Syrah's corner

Καφέ Αμάν

Καφέ Αμάν

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Το Καφέ-Αμάν (όνομα που πιθανώς να προήλθε ίσως από το τούρκικο Μάνι Καβέσι), ήταν είδος λαϊκού καφενείου της προπολεμικής Ελλάδας μέσα στο οποίο δύο ή τρεις τραγουδιστές, οι επωνομαζόμενοι αμανετζήδες, αυτοσχεδίαζαν λέγοντας στίχους, συχνά στη μορφή του διαλόγου μεταξύ τους, πάντα σε ελεύθερο ρυθμό και μελωδία. Χαρακτηριστικό ήταν το επαναλαμβανόμενο επιφώνημα "αμάν, αμάν" που προσπαθούσαν με αυτό οι τραγουδιστές να κερδίσουν χρόνο για ν`αυτοσχεδιάσουν καινούργιους στίχους. Άλλη συνώνυμη ονομασία τέτοιου τύπου καφενείου ήταν και το Καφέ Σαντούρ, που ήταν συνηθέστερη στη Μικρά Ασία, και κυρίως στη Σμύρνη. Τα δε τραγούδια που άδονταν σ΄ αυτά λέγονταν αμανέδες ή μανέδες ή αμάνι.

Από τις παλιότερες μορφές αυτών των τραγουδιών ο αμανές, όπως το έλεγαν οι Ελληνες, ή "μανές", κατά τους Τούρκους, οι "αμάνι" κατά τους Μικρασιάτες, ήταν ακριβώς αυτό το ημι-αυτοσχέδιο τραγούδι που χαρακτηριζόταν από τη διασπορά ανάμεσα στους στίχους μεγάλων μελισμάτων πάνω στη λέξη αμάν και που ως επί το πλείστον ήταν καταθλιπτικού περιεχομένου.

Σε αντιδιαστολή αυτού του τύπου των καφενείων της παλιάς Αθήνας ήταν τα γνωστά πολυτελείας καφενεία Καφέ-Σαντάν όπου ακόμη και μικροί θίασοι παρουσίαζαν πλούσιο καλλιτεχνικό πρόγραμμα.
Τελικά τα Καφέ Αμάν έπαψαν να υφίστανται μετά από ειδική απαγορευτική διάταξη του καθεστώτος του Μεταξά το 1937 με την οποία και απαγορεύθηκαν οι αμανέδες, σε δημόσιους χώρους σε όλη την ελληνική επικράτεια θεωρούμενοι (εσφαλμένα) ως καθαρό τουρκικό είδος.

Ένα από τα ωραία χαρακτηριστικά λαϊκά τραγούδια που αναφέρονται στα Καφέ αμάν είναι και οι στίχοι του ακόλουθου τραγουδιού που πρωτακούσθηκε στην Αμερική για κάποιον πλούσιο πλέον μετανάστη σε στοίχους και μουσική του Δημοσθ. Ζάττα με έντονη μίξη δημοτικού τραγουδιού σε ανατολίτικο μοτίβο και που φέρεται να πρωτοτραγούδησε ο Γιάννης Ιωαννίδης:
Ήμουνα μόρτης μια φορά λεβέντης της Αθήνας
Με λέγανε παλικαρά μα ψόφαγα της πείνας.
....................................................
Μα τώρα πού΄χω τον παρά και είμαι μεγαλείο
Βουτάω σ΄ όλες μια χαρά, είμαι ερωτοπωλείο.
Σαν μπαίνω στο καφέ-αμάν τα μάτια σαν σηκώνω
Δεν ξέρω αν «γιου-αρ ντεστάντ», κάθε καρδιά πληγώνω

Καφέ Αμάν - Βικιπαίδεια

 

ΤΑΣΟΣ ΛΕΙΒΑΔΙΤΗΣ

ΚΑΝΤΑΤΑ (απόσπασμα)

Ένα περίεργο επεισόδιο διαβάζαμε τελευταία στις εφημερίδες,
ένας άντρας πήγε σʼ ένα απʼ αυτά τα «σπίτια»,
πήρε μια γυναίκα,
μα μόλις μπαίνουν στο δωμάτιο,
αντί να γδυθεί και να επαναλάβει την αιώνια κίνηση,
γονάτισε μπροστά της, λέει, και της ζητούσε να τον αφήσει
να κλάψει στα πόδια της. Εκείνη βάζει τις φωνές,
«εδώ έρχονται για άλλα πράγματα»,
οι άλλοι απʼ έξω δόστου χτυπήματα στην πόρτα.
Με τα πολλά άνοιξαν και τον διώξανε με τις κλωτσιές
– ακούς εκεί διαστροφή να θέλει, να κλάψει μπρος σε μια γυναίκα.
Εκείνος έστριψε τη γωνία και χάθηκε καταντροπιασμένος.
Κανείς δεν τον ξανάδε πια.
Και μόνο εκείνη η γυναίκα,
θαρθεί η αναπότρεπτη ώρα μια νύχτα, που θα νοιώσει τον τρόμο ξαφνικά,
πως στέρησε τον εαυτό της απʼ την πιο βαθειά,
την πιο μεγάλη ερωτική πράξη
μην αφήνοντας έναν άντρα να κλάψει στα πόδια της.

Τάσος Λειβαδίτης

 

Re: Απάντηση: Goethe

Ότι κατέχω είναι μακρινό από μένα και ότι έχει εξαφανιστεί είναι για μένα πραγματικό ("Faust")

 

ΤΑΣΟΣ ΛΕΙΒΑΔΙΤΗΣ

Σε παλιό στυλ

“Οι εραστές είναι ακριβά, ένδοξα κύπελλα, όπου ο ένας πίνει τον άλλον.
Το πρωί πηγαίνουν σε ολοπόρφυρους, βασιλικούς δρόμους
και το βράδυ πλαγιάζουν σε κρεβάτια κι από θρύλους πιο βαθιά.
Κι αν καμιά φορά τους δεις να παραπατάνε
ή να παίρνουν μονοπάτια άγνωστα και μυθικά – μην ξαφνιαστείς,
γιατί οι εραστές είναι τυφλοί, με τα ωχρά τους βλέφαρα κλειστά
ο ένας απ’ τη λάμψη του άλλου. Οι εραστές δε βλέπουν, μόνο αγγίζονται,
μα οι ρόγες των δακτύλων τους είναι τα ίδια τα πελώρια,
τα πάντα έκπληκτα, μάτια του Θεού.”

 

ΤΑΣΟΣ ΛΕΙΒΑΔΙΤΗΣ

Οι γυναίκες με τα αλογίσια μάτια (απόσπασμα)

"…και τίποτα δε χάνεται , μα όλα είναι για πάντα μέσα σου
κι οι νεκροί κι οι σημαίες κι οι όρκοι και τα χρόνια που φύγανε
και τα χρόνια που έρχονται . Και τα τραγούδια και τα δάκρυα
κι οι φτυσιές κι οι ταπεινώσεις κι όλα τα όνειρα
μέσα σου. Κι είσαι ξέχειλος από ανθρώπινα πεπρωμένα .

Κι ο υπάλληλος ένοιωσε τόσο βαθιά χαρούμενος, π’ ούτε καν χαμογελούσε,
υπέρτατη, σιωπηλή χαρά , πάνω απ΄ το γέλιο, αγγίζοντας απ΄ την άλλη άκρη του απείρου ,
τον πόνο. Και τότε κατάλαβε ξαφνικά, πόσο ο μεγάλος, δυνατός κόσμος έχει ανάγκη ν ΄ ακουμπάει
στους ανίσχυρους ώμους μας. Κι όταν πεθάνεις, βέβαια, θα πάψεις να υπάρχεις. Μα όσο ζεις
είσαι αθάνατος.

Από τους ρεμβασμούς του τον διέκοψαν τα τσόκαρα της καμαριέρας
που έτρεξε να πλύνει το αίμα και ν΄ αλλάξει σεντόνια
στο δωμάτιο 27 γιατί το ξενοδοχείο είχε πολλή κίνηση αυτήν την ώρα. Και, να
που ένα καινούργιο ζευγάρι ανεβαίνει κιόλας τη σκάλα
έτοιμο να ριψοκινδυνέψει την ψυχή του στη μεγάλη αβεβαιότητα του έρωτα .

Και πέρα στο βάθος απλώνεται η πόλη απέραντη, πολύβουη, κατάφωτη αμφιθεατρική, σαν ένα αρχαίο, γιγάντιο στάδιο όπου οι δειλοί δεν έχουν θέση."

 

Re: Απάντηση: Goethe

Ό,τι έχω το θωρώ μακριά στα βάθη,
κι αληθινό μού γίνεται ό,τι εχάθη.




-------Σημείωση-------

Προ ημερών μετάφρασα για έναν φίλο τη φράση ως εξής:

Ό,τι έχω το θεωρώ από απόσταση
Και ό,τι παρήλθε, με φέρνει κοντά στην αλήθεια.

έχοντας σκεφτεί ότι ο δεύτερος στίχος θα μπορούσε να είναι και ως εξής:

Και ό,τι παρήλθε, με οδηγεί στην αλήθεια.

Οπωσδήποτε όμως με την παραδοχή ότι κάπου στη μετάφραση εμβολίζω και την προσωπική μου ερμηνεία. Την προσωπική μου αίσθηση, αν προτιμάς, αναφορικά με το τί ήθελε να πει ο ποιητής, ή ακόμη ορθότερα με το τί θα ήθελα εγώ προσωπικά να διαβάσω από τον ποιητή ή τί σημαίνει για εμένα αυτό που διαβάζω. Φυσικά εμβολίζω και το ανύπαρκτο ταλέντο μου στη λογοτεχνία.

Δύο αρκετά δημοφιλείς μεταφράσεις στο διαδίκτυο και στην εκδοτική βιομηχανία, εντούτοις, αμφότερες συνεπείς σε ομοιοκαταληξία και μέτρο είναι οι παρακάτω:

Ό,τι έχω το θωρώ μακριά στα βάθη,
και κοντινό μού γίνεται ό,τι εχάθη.

Ό,τι έχω το θωρώ μακριά στα βάθη,
και ζωντανό μού γίνεται ό,τι εχάθη.

(Προσοχή στο "μού" με τόνο, που σημαίνει "σε εμένα".)

Κατόπιν σκέφτηκα ότι αντί για "κοντινό" και "ζωντανό" θα μπορούσε να ειπωθεί και "πραγματικό" (Wirklichkeit = πραγματικότητα). Εν τέλει κατέληξα στο "αληθινό" με αντικατάσταση του "και" από το "κι", ούτως ώστε να μην διαταραχθεί το μέτρο του στίχου από την πρόσθεση της συλλαβής. Κρίνοντας από μία πρόχειρη έρευνά μου στο διαδίκτυο, μάλλον δεν θα βρεις το δεύτερο στίχο μεταφρασμένο κατ αυτόν τον τρόπο πουθενά, εντούτοις θεωρώ την μικρη αλλαγή που έκανα αρκετά εύστοχη εννοιολογικά και επιτυχημένη υφολογικά και προτείνω να θεωρήσεις την ανωτέρω μετάφραση / απόδοση εν γένει δόκιμη.

 

Nail scratching

 

 

Κωστής Παλαμάς (1907), Ο Δωδεκάλογος του Γύφτου

΄Οσο να σε λυπηθεί
της αγάπης ο Θεός,
και να ξημερώσει μιαν αυγή,
και να σε καλέσει ο λυτρωμός,
ω Ψυχή παραδαρμένη από το κρίμα!
Και θ’ ακούσεις τη φωνή του λυτρωτή,
θα γδυθείς της αμαρτίας το ντύμα,
και ξανά κυβερνημένη κι αλαφρή,
θα σαλέψεις σαν τη χλόη, σαν το πουλί,
σαν τον κόρφο το γυναίκειο, σαν το κύμα,
και μην έχοντας πιο κάτου άλλο σκαλί
να κατρακυλήσεις πιο βαθιά
στου Κακού τη σκάλα,-
για τ’ ανέβασμα ξανά που σε καλεί
θα αιστανθείς να σου φυτρώσουν, ω χαρά!
τα φτερά,
τα φτερά τα πρωτινά σου τα μεγάλα!

 

Κατά Ιωάννην 15:5

Εγώ ειμί η άμπελος, υμείς τα κλήματα. Ο μένων εν εμοί καγώ εν αυτώ, αυτός φέρει καρπόν πολύν, ότι χωρίς εμού ού δύνασθε ποιείν ουδέν.

 

 

Doxiadis, Papadimitriou, Papadatos, di Donna (2009), Logicomix: An Epic Search for Truth

Geometry showed me the only way torwards reality: Reason. In it, I encountered for the first time the delicious experience of knowing something with total certainity.

Proof thus became my Royal Road to Truth.

 

Doxiadis, Papadimitriou, Papadatos, di Donna (2009), Logicomix: An Epic Search for Truth

[...] to battle against my old enemy... irrationality, in its highest form! To my enlighted mind madness was a disease of weak spirits, pulling them away from the natural harmony of Reason.