Opera

Απάντηση: Opera

Señor vautrin ελπίζω να με συγχωρέσεις, κάνω κατάχρηση του νήματος για να βάλω ένα φοβερό κομμάτι πιάνου (δεν ήθελα να θάψω στο νήμα μουσικής τον Keith Jarrett)

 

Ελευθεροτυπία, Πέμπτη 17 Μαρτίου 2011

Μαέστρος στον ξεσηκωμό

Ο Ρικάρντο Μούτι όχι μόνο παράκουσε τις εντολές των γιατρών του και πήγε στην πατρίδα του, την Ιταλία, για να διευθύνει το «Ναμπούκο» του Βέρντι, αλλά και μετέτρεψε την πρεμιέρα στο Teatro dell' Opera της Ρώμης σε αντιμπερλουσκονική διαδήλωση και τους θεατές σε μια τεράστια χορωδία, που τραγούδησε όρθια το περίφημο «Va pensiero».





Στις αρχές Φεβρουαρίου ο 69χρονος μαέστρος είχε λιποθυμήσει ενώ έκανε πρόβα με τη Συμφωνική Ορχήστρα του Σικάγο, της οποίας είναι καλλιτεχνικός διευθυντής. Επεσε, έσπασε το σαγόνι του και διάφορα άλλα κόκαλα του προσώπου και υποβλήθηκε σε λεπτή εγχείρηση. Οι γιατροί βρήκαν και την ευκαιρία να του βάλουν βηματοδότη.

Με ανακαινισμένο πρόσωπο και ανυψωμένο ηθικό, ο Μούτι ταξίδεψε στη Ρώμη. Ο ίδιος άνθρωπος, που το 2005 εγκατέλειψε τη Σκάλα του Μιλάνου έπειτα από σύγκρουση με τους μουσικούς της, κι αφού τη διηύθυνε επί 19 ολόκληρα χρόνια, έκανε έκκληση να μην περικόπτονται οι επιδοτήσεις προς την τέχνη, αγαπημένο σπορ του Μπερλουσκόνι. «Είναι ο θάνατος της ιταλικής κουλτούρας», δήλωσε σε συνέντευξή του στο «Ρόιτερ». Συμφώνησε μαζί του, δημοσίως και από τη σκηνή, λίγο πριν από την έναρξη του «Ναμπούκο», και ο δήμαρχος της Ρώμης, Τζάνι Αλεμάνο. Ετσι όταν ο Μούτι ανέβηκε στο πόντιουμ, είχε το δρόμο ανοιχτό.

Σαν άλλος Γκαριμπάλντι, πήρε πάνω του το κίνημα αντίδρασης στην μπερλουσκονική σήψη και έδωσε στην πρεμιέρα του «Ναμπούκο» τον τόνο ενός σύγχρονου Risorgimento, ενός νέου κινήματος εθνικής αφύπνισης, σαν εκείνο με το οποίο ταυτίστηκε ο Βέρντι, αλλά και η συγκεκριμένη όπερα στις αρχές του 18ου αιώνα.

Επαναστατικές προκηρύξεις έπεσαν από τον τελευταίο εξώστη. Εγραφαν «Ιταλία ξύπνα και υπερασπίσου την πατρογονική κληρονομιά σου». Ηταν σαν να βρισκόσουν, έγραψε η «Μοντ», στην πρώτη σκηνή του «Σένσο» του Βισκόντι, μόνο που εκεί οι ήρωες παρακολουθούσαν άλλη όπερα του Βέρντι (το «Τροβατόρε»).





Αργότερα, στο τέλος του διάσημου «χορωδιακού των σκλάβων», ο Μούτι σταμάτησε, ενώ ο κόσμος χειροκροτούσε, κι έκανε κάτι που μόνο μία φορά στην καριέρα του, στις πρώτες του εμφανίσεις στη Σκάλα (1989), είχε τολμήσει. Μπίζαρε το κομμάτι με τον όρο να αφιερωθεί σε ένα πολιτιστικό Risorgimento.

Μέσα σε μια επιβλητική σιωπή, ο μαέστρος ζήτησε από το κοινό να ενώσει τη φωνή του με τη χορωδία. Και όλη η αίθουσα σηκώθηκε όρθια, «σαν ένας άνθρωπος», και τραγούδησε, ενώ άλλη μια παρτίδα προκηρύξεων με τα εθνικά χρώματα (πράσινο, άσπρο, κόκκινο) έπεσαν από ψηλά. «Riccardo Muti, senatore a vita», έγραφαν, μια αναφορά στο σύνθημα «Viva Verdi», τόσο δημοφιλές στη διάρκεια του Risorgimento.

Και να σκεφτεί κανείς ότι σήμερα ο Μούτι θα διευθύνει το «Ναμπούκο» ενώ στο βασιλικό θεωρείο θα βρίσκεται ο ίδιος ο Μπερλουσκόνι. Η παράσταση είναι μέρος του εορτασμού για τα 150 χρόνια της ιταλικής ενοποίησης.

 

Ελευθεροτυπία, Σάββατο 19 Μαρτίου 2011

Στην Κίνα η πιο θεαματική όπερα στον κόσμο

Διαμάντια και Περλ

Της ΦΩΤΕΙΝΗΣ ΜΠΑΡΚΑ

Το πιο θεαματικό κτήριο όπερας στον κόσμο μόλις άνοιξε στην πόλη Γκουανγκζού (Guangzhou) της Κίνας, πολύ κοντά στο Χονγκ Κονγκ. Δημιούργημα της 60χρονης Βρετανοϊρακινής αρχιτεκτόνισσας Ζάχα Χαντίντ, φιλοδοξεί να υπερκεράσει τη διάσημη όπερα του Σίδνεϊ.


Τα δύο κτήριά της μοιάζουν σαν τεράστια βότσαλα που ξεβράστηκαν στις όχθες του ποταμού Περλ, πάνω στον οποίο στέκεται η πόλη. Το τραχύ σχήμα τους περιβάλλεται από τεράστια τρίγωνα από γρανίτη, με γυάλινες προεξοχές. Το ένα βότσαλο στεγάζει αμφιθέατρο 1.800 θέσεων, ενώ το μικρότερο, τους πολλαπλούς χώρους προβών, παραστάσεων κ.ά.

Οι Κινέζοι σκέφτηκαν την όπερα ήδη από το 1993, όταν ο δήμαρχος Λιν Σουσέν συνέλαβε την ιδέα ενός εμπορικού και πολιτιστικού κέντρου δίπλα στο ποτάμι. Στη νέα πόλη, που ήδη μεγαλουργεί στο δέλτα του ποταμού, ετοιμάζονται να παραδοθούν μια βιβλιοθήκη και ένα μουσείο σε απόσταση αναπνοής από τη νέα όπερα. Στους γύρω ουρανοξύστες εδρεύουν διεθνείς χρηματοοικονομικές εταιρείες. Αν κάποτε αναρωτιόμασταν πώς θα μπορούσε να είναι η πόλη του μέλλοντος, η ραγδαία αναπτυσσόμενη Γκουανγκζού δίνει όλες τις απαντήσεις.

«Οταν την επισκέφτηκα πρώτη φορά το 1981 έμοιαζε τόσο σκληρή και βλοσυρή, όλοι ήταν ντυμένοι με τη φόρμα του προέδρου Μάο», θυμάται η Χαντίντ, βραβευμένη ήδη με το κορυφαίο βραβείο Pritzker Αρχιτεκτονικής. «Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του '90 όλα άλλαξαν. Ομως και πάλι εδώ που στεκόμαστε τώρα (σ.σ. στο φουαγέ της όπερας) υπήρχαν μόνο χωράφια».

Η όπερα των 70.000 τ.μ. χρειάστηκε πέντε χρόνια για να ολοκληρωθεί. Οι απαιτήσεις του οικοδομήματος προκαλούσαν όχι μόνο τους νόμους της συμβατικής γεωμετρίας, αλλά και της ίδιας της βαρύτητας. Το μεγάλο κτήριο μοιάζει με έναν τεράστιο ιστό αράχνης που στέκεται όρθιος και τεντώνεται σε διαφορετικές κατευθύνσεις. Ενας από τους αρχιτέκτονες της ομάδας της, ο Σάιμον Γου, δείχνει με περηφάνια τους ατσάλινους συνδέσμους που το κρατούν όρθιο. Μοιάζουν με αστέρια και χυτεύτηκαν στη Σανγκάη (σε παραδοσιακό χυτήριο) με τον τρόπο που κατασκεύαζαν τις μεσαιωνικές καμπάνες.

Πουθενά δεν θα βρεις μια ευθεία γραμμή. Οι λευκές σκάλες, που οδηγούν στο θέατρο, γέρνουν και περιστρέφονται τόσο θεαματικά ώστε οι θεατές τις εγκαταλείπουν με βαριά καρδιά για τις θέσεις τους. Το αμφιθέατρο (στα απαλά χρώματα του χρυσού) όσο ασύμμετρο είναι άλλο τόσο τέλεια ακουστική έχει. Μοιάζει με το άνοιγμα ενός σπηλαίου ή το ορθάνοιχτο στόμα ενός καρχαρία τοποθετημένο κάτω από μια πλειάδα φωτεινών σποτ. Υπεύθυνος για την ακουστική του ήταν ο Χάρολντ Μάρσαλ από τη Νέα Ζηλανδία, αυθεντία στο είδος. «Υπάρχουν ελάχιστα ασύμμετρα αμφιθέατρα στον κόσμο. Η πρόκληση είναι αναμφισβήτητα μεγάλη, οι δυνατότητες όμως σε τέτοιες αίθουσες πολλαπλάσιες και το αποτέλεσμα εξαιρετικό», λέει.

Την όπερα εγκαινίασε επίσημα στις 26 Φεβρουαρίου η βρετανική χορευτική ομάδα του Ακραμ Καν με το έργο «Vertical Road». Ηδη όμως από τον περασμένο Μάιο φιλοξενούσε παραστάσεις. Του χρόνου θα παρουσιάσει κινεζικές εκδοχές διάσημων μιούζικαλ, όπως οι «Γάτες» και το «Μάμα Μία». Στόχος είναι να αποφύγουν τον «ελιτισμό» και να διατηρήσουν τις πόρτες ανοιχτές. Μαθητές και επαγγελματίες μουσικοί και χορευτές βρήκαν στέγη για τις πρόβες τους στις εντυπωσιακές αίθουσες γεμάτες καθρέφτες κάτω από κυματιστά ταβάνια, που θυμίζουν υποβρύχιες σπηλιές για οστρακοειδή.

Την όπερα αγκάλιασαν και οι πολίτες. Στο εξωτερικό της ο κόσμος κάνει περίπατο, μικρά αγόρια τρέχουν και γλιστρούν στις κεκλιμένες επιφάνειες με τα ποδήλατά τους. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία όμως ότι κλέβει την παράσταση το βράδυ, όταν το εσωτερικό της φωτίζεται και τα φουαγέ της γεμίζουν κόσμο. Το κόστος υπολογίζεται στα 130 εκατομμύρια λίρες.

 

Nessun dorma

Jose Carreras "Nessun dorma" Turandot




Από την όπερα το Τζ. Πουτσίνι Turandot, μια από τις γνωστότερες άριες για Τενόρους.

 

 



Ελευθεροτυπία, Πέμπτη 28 Απριλίου 2011

«Επεσε» η ανδρική Σκάλα

Το 5λεπτο προχθεσινό χειροκρότημα στην κατάμεστη Σκάλα του Μιλάνου δεν είχε μόνο αποδέκτη το σύγχρονο Ιταλό συνθέτη Λούκα Φραντσεσκόνι και την, βασισμένη στο «Κουαρτέτο» του Χάινερ Μίλερ, ομώνυμη όπερά του.

Είχε κυρίως αποδέκτρια την πρώτη γυναίκα που «αλώνει» το ανδροκρατούμενο μέχρι τώρα πόντιουμ στα 233 χρόνια ιστορίας της Σκάλα. Η 42χρονη Φινλανδή Σουζάνε Μέλκι, που διηύθυνε την Ορχήστρα του ιστορικού ιταλικού θεάτρου, δεν είναι βέβαια τυχαία. Απόφοιτος της Ακαδημίας Σιμπέλιους και της Μουσικής Ακαδημίας του Λονδίνου έχει πλήθος διακρίσεων στο ενεργητικό της. Δεν χρειάζεται παρά να αναφέρουμε μόνο ένα: ήταν εκείνη που επελέγη προσωπικά από τον Πιερ Μπουλέζ το 2006 ως αρχιμουσικός του δικού του, περίφημου Ensemble Intercontemporain.

 

Απάντηση: Opera




Sì. Mi chiamano Mimì,
ma il mio nome è Lucia.
La storia mia è breve.
A tela o a seta
ricamo in casa e fuori ...
Son tranquilla e lieta
ed è mio svago
far gigli e rose.
Mi piaccion quelle cose
che han si dolce malia,
che parlano d'amor, di primavere,
che parlano di sogni e di chimere,
quelle cose che han nome poesia...
Lei m'intende?
Rodolfo
Sì.
Mimì
Mi chiamano Mimì,
il perchè non so.
Sola, mi fo
il pranzo da me stessa.
Non vado sempre a messa,
ma prego assai il Signore.
Vivo sola, soletta
là in una bianca cameretta:
guardo sui tetti e in cielo;
ma quando vien lo sgelo
il primo sole è mio
il primo bacio dell'aprile è mio!
il primo sole è mio!
Germoglia in un vaso una rosa...
Foglia a foglia la spiol
Cosi gentile il profumo d'un fiore!
Ma i fior chlio faccio, ahimè!
i fior chlio faccio, ahimè!
non hanno odore.
Altro di me non le saprei narrare.
Sono la sua vicina che la vien
fuori d'ora a importunate.

 

Απάντηση: Opera



<3

 

Επτά, Κυριακή 8 Μαΐου 2011

Η προσγειωμένη σταρ

ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΣΒΩΛΟΥ

Την αποκαλούν «ντίβα του λαού» και «Γκρέις Κέλι της όπερας». Εχει τιμηθεί με αναρίθμητα βραβεία και διακρίσεις. Η ποιότητα και η πολυτέλεια της φωνής της είναι μοναδικές, οι ερμηνείες της μαγεύουν επαΐοντες και πλατύ κοινό, οι ηχογραφήσεις και οι εμφανίσεις της ξεπουλάνε, η λαμπερή δημόσια εικόνα της αποπνέει χλιδή χολιγουντιανού αστέρα: ασυζητητί η Ρενέ Φλέμινγκ, που εμφανίζεται το ερχόμενο Σάββατο στο Μέγαρο Μουσικής, είναι η κορυφαία λυρική υψίφωνος σήμερα.

Η αμερικανίδα ντίβα έκανε την είσοδό της στην παρέα των πρωταγωνιστριών της όπερας το 1986, τραγουδώντας έναν από τους απαιτητικότερους μοτσάρτειους ρόλους, αυτόν της Κονστάντσε στην «Απαγωγή από το Σεράι». Εξι χρόνια αργότερα ερμήνευσε μια εκπληκτική «Αρμίντα» του Ροσίνι στο Πέζαρο. Ηδη είχε κατακτήσει όλες τις μεγάλες όπερες των ΗΠΑ ενσαρκώνοντας ηρωίδες του Μότσαρτ, του Ροσίνι, ρομαντικό μπελ-κάντο αλλά και σπάνια αριστουργήματα του ρομαντισμού όπως «Θαΐδα» του Μασνέ και «Ρούσαλκα» του Ντβόρζακ, που αργότερα θα ταυτίζονταν με το όνομά της. Τις επόμενες δύο δεκαετίες οι εμφανίσεις της λάμπρυναν κορυφαία λυρικά θέατρα της Δύσης, ενώ πρόσθεσε στο ρεπερτόριό της ρόλους Βέρντι και Χέντελ, κυρίως όμως του Ρίχαρντ Στράους που ταίριαζε απόλυτα στην αισθησιακή, πολυτελούς ηχοχρώματος φωνή της.

Πίσω από τη λάμψη της δημοσιότητας, η πραγματική Φλέμινγκ είναι σήμερα μια ώριμη γυναίκα που πατά γερά στη Γη. Οταν τη ρώτησα για το τίμημα της επιτυχίας, απάντησε απερίφραστα: «Οπωσδήποτε επηρέασε αποφασιστικά τον τρόπο ζωής μου. Ας μην υποτιμάμε την επένδυση σε χρόνο και ενέργεια: ένας τραγουδιστής όπερας πρέπει να δουλεύει πολύ και σκληρά. Επιπλέον έπρεπε να ταξιδεύω συνεχώς, στερώντας χρόνο από τα παιδιά μου. Αυτή είναι σίγουρα η μεγαλύτερη θυσία!» Στο σχόλιο ότι βρίσκεται στην κορυφή του κόσμου της όπερας, απαντά ήρεμα πώς το σκέφτεται σπάνια. Αντίθετα, την απασχολεί κυρίως το πώς θα καταφέρει να βελτιώσει την τέχνη της και εστιάζει στις μελλοντικές παραγωγές που την ενδιαφέρουν. Η αφιέρωσή της αγγίζει τη στράτευση: «Δυστυχώς, τείνουμε να ξεχνάμε πως η μουσική αποτείνεται πρωτίστως στον κόσμο» επισημαίνει. «Συχνά νομίζουμε πως βρισκόμαστε σε κάποιο ιδανικό κόσμο, ψηλά στα σύννεφα, δίνοντας παραστάσεις για τον εαυτό μας και τους ομοίους μας! Ομως η δουλειά μας -η τέχνη ολόκληρη- συνιστά υπηρεσία προς τις κοινότητες όπου ζούμε. Ειδικά δε εμείς στις παραστατικές τέχνες υπηρετούμε επιπλέον και τον συνθέτη. Πιστεύω, λοιπόν, ότι είναι πολύ σημαντικό να είμαστε σεμνοί και μετριόφρονες».

Το εντυπωσιακά ευρύ -και εκκεντρικό- ρεπερτόριό της εκτείνεται από γνωστές, δημοφιλείς όπερες έως έργα του 20ού αιώνα. Τη ρωτήσαμε με ποια κριτήρια επιλέγει ρόλους. Οι πρακτικές, σαφείς απαντήσεις φανέρωσαν μια τραγουδίστρια που ελέγχει απόλυτα τη σταδιοδρομία της. «Κατ' αρχήν εκτιμώ τον βαθμό δυσκολίας κάθε ρόλου, το πώς τον αισθάνομαι και -το κρισιμότερο- το φωνητικό εύρος της παρτιτούρας. Ενας ρόλος έντονα δραματικός ή πολύ μεγάλης διάρκειας μπορεί να βλάψει τη φωνή μου. Μετρά επίσης το να με ενδιαφέρει και να με συγκινεί η μουσική του ρόλου. Εκτός αυτού πάντα εξερευνώ και δοκιμάζω σπάνιο ρεπερτόριο. Απαξ και τραγουδήσω κάτι αρκετές φορές θέλω να προχωρήσω στο επόμενο· υποθέτω είμαι αυτό που λένε ερμηνεύτρια με ανησυχίες!»

Το 2012 θα αναμετρηθεί πρώτη φορά με την «Αριάδνη στη Νάξο» στο Μπάντεν-Μπάντεν, όμως σταθμίζοντας ρεαλιστικά το πέρασμα του χρόνου, τελευταία ελαττώνει βαθμιαία τους νέους ρόλους. «Μέχρι σήμερα έχω τραγουδήσει 51 πλήρεις ρόλους και πλέον δεν προγραμματίζω πολλούς νέους!» ομολογεί ακομπλεξάριστα. «Αντίθετα, αποφάσισα να επαναλάβω παλιούς ρόλους που αγάπησα για να τους αποδώσω καλύτερα. Υστερα από δύο δεκαετίες ξανατραγούδησα προσφάτως "Αρμίντα" του Ροσίνι! Επαναλαμβάνω επίσης ρόλους του Ρίχαρντ Στράους, Δεισδαιμόνα του Βέρντι και "Ροντελίνα" του Χέντελ, ενώ αποχαιρετώ κάποια βασικά έργα όπως την "Τραβιάτα" και το γαλλικό ρεπερτόριο: "Μανόν" και "Θαΐδα" του Μασνέ.

»Υπάρχουν ακόμη πολλοί ρόλοι που ίσως θα ήθελα, και άλλοι που θα μπορούσα να τραγουδήσω αλλά δεν με ελκύουν. Θα μπορούσα να παρουσιάζω σπανιότητες επ' αόριστον! Το κοινό απογοητεύεται που δεν τραγουδώ όλα όσα θα επιθυμούσε, όμως ο καθένας κάνει τις προσωπικές του επιλογές». Μεταξύ των ρόλων που αποφάσισε να μην τραγουδήσει ποτέ είναι αυτοί του Βάγκνερ. Το 1996, στο μοναδικό πέρασμά της από το Μπάιροϊτ, η παρτιτούρα της Εύας από τους «Αρχιτραγουδιστές» υπήρξε υπερβολικά βαριά γι' αυτήν. Ετσι, αν και διαπραγματευόταν Ελζα στον «Λόενγκριν», αποφάσισε να μην προχωρήσει παραπέρα ρισκάροντας επικίνδυνα το τέλος μιας σταδιοδρομίας. «Δεν θα ήθελα να πουν κάποτε για μένα ότι υπήρξα "αυτή που τα έκανε όλα υπέροχα, εκτός από αυτόν τον ένα και μοναδικό ρόλο!". Ας είμαστε προσγειωμένοι!» τονίζει.

Στο ρεσιτάλ της στο Μέγαρο, την Φλέμινγκ θα συνοδεύσει η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών υπό τον Κρίστιαν Γέρβι.

 

Απάντηση: Opera

 

Ελευθεροτυπία, Παρασκευή 3 Ιουνίου 2011

«ΚΑΒΑΛΛΕΡΙΑ ΡΟΥΣΤΙΚΑΝΑ»-«ΠΑΛΙΑΤΣΟΙ» ΑΠΟ ΤΗ ΛΥΡΙΚΗ ΣΤΟ ΗΡΩΔΕΙΟ

Οταν η σκηνοθεσία κλέβει την παράσταση!

Του ΓΙΑΝΝΗ ΣΒΩΛΟΥ

Κατάμεστο, παρά την οικονομική κρίση -και με χαρακτηριστική απουσία πολιτικών-, ήταν προχθές το Ηρώδειο, κατά την εναρκτήρια εκδήλωση του Φεστιβάλ Αθηνών, που έγινε παραδοσιακά, με συμμετοχή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.



Η αλήθεια είναι πως ούτε φέτος περίσσεψε η φαντασία στον προγραμματισμό. Ευτυχώς, η επιλογή του έμπειρου Γκράχαμ Βικ για το οπτικό μέρος εγγυήθηκε την ουσιώδη διαφορά σε μια παράσταση που υπήρξε μουσικά αξιοπρεπής, δίχως όμως να ξεχωρίζει ιδιαίτερα.

Ο 58χρονος Αγγλος σκηνοθέτης, τον οποίο πρώτος είχε προσκαλέσει στην ΕΛΣ ο Στέφανος Λαζαρίδης («Μποέμ», 2007), πρόσφερε το χιλιοπαιγμένο βεριστικό δίδυμο «Καβαλλερία Ρουστικάνα»/«Παλιάτσοι» σε μια φρέσκια, οδυνηρά αιχμηρή και συνάμα συγκινητική εκδοχή.

Απαλλάχτηκε από τα συνήθη καρτποσταλικής γραφικότητας ψευδορεαλιστικά κλισέ, με τις αναρίθμητες ανεκδοτολογικές λεπτομέρειες, και τοποθέτησε τη δράση σε έναν επικλινή ελαιώνα με ανάγλυφο έδαφος -εκπληκτική η δουλειά του Γιώργου Σουγλίδη-, που καταλάμβανε ολόκληρη την επιμήκη σκηνή του ρωμαϊκού ωδείου. Η δράση αμφοτέρων των έργων εκτυλίχτηκε στο πεδίο αυτού του αρχετυπικού, αναγνωρίσιμα «μεσογειακού τόπου» με τη βοήθεια ελάχιστων πρόσθετων σκηνικών στοιχείων και υποβλητικών, ημιρεαλιστικών φωτισμών.

Επίσης ο Βικ «ακόνισε» οριακά τις δραματικές αιχμές αξιοποιώντας στοιχεία ασχήμιας και γελοιότητας, που ανακαίνισαν θαυμαστά -μείζον επίτευγμα!- την εκφυλισμένη απήχηση σκηνών τις οποίες είχαμε συνηθίσει να προσλαμβάνουμε ως συμβατικές. Προσπερνώντας τελείως τη δήθεν ρεαλιστική/βεριστική συνισταμένη η «Καβαλλερία» αποδόθηκε σαν πρωτεϊκή τραγωδία του Λόρκα, προβάλλοντας έμμεσα το χαρακτήρα της κλειστής αγροτικής κοινωνίας με στοιχεία χορογραφίας, στιλιζαρισμένη κινησιολογία χορωδίας, έξαρση του θρησκευτικού τελετουργικού. Σε αυτά ενέταξε την τραχιά υποκριτική των μονωδών, τους οποίους οδήγησε με ασφαλές χέρι σε πειστικές εκδηλώσεις ακραίας σκληρότητας.




Στο ίδιο ακριβώς σκηνικό, με μοναδική προσθήκη τη φορητή τέντα των θεατρίνων, δόθηκαν και οι «Παλιάτσοι», σκηνοθετημένοι ως φωτορομάντζο για ενηλίκους. Ενδίδοντας στα αγγλοσαξονικά ανακλαστικά του ο Βικ μετέφερε τη δράση στην Ιταλία μετά το τέλος του πολέμου -ένθεν οι Αμερικανοί φαντάροι-, κατακλύζοντας τη σκηνή με ένα πολύχρωμο κοινό αστών, ντυμένων εκδρομικά, σε παστέλ χρώματα.

Ξεχνώντας την Κομέντια ντελ' Αρτε, η περίφημη «παράσταση μέσα στην παράσταση» εκσυγχρονίστηκε εύστοχα ως φτηνή τηλεοπτική φάρσα: σε μια μοντέρνα, αμερικανική κουζίνα η Νέντα, ως σεξοβόμβα Μέριλιν, κυνηγιέται γύρω απ' το τραπέζι με τον Τόνιο, τον Αρλεκίνο-Ελβις, και τον Παλιάτσο, ώσπου το πικάντικο σκετσάκι καταρρέει σε διπλό φόνο. Στο τέλος, κινούμενη αντίστροφα απ' ό,τι το εκκύκλημα της αρχαίας τραγωδίας, η σκηνή αποσύρεται αργά, για να κρύψει τα δύο πτώματα στην τέντα...

Οι διανομές αμφότερων των έργων στελεχώθηκαν από Ελληνες και ξένους πρωταγωνιστές. Ισορροπημένο και ομοιογενές φωνητικά, ερμηνευτικά και σκηνικά το τρίο Χαρίκλεια Μαυροπούλου (Σαντούτσα), Μαρία Βλαχοπούλου (Λουτσία) και Ρούντι Παρκ (Τουρίντου) λειτούργησε πειστικά ως άξονας της δράσης στην «Καβαλλερία». Τους πλαισίωσαν με ισάξιες επιδόσεις η Ειρήνη Καράγιαννη (Λόλα) και ο Δημήτρης Πλατανιάς (Αλφιο).





Εύστοχα διαφορετικό στίγμα διέθετε η διανομή στους «Παλιάτσους». Αδιαπραγμάτευτο επίκεντρο ήταν εδώ η αυτάρεσκα ηδυπαθής, γενικά καλοτραγουδισμένη Νέντα της έμπειρης Ελενας Κελεσίδη. Γύρω της περιστράφηκαν σε ωραία δοσμένες αντιπαραθέσεις ο ταιριαστά νεανικός, φωνητικά φρέσκος Σίλβιο του Διονύση Σούρμπη, ο πειστικά θλιβερός και μοχθηρός Τόνιο του Δημήτρη Πλατανιά, ο Μπέππε του Αντώνη Κορωναίου και ο Κάνιο του Στιούαρτ Νιλ προσπερνώντας (  την εμφάνισή του, που εν πάση περιπτώσει δεν «χώρεσε» και άσχημα στο ρόλο, ο τελευταίος ήταν φωνητικά ο μοναδικός ανώτερης κλάσης τραγουδιστής της παράστασης. Γενικώς μέτρια, με αρκετά και αισθητά προβλήματα συντονισμού ήταν η απόδοση της Χορωδίας της ΕΛΣ. Ο Λουκάς Καρυτινός διηύθυνε με το γνωστό, εδώ ταιριαστό μεσογειακό σφρίγος, δίχως ωστόσο να αντλεί από την Ορχήστρα της ΕΛΣ ανάλογα ωραίους γλυκασμούς στις λυρικές στιγμές.

Ποιότητα

Εν κατακλείδι, ήταν τέτοια η ποιότητα και κυρίως η δραματική ένταση της οπερατικής σκηνοθεσίας του Βικ, που συχνά το θέαμα αιχμαλώτιζε τα συγκινησιακά ανακλαστικά της πρόσληψης, υποσκελίζοντας το όχι όμοια δυνατό μουσικό ακρόαμα. Δυνατότερες διανομές εύκολα θα έδιναν μια αριστουργηματικά ισορροπημένη οπερατική παραγωγή. Σε κάθε περίπτωση πρόκειται για μια παράσταση όπερας που αξίζει να δείτε!

* Η παράσταση της ΕΛΣ, στο Ηρώδειο, επαναλαμβάνεται και το Σαββατοκύριακο (9 μ.μ.).

 

Επτά, Κυριακή 12 Ιουνίου 2011

Οι σοπράνο κάνουν έρωτα

ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΣΒΩΛΟΥ






Η Δύση πρωτογνώρισε την Αννα Νετρέμπκο το 1995, όταν ο Βαλέρι Γκέργκιεφ της ανέθεσε τον επώνυμο ρόλο κατά την αναβίωση της όπερας «Ρουσλάνος και Λουντμίλα» του Γκλίνκα.
Ηταν ακριβώς στο αποκορύφωμα της πολύπλευρης κρίσης που ξέσπασε στη Ρωσία μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ. Τότε, στην προσπάθειά του να εξασφαλίσει την οικονομική επιβίωση του κορυφαίου ιστορικού θεσμού των Κίροφ, ο εργασιομανής καλλιτεχνικός διευθυντής έκανε μια έξυπνη, σωτήρια κίνηση που θα ήταν αδιανόητη όσο ίσχυε το μονοπώλιο της σοβιετικής δισκογραφικής εταιρείας Melodyia: ξεκίνησε μια σειρά αναβιώσεων ιστορικών παραγωγών αριστουργημάτων της ρωσικής όπερας, τις οποίες η δυτική Philips κατέγραψε για έκδοση σε CD και DVD. Ως πρωταγωνίστρια διάλεξε τότε την μόλις 22χρονη Νετρέμπκο, που την ίδια χρονιά, πριν καν κυκλοφορήσουν οι νέες ηχογραφήσεις, κέρδισε τις καρδιές των Αμερικανών τραγουδώντας σε ανέβασμα της ίδιας όπερας, που διηύθυνε ο Γκέργκιεφ στο Σαν Φρανσίσκο. Ηταν το διαβατήριο της διασημότητας: το διεθνές κοινό ακολούθησε σύντομα, ανταποκρινόμενο ενθουσιωδώς στη «σλάβικη ομορφιά» και την τέχνη της νεαρής ρωσίδας υψιφώνου. Σαν την Σταχτοπούτα -έτσι την αποκάλεσαν οι Αμερικανοί- μέσα σε λίγα χρόνια η πρώην καθαρίστρια του Θεάτρου Μαριίνσκι βρέθηκε να σκορπίζει γενναιόδωρα την αισθησιακή λάμψη της στη σκηνή της Μητροπολιτικής Οπερας της Νέας Υόρκης. Τον Φεβρουάριο του 2002, όταν έκανε το ντεμπούτο της εκεί τραγουδώντας «Πόλεμος και Ειρήνη» του Προκόφιεφ, οι κριτικοί παρομοίασαν την υπέρκομψη, θεϊκά μελαγχολική Νατάσα της με την Οντρεϊ Χέπμπορν. Ακολούθησε το Ζάλτσμπουργκ, όπου λίγους μήνες αργότερα ενσάρκωσε την Ντόνα Αννα στον «Ντον Τζοβάνι», δίπλα στον Τόμας Χάμσον, ενώ τρία χρόνια αργότερα πρωταγωνίστησε στην κυνική, μεταμοντέρνα «Τραβιάτα» του Βίλι Ντέκερ.

ΝΕΟΙ ΟΡΟΙ, ΝΕΟ ΑΙΜΑ

Εκτοτε, κριτικές και σχόλια που ακολουθούν την ωραία ρωσίδα υψίφωνο σε κάθε βήμα της διαμορφώνονται όλο και περισσότερο με όρους απερίφραστα σεξιστικού μάρκετινγκ. Το φαινόμενο απηχεί βαθύτερες μεταβολές στο ευρύτερο τοπίο, όπως ο κορεσμός της δισκογραφίας, η σταδιακή συρρίκνωση και κατάρρευση των υπερτροφικών δισκογραφικών κολοσσών και, βέβαια, η φυσική γήρανση της προηγούμενης γενιάς των απρόσιτων αστεριών που κυριάρχησαν στις πλουτοκρατικές δεκαετίες '80 και '90. Την ίδια περίπου εποχή, με το άνοιγμα των συνόρων της καταρρεύσασας ΕΣΣΔ, η Δύση κατακλύζεται από αναρίθμητες νέες, ωραίες, ταλαντούχες, τέλεια εκπαιδευμένες τραγουδίστριες όπερας, διψασμένες για προβολή. Ολ' αυτά μαζί δημιούργησαν ανάγκη αλλά και ευκαιρία για όλο και επιθετικότερη προβολή των «προϊόντων» του χώρου της κλασικής μουσικής επιβάλλοντας πιο λαϊκά και εμπορικά κριτήρια, εντάσσοντας πιο απερίφραστα τη σαγήνη του σεξ στην προώθηση του εμπορικού προϊόντος «κλασική μουσική». Ειδικά στην όπερα, υπήρξε σύγκλιση στοχεύσεων ανάμεσα στις επιταγές της μόδας και του lifestyle, που πριμοδοτούν όλο και πιο αδιάλλακτα νιάτα και ομορφιά, και στη συνεχώς εξελισσόμενη, απαιτητική τέχνη του θεάτρου που ζητάει ο ηθοποιός-τραγουδιστής να διαθέτει στη σκηνή της όπερας και την εμφάνιση που υπονοεί ο ρόλος.

Το αναβαπτισμένο pop-image της Νετρέμπκο ακολούθησε τα δεσπόζοντα αμερικανικά πρότυπα. Η ρωσίδα καλλονή μεταμορφώθηκε σε καστανή Μέριλιν Μονρόε της διπλανής πόρτας, ερωτική, άνετη, ανάλαφρη, ανεπιτήδευτη, εύκολη να την προσεγγίσεις, κάτι σαν... Βουγιουκλάκη της όπερας, αλλά με αδιαμφισβήτητα, ουσιαστικά καλλιτεχνικά προσόντα. Ασκώντας την... καθ' ύλην αρμοδιότητά του, το 2009, το περιοδικό «Playboy» περιέλαβε τη Νετρέμπκο στον κατάλογο με τα δέκα «πιο σέξι μωρά της κλασικής μουσικής», επισυνάπτοντας δήλωση της ίδιας ότι η φωνή της βοηθιέται από «το μικρόφωνο ανάμεσα στα στήθη»!





Αντιστοίχου διαμετρήματος, η αισθησιακή υψίφωνος Ντανιέλ ντε Νιζ, μεγαλωμένη στο Λος Αντζελες, θριάμβευσε ως μελαψή Κλεοπάτρα στον «Ιούλιο Καίσαρα» του Χέντελ στο Γκλάιντεμπερν, κάνοντας τους κριτικούς να συγκρίνουν τις χορευτικές επιδόσεις της με αυτές της Σακίρα, ενώ τρία χρόνια αργότερα παρομοίωναν την παρουσία της στη «Στέψη της Ποππαίας» του Μοντεβέρντι με... «οπερατικό βιάγκρα»! Στην ίδια λίστα παρελαύνουν και οι πολύ «σοβαρές» βιολίστριες Χίλαρι Χαν, Λεϊλά Γιοσέφοβιτς και Ζανίν Γιάνσεν.

Δυο δεκαετίες μετά την εξημερωμένη σαγήνη της σχεδόν 50άρας πια Αν Ζοφί Μούτερ και το χύμα ίματζ της Κινεζοταϊλανδής Βανέσα Μέι -σήμερα πια 40άρας- που έπαιζε Βιβάλντι σε ροκ εκδοχή φορώντας βρεγμένα Τ-shirts, καυτά πέτσινα σορτσάκια και λουστρινένια μποτάκια, οι τεχνικές του μάρκετινγκ της κλασικής μουσικής έχουν γίνει πιο τολμηρές αλλά και πιο στιλάτες!

Η ΕΡΩΤΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΤΗΣ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ

Παραλαμβάνοντας τη σκυτάλη από τις σεμνότυφες, αλά-Μπάρμπι μοδάτες φωτογραφίσεις της Ρουμάνας Αντζελα Γκεόργκιου, η Νετρέμπκο διαφημίζει το Cd «Opera» ποζάροντας ξαπλωμένη πάνω στον απλωμένο ποδόγυρο του πορφυρού, φραμπαλαδωτού φουστανιού της· η υποδόρια αναφορά στο περιβόητο ονειρικό ενσταντανέ από το «American Beauty» του Σαμ Μέντες, με την έφηβη ηρωίδα γυμνή μέσα στα ροδοπέταλα, γίνεται αισθητή. Ωστόσο, πέρα από προσωπικό επίτευγμα, η επιτυχία της Νετρέμπκο άνοιξε τον δρόμο σε άλλες ομότεχνές της από την πρώην ΕΣΣΔ, κατάλληλες, ικανές και πρόθυμες να ακολουθήσουν τα βήματά της. Τυπικά επιτυχημένο παράδειγμα αποτελεί η λιθουανή μεσόφωνος Ελίνα Γκαράντσα, η άγρια ομορφιά της οποίας παίζει μεταξύ Ράκελ Γουέλς και Ζίνας, επεκτείνοντας το αγορίστικο ίματζ της 55άρας πια φον Οτερ επί το ερωτικότερο. Φωνή και σέξι εμφάνιση συνδυάζονται ιδανικά στη δημιουργία και εμπορική προώθηση του εκλεκτού μουσικού προϊόντος: Νετρέμπκο και Γκαράντσα «παντρεύονται» δισκογραφικά από την Deutsche Grammophon στους εξαίρετους «Καπουλέτους και Μοντέγους» του Μπελίνι. Στο εξώφυλλο του Cd οι δύο ανατολικοευρωπαίες σταρ ποζάρουν αγκαλιασμένες -η Νετρέμπκο ως αισθησιακή, χαμηλοβλεπούσα Ιουλιέτα, η Γκαράντσα ως φλογερός, ερωτικά κτητικός Ρωμαίος- συνδυάζοντας υπαινικτικά την υπερ-θηλυκή εμφάνιση της πρώτης με το τονισμένα ανδρόγυνο image της δεύτερης ως τροφή στο αδηφάγο ανδρικό βλέμμα... Η εξέλιξη της σημειολογίας δεν γνωρίζει όρια όπως και οι βήμα-βήμα όλο και τολμηρότερες στρατηγικές της διαφήμισης!


 

ΚΑΛΛΟΝΕΣ ΕΚΤΟΠΙΖΟΥΝ ΧΟΝΤΡΕΣ ΑΟΙΔΟΥΣ

Την ίδια εποχή που η Νετρέμπκο λανσαριζόταν ως η «καστανή Μέριλιν» της όπερας, η ευτραφής αμερικανίδα υψίφωνος Τζέιν Ιγκλεν εκτοπιζόταν από τις σκηνές των λυρικών θεάτρων λόγω της εμφάνισής της ως ανεπιθύμητη στους σκηνοθέτες σύγχρονων παραγωγών. Το 2009, ο αποκλεισμός της από την καινούρια παραγωγή του βαγκνερικού «Δαχτυλιδιού» στην Μητροπολιτική Οπερα της Νέας Υόρκης προκάλεσε αίσθηση. Ομοίως, το 2004, η συμπατριώτισσά της Ντέμπορα Βόιγκτ «κόπηκε» τελευταία στιγμή από την παραγωγή της «Αριάδνης στη Νάξο» στο λονδρέζικο Κόβεντ Γκάρντεν, όταν ο σκηνοθέτης έκρινε τα κιλά της ασύμβατα με το στίγμα της παράστασης που ετοίμαζε. Η υπέρβαρη ντίβα συμβιβάστηκε, έβαλε δακτύλιο στο στομάχι, αδυνάτισε και συμμετείχε στην αναβίωση της παραγωγής λίγο αργότερα. Βεβαίως, το φαινόμενο δεν είναι καινούριο. Οσο υπάρχουν σκηνοθέτες που -ευτυχώς!- επιμένουν να θυμίζουν ότι η όπερα είναι και θέατρο, συνεπώς το θέαμα οφείλει να είναι αληθοφανές, το θέμα της εμφάνισης θα παραμένει σημαντικό: αρκεί να θυμηθούμε την περίπτωση της Κάλλας, που έχασε επίσης 30 κιλά για να μην ξαναπούν οι κριτικοί ότι οι αστράγαλοί της δεν ξεχώριζαν απ' αυτούς των ελεφάντων στην «Αΐντα»! Αλλά κι ακόμη παλαιότερα, ο Ροσίνι είχε αποκαλέσει την υπέρβαρη κοντράλτο Μαριέτα Αλμπόνι «ελεφαντίνα που είχε καταπιεί ένα αηδόνι»... Από «politically correct» συμπεριφορές άλλο τίποτα!

ΑΓΟΡΙΑ ΣΤΟ ΣΦΥΡΙ

Εκφραση προωθημένων θεωρήσεων που θέλουν πια τον άνδρα ερωτικό αντικείμενο όσο και τη γυναίκα, το παιχνίδι της διαφήμισης συμπεριέλαβε τελευταία και άρρενες τραγουδιστές. Η αγορίστικη -σχεδόν παιδική!- εμφάνιση του μικρόσωμου μεξικανού τενόρου Ρολάντο Βιγιασόν, το εφηβικό, ρομαντικοευαίσθητο ίματζ του γερμανού Γιόνας Κάουφμαν αλλά και το μπρούτο, ερωτικό ματσίσμο του γνήσια λατίνου μπασοβαρύτονου Ιλντεμπράντο Ντ' Αρκάντζελο -να θυμίσω και τον περίπου... γυμνό Χοσέ Κούρα στην ανεκδιήγητη «Αΐντα» του Πίτσι που είδαμε και στο Μέγαρο Μουσικής το 2001;- κάθε άλλο παρά έμειναν ανεκμετάλλευτα. Εχοντας τόσα πιόνια στη σκακιέρα, οι διαφημιστές έστησαν τρελό παιχνίδι διαφημιστικά σεσημασμένων συνδυασμών. Νέας γενιάς σίκουελ του διδύμου Γκεόργκιου-Αλάνια, Νετρέμπκο και Βιγιασόν, «παντρεύτηκαν» σκηνικά και δισκογραφικά σε παραγωγές που προωθήθηκαν με τελείως νεανική, ποπ αισθητική: «Μποέμ», «Τραβιάτα», «Ελιξίριο του έρωτα», «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» του Γκουνό, «Μανόν» του Μασνέ... Ακόμη πιο δυναμικά, Νετρέμπκο, Γκαράντσα και Ντ' Αρκάντζελο θριάμβευσαν προ μηνός στη Βιέννη στην «Αννα Μπολένα» του Ντονιτσέτι! Και η ιστορία συνεχίζεται...





Τελικά ποιον ξεγελούν τα διαφημιστικά τερτίπια;

Ωστόσο, ουδείς από τους παραπάνω δεν διανοείται να πατήσει το πόδι του στη σκηνή οιουδήποτε λυρικού θεάτρου δίχως να είναι άριστα προετοιμασμένος, σίγουρος ότι οι επιδόσεις του θα είναι τίποτε λιγότερο από πολύ καλές, αν όχι άριστες. Ασφαλώς υπάρχουν και άλλοι, παλαιότεροι ή νεώτεροι, όμοια καλοί ή και καλύτεροι τραγουδιστές, που για διάφορους λόγους δεν προσφέρονται ή δεν χρειάζονται τέτοιου είδους προβολή. Λόγου χάριν η Μάτιλα, η Μπάλτσα και ο αειθαλής Ντομίνγκο που παραμένει εντυπωσιακά μάχιμος και πάντα γοητευτικός στα 70 του. Το ίματζ του κορυφαίου ροσίνειου τενόρου Χουάν Ντιέγκο Φλόρες ή του εκπληκτικού κροάτη κόντρα-τενόρου Εμάνουελ Τσέντσιτς, της πολωνέζας κοντράλτο Εύα Πόντλες, της Τσετσίλια Μπάρτολι ή της Ναταλί Ντεσέ εκπέμπουν μια απολύτως δική τους, sui generis, ασυναγώνιστη γοητεία που προσπερνά κάθε διαφημιστικό τερτίπι και συνδέεται αποκλειστικά με τις απαράμιλλες συγκινήσεις που προσφέρουν οι ερμηνείες τους. Ολοι αντιλαμβάνονται ότι το κρυφοεκβιαστικό, αμφιλεγόμενου γούστου παιχνίδι του image-selling επιστρατεύει τη σαγήνη της εμφάνισης για να προωθήσει αδιακρίτως το «προϊόν» σε αδαείς και επαΐοντες με τα πιο αυτονόητα υπονοούμενα. Οταν ο δημοσιογράφος του «Playboy» ρώτησε τη Νετρέμπκο αν ενοχλείται που προβάλλεται ως ερωτικό σύμβολο, αυτή τον... γείωσε απαντώντας: «Ας μη γελιόμαστε: Αν δεν μπορείς να τραγουδήσεις καλά, δεν πρόκειται να σε πάρουν στα σοβαρά».

 

Απάντηση: Opera



Ολίγη κυρα-Μαρίνα (   )



Μια γλυκύτατη νεαρά



Και μια ΥΠΕΡΟΧΗ Κυρία.


Έτσι, για να μαθαίνουμε και κανέναν εγχώριο τραγουδιστή.