ως να ήτο Θεόθεν προωρισμένον να ευαγγελισθή αυθημερόν και ο Ελλην την αναγέννησιν της πατρίδος του».

Ο ελληνικός ιδρυτικός μύθος, λοιπόν, που μέχρι την έξωση του Οθωνα ήταν δυνατό να εορτάζεται δύο φορές το χρόνο (την 25η Ιανουαρίου και την 25η Μαρτίου -και από το 1844 και τρίτη φορά, την 3η Σεπτεμβρίου) συνδύαζε άριστα την ιστορική ενότητα του ορθόδοξου έθνους, τη συλλογική κινητοποίηση για την απόκτηση της ελευθερίας το 1821, και φυσικά τη δυναμική της μοναρχίας ως συνιστώσες του εθνικού παρελθόντος.

Η ενίσχυση των εθνικών εορτών και της συλλογικής μνήμης με μύθους δεν σημαίνει απαραίτητα ότι οι μύθοι αρκούν για να δημιουργήσουν έθνη ούτε ότι λειτουργούν αποτελεσματικά για να εμπνεύσουν θαυμασμό και εθνική άμιλλα, αν βασίζονται σε μη επαληθεύσιμες πραγματικότητες του ιστορικού παρελθόντος.

Αντίθετα οι μύθοι προσφέρουν στις εκάστοτε πολιτικές ελίτ των εθνικών κρατών μια γέφυρα για την «επιστροφή» τους στο «βασίλειο» του παρελθόντος, στο οποίο μπορούν να αναζητούν τις ένδοξες στιγμές και τη «χρυσή εποχή», κατά τον Anthony Smith, την οποία θα αναδείξουν σε πηγή έμπνευσης του έθνους εν όψει νέων προκλήσεων και πολιτικών αναγκών.

Ετσι, η μέρα της κατάληψης της Βαστίλης στη Γαλλία κατέστη ιστορική ημέρα το 1880 στο πλαίσιο της στρατηγικής της τότε μετριοπαθούς ρεπουμπλικανικής μπουρζουαζίας να απομακρύνει την απειλή των πολιτικών εχθρών της Αριστεράς.

Φαντασιακό στοιχείο

Φυσικά, το «φαντασιακό» στοιχείο του μύθου δεν ήταν το γεγονός της κατάληψης αλλά η ερμηνεία της, που προσαρμοζόταν στις απαιτήσεις της Τρίτης Γαλλικής Δημοκρατίας: και η οποία ήθελε τα σύμβολα του 1789, τις αναφορές στην ελευθερία, την ισότητα και την αδελφότητα να κατοχυρώνουν την υποτιθέμενη ενότητα που απέρρεε από τη συμμετοχή στο γαλλικό έθνος.

Παρομοίως ο φαντασιακός ιστός της μνήμης του γαλλοπρωσικού πόλεμου, που αναδείχθηκε σε εθνική γερμανική γιορτή κατά την 25η επέτειό του, εδραζόταν στην επιδιωκόμενη απόδειξη της αδιάσειστης ενότητας του γερμανικού έθνους διά της προβολής της συλλογικής συμμετοχής των Γερμανών στην εμπειρία της ενοποίησής τους.

Την ίδια λειτουργία επιτελούν και οι μύθοι που συνοδεύουν την ελληνική εθνική επέτειο και οι οποίοι επίσης στοχεύουν στην απόδειξη της ακατάλυτης ενότητας του έθνους, παρουσιάζοντας τους Ελληνες του 1821 να εξεγείρονται εν σώματι την 25η Μαρτίου με τις ευλογίες της Εκκλησίας (και όχι τυχαία τη μέρα του Ευαγγελισμού) κατά της τυραννικής εξουσίας του Οθωμανού σουλτάνου επιζητώντας, όχι μόνο την ανεξαρτησία από την κυριαρχία του, αλλά και τη σύσταση δημοκρατικής πολιτείας.

*Λέκτορας Νεότερης και Σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας στο Τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης

 

Ελευθεροτυπία, Σάββατο 26 Μαρτίου 2011

Η εθνική μυθολογία και η σημασία της

Του ΙΑΚΩΒΟΥ Δ. ΜΙΧΑΗΛΙΔΗ*

Το 1995 κυκλοφόρησε στις ΗΠΑ η μελέτη του ιστορικού και κοινωνιολόγου James Loewen, «Lies my teacher told me. Everything your American history textbook got wrong». Το βιβλίο προκάλεσε ποικίλες αντιδράσεις στις ΗΠΑ, υπήρξε όμως η αφετηρία για έναν γόνιμο διάλογο σχετικά με τη διδασκόμενη σχολική Ιστορία και το περιεχόμενό της.
Πολύ μεγάλο μέρος των σχετικών αναλύσεων επικεντρώθηκαν στους μύθους που τα σχολικά εγχειρίδια Ιστορίας αναπαράγουν, καθώς και τη χρησιμότητά τους.

Είναι γενικά παραδεκτό από τους ιστορικούς πως η εθνική Ιστορία κάθε έθνους κράτους στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στην εθνική μυθολογία του, στην προβολή δηλαδή του ιστορικού παρελθόντος του με τέτοιο τρόπο, ώστε να αναδεικνύονται οι αρετές του έθνους.

Οσο νεότερο μάλιστα είναι ένα έθνος τόσο μεγαλύτερη εμφανίζεται η ανάγκη του να στραφεί στην ανάπλαση της Ιστορίας προκειμένου να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις της εποχής του. Η εθνική μυθολογία αναπαράγεται κυρίως μέσω της σχολικής εκπαίδευσης, αφού έχει κριθεί πως συμβάλλει σημαντικά στη διαμόρφωση της εθνικής συνείδησης των νεαρών μαθητών.

Ιδιαίτερα στα τέλη του 18ου και κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα το κίνημα του Ρομαντισμού ευνόησε την καλλιέργεια μύθων και θρύλων που σχετίζονταν με τη δύναμη και τη λάμψη του έθνους. Ο ρομαντικός ιστορισμός ανήγαγε το έθνος σε υπέρτατη αξία, ταυτίζοντας ουσιαστικά την Ιστορία με την εθνική Ιστορία.

Ετσι οι Ελβετοί αναφέρονται με δικαιολογημένη υπερηφάνεια στον εθνικό τους ήρωα, τον Γουλιέλμο Τέλλο, ο οποίος το 14ο αιώνα με τη δράση του εναντίον των τυραννικών Αψβούργων συνέβαλε στη θεμελίωση της ελβετικής συνομοσπονδίας.

Σήμερα όμως γνωρίζουμε πως το συγκεκριμένο περιστατικό αποτελεί τμήμα της εθνικής μυθολογίας, το οποίο διαδόθηκε κυρίως την εποχή των ναπολεόντειων πολέμων μέσω του ομότιτλου θεατρικού δραματικού έργου του Φρίντριχ Σίλερ (1804) και της όπερας του Ροσίνι, το 1829.

Το ίδιο και η ιστορία του Robin Hood, εθνικού ήρωα των Βρετανών. Ο Ρομπέν των Δασών έδρασε το 13ο αιώνα και ο αγώνας του εναντίον του σερίφη του Νότιγχαμ προβλήθηκε ως μία διαρκής πάλη του καλού ενάντια στο κακό, υπέρ των φτωχών και των καταφρονημένων. Το ενδιαφέρον για τον Robin Hood αναζωπυρώθηκε το 1818, όταν κυκλοφόρησε το περίφημο βιβλίο του Walter Scott, «Ιβανόης».

Ωστόσο, οι πηγές που διαθέτουν οι μελετητές για το πρόσωπο και τη δράση του «προστάτη των φτωχών» είναι αντιφατικές. Εχουν υποκατασταθεί μάλιστα στη συλλογική συνείδηση από την τηλεοπτική βιομηχανία του Χόλιγουντ, όπου αστέρες όπως ο Ερολ Φλιν, ο Κέβιν Κόστνερ και ο Ράσελ Κρόου τον υποδύθηκαν με εξαιρετική επιτυχία.

Magna Carta χωρίς το βασιλιά

Οπως όλα τα έθνη, έτσι και οι Αμερικανοί αλλά και οι Αγγλοι έχουν συμβάλει αποφασιστικά στη διαδικασία κατασκευής μιας εθνικής μυθολογίας ωραιοποιώντας στιγμές, γεγονότα και πρόσωπα της πρόσφατης Ιστορίας τους. Ετσι ο στρατηγός και πολιτικός, πρώτος πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζορτζ Ουάσιγκτον εξυμνείται για τα εξαιρετικά στρατιωτικά κατορθώματά του εναντίον των Βρετανών, αν και η στρατιωτική του ευφυΐα έχει αμφισβητηθεί από τους ιστορικούς.

Επίσης η Magna Carta (Μάγκνα Κάρτα), ο αγγλικός καταστατικός χάρτης του 1215, φέρεται να έχει υπογραφεί από τον Αγγλο βασιλιά Ιωάννη, παρά το γεγονός ότι η υπογραφή του απουσιάζει από το εν λόγω κείμενο.

Στο ίδιο πλαίσιο με τα παραπάνω παραδείγματα, η ρομαντική ελληνική ιστοριογραφία του 19ου αιώνα καλλιέργησε τους δικούς της μύθους και θρύλους, αρκετοί από τους οποίους σχετίζονταν με την Τουρκοκρατία και την εθνικοαπελευθερωτική Επανάσταση του 1821, όπως η περίπτωση του κρυφού σχολειού και η κήρυξη της Επανάστασης στο μοναστήρι της Αγίας Λαύρας στα Καλάβρυτα, ανήμερα του Ευαγγελισμού την 25η Μαρτίου του 1821.

Σήμερα η ιστορική επιστήμη έχει επισημάνει πως ο περίφημος πίνακας του Νικολάου Γύζη είχε κατά βάση συμβολικό περιεχόμενο, απεικονίζοντας τις δραματικές συνθήκες και την υποχώρηση της ελληνικής παιδείας την εποχή της προέλασης των Οθωμανών, ενώ η σκηνή με τον Παλαιών Πατρών Γερμανό να ευλογεί τα όπλα των επαναστατών δεν συνέβη στα Καλάβρυτα αλλά στην πλατεία Αγίου Γεωργίου της Πάτρας, λίγες ημέρες νωρίτερα και με διαφορετικούς πρωταγωνιστές.

Απολις και αβασίλευτος

Δεν υπάρχει αμφιβολία πως ο ιστορικός οφείλει να έχει ως οδηγό του τη ρήση του Λουκιανού, να είναι σε τελική ανάλυση άπολις και αβασίλευτος. Ως εκ τούτου, οφείλει να στέκεται κριτικά απέναντι σε οτιδήποτε αντιστρατεύεται τις βασικές αρχές της επιστήμης του.

Ωστόσο, οφείλει να γνωρίζει πως οι μύθοι και οι θρύλοι έπαιξαν το δικό τους ρόλο στην εθνική Ιστορία κάθε έθνους. Καλλιέργησαν συλλογικές συγκινήσεις, σφυρηλάτησαν την κοινωνική συνοχή και εν πολλοίς επέτρεψαν την καλλιέργεια και την εμπέδωση μιας ενιαίας ταυτότητας στο σύνολο του πληθυσμού.

Σε τελική ανάλυση οι εθνικοί μύθοι αποτέλεσαν μία κοινωνική αναγκαιότητα, εκλαϊκεύοντας ένα συνήθως πολυσύνθετο και πολυεπίπεδο παρελθόν.

Οταν μάλιστα οι μύθοι αυτοί δεν αναπαρήγαν στερεότυπα και προκαταλήψεις για γειτονικούς λαούς, δεν καλλιεργούσαν τον επιθετικό εθνικισμό και τη μισαλλοδοξία, τότε η χρησιμότητά τους υπήρξε πολλαπλώς ωφέλιμη για το κοινωνικό σύνολο.

Με βάση τις παρατηρήσεις αυτές είναι, νομίζω, δυνατό να υποστηριχθεί πως η εθνική μυθολογία αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της εθνικής Ιστορίας κάθε έθνους και γι' αυτό η ανάλυση και η ερμηνεία της πρέπει να γίνεται με σεβασμό και πάντοτε σε στενή συνάρτηση με τις κοινωνικές συνθήκες που την εξέθρεψαν.

* Επίκουρος καθηγητής Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας ΑΠΘ

 

Απάντηση: Re: 1821!

πολυ σωστα ......
σκεφτομαι οτι οι ανθρωποι θελουν να πιστεψουν και αυτο ανοιγει τον δρομο για την εκμεταλευση τους ...
οταν προσφερεις εναν λαχταριστο μεζε σε ενα ζωο που δεν σε γνωριζει , στην αρχη θα ειναι επιφυλακτικο , θα σε ψαξει , θα σε μυρισει , θα προσπαθησει να σε μαντεψει ... κατα βαθος ομως ξερεις απο την αρχη οτι θα υποκυψει στο δελεαρ ...
και η περιπτωση αυτη θα ηταν πανομοιοτυπη με εκεινη των ανθρωπων , ομως το ζωο τουλαχιστο επωφελειται τον μεζε , ενω οι ανθρωποι πιστευουν οτι τους λενε και μετα τρωνε την σκατουλα ...

ειμαστε τοσο αφελεις σαν ειδος , που συγκρινοντας τα εκατομμυρια χρονια που επιβιωσαν οι δεινοσαυροι στον πλανητη μας , με τα μολις 15 χιλιαδες της ανθρωπινης ιστοριας ... ουτε μεχρι τα 100 δεν την παλευουμε .....
ολα δειχνουν οτι τα ερπετα που ηταν οι πρωτοι κατοικοι της στεριας , θα ειναι και οι τελευταιοι ....
ας ξεκινησουμε απο τα απλα μαθηματα ... ας προσπαθησουμε να πεισουμε εναν κροκοδειλο οτι υπαρχει θεος ή ενα φιδι , οτι ενα απο τα φιδια της περιοχης του , νοιαζεται για τα συμφεροντα του και εργαζεται για το κοινο συμφερον των υπολοιπων φιδιων ...
μας εχουν πεισει οτι διχως κυβερνησεις και νομους θα επελθει το χαος και η αναρχεια ...
τι να σας πω ? ... προχτες ειδα 5 χουλιγκαν κατσαριδες να καταστρεφουν τον ιστο μιας οικογενιαρχισας αραχνης που με τοσο κοπο εφτιαξε ...

το μονο καλο ειναι οτι μεχρι τοτε (τον αφανισμο) θα εχουμε ριξει το γελιο (και το κλαμα) της ζωης μας σε μια συνταγη οπου τα υλικα εχουν μαζευτει με (οινο)πευματικο τροπο :


ps .. την παραπανω ταινιουλα να την δειτε , εχει γελιο , Ελλαδα , και δεν ειναι παραγωγη του σιωνιστικου Χολυγουντ , εχει τιτλο KIngs of Mykonos ...

 

Re: Απάντηση: Re: 1821!

σωστός.